تابعیت مادر بر تابعیت طفل تاثیری ندارد

قانون ایران، برای جلوگیری از به وجود آمدن تابعیت مضاعف بر اثر متولدشدن طفل از پدر ایرانی و مادر خارجی طبق بند 6 ماده 976 قانون مدنی مقرر می‌دارد:«هر زن تبعه خارجی كه شوهر ایرانی اختیار كند تبعه ایران محسوب می‌شود.» بندهای 3 و 4 و 5 ماده 976 قانون مدنی ایران به سیستم خاك (که سیستم تکمیلی و جایگزین است) اشاره كرده است. در بند 3 ماده 976 قانون مدنی آمده است«كسانی كه در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیر معلوم باشند تبعه ایران محسوب می‌شوند. این بند ناظر به سیستم خاك است.

بند 4 ماده 976 قانون مدنی ایران مقرر می‌دارد:كسانی كه در ایران از پدر و مادر خارجی كه یكی از آنها در ایران متولد شده به دنیا آمده اند تبعه ایران محسوب می‌شوند. در این بند، برای تولد طفلی كه از مادری خارجی كه در ایران متولد شده باشد، در قانون ایران ارزش حقوقی قائل شده است و تابعیت مادر را به فرزند وی تسری داده است. بند 5 ماده 976 قانون مدنی مقرر کرده است«كسانی كه در ایران از پدری كه تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به سن 18 سال تمام، لااقل یك سال دیگر در ایران اقامت كرده باشند ایرانی محسوب می‌شوند والا قبول شدن آنها به تابعیت ایران برطبق مقرراتی خواهد بود كه مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است.

پیش‌بینی قانونگذار‌، در این بند، برای جلوگیری از افزایش افراد بدون تابعیت است. برای تحصیل تابعیت در كشور ایران راه‌های مختلفی وجود دارد.

تحصیل تابعیت ایران گاهی براساس عمل متقابل است كه ناظر برسیستم خاك است و ماده 978 قانون مدنی نیز این عمل متقابل را تایید كرده است. در ماده 978 قانون مدنی آمده است:«نسبت به اطفالی كه در ایران از اتباع دولتی متولد شده اند كه در مملكت متبوع آنها اطفال متولد از اتباع ایرانی را به موجب مقررات، تبعه خود محسوب داشته و رجوع آنها را به تبعیت ایران منوط به اجازه می‌كنند معامله متقابله خواهد شد.»

یكی دیگر از راه‌های تحصیل تابعیت به وسیله ازدواج است كه بند 6 ماده 976 قانون مدنی نیز مقرر داشته است:«هر زن تبعه خارجی كه شوهر ایرانی اختیار كند تبعه ایرانی محسوب می‌شود». گاهی نیز تحصیل تابعیت ایران از طریق درخواست و پذیرش دولت است. ممكن است یك تبعه كشور دیگر، یا شخصی كه فاقد تابعیت است، تقاضای تحصیل تابعیت از كشوری را کند.

اصل 42 قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران ناظر بر تحصیل تابعیت از طریق درخواست و پذیرش دولت است. برای تحصیل تابعیت ایران، احتیاج به تشریفات و ارائه مداركی است كه مواد 983 و 979 قانون مدنی شرایط این تحصیل تابعیت را احصا كرده است.

لازم به ذكر است كه طبق ماده 982 قانون مدنی اشخاصی كه تحصیل تابعیت ایرانی را می‌کنند از تمامی حقوقی كه برای ایرانیان مقرر است بهره‌مند می‌شوند، اما نمی‌توانند تصدی شغل‌هایی چون ریاست جمهوری، وزارت، استانداری، فرمانداری و... را عهده‌دار بشوند. در ماده 99 قانون مدنی، قانونگذار شرایط سختی را برای بازگشت به تابعیت ایران قائل نشده است و امكان بازگشت به تابعیت ایران برای كسانی كه براساس اراده خود ترك تابعیت کرده‌اند، وجود دارد و همچنین این امكان بازگشت برای فرزندان آنان نیز پیش‌بینی شده است. ماده 987 قانون مدنی بازگشت به تابعیت ایران زن ایرانی كه بر اثر ازدواج با مرد خارجی ترك تابعیت کرده است، را بازگو می‌کند.

منبع : روزنامه قانون