تبیان، دستیار زندگی
ابلاغ یکی از مهم ترین ارکان دادرسی عادلانه به حساب می آید اجرا نشدن درست و صحیح تشریفات ابلاغ موجب تضییع حقوق افراد در دادرسی می شود. بنابراین تا ابلاغ صحیحی در کار نباشد و دو طرف دعوای، از زمان و مکان دادرسی اطلاع نداشته باشند. جلسه دادرسی هم تشکیل نخوا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تشریفات اعلام خواست مراجع قضایی به مخاطبان آن را ابلاغ می گویند

اهمیت ابلاغ در دادرسی عادلانه


ابلاغ یکی از مهم ترین ارکان دادرسی عادلانه به حساب می آید اجرا نشدن درست  و صحیح تشریفات ابلاغ موجب تضییع حقوق افراد در دادرسی می شود. بنابراین تا ابلاغ صحیحی در کار نباشد و دو طرف دعوای، از زمان و مکان دادرسی اطلاع نداشته باشند.
حقوق ، دادگاه

جلسه دادرسی هم تشکیل نخواهد شد بنابراین می توان اجرای عدالت و احقاق حق، در دادگاه ها را موکول به اجرای صحیح و درست ابلاغ دادخواست و ضمائم به دو طرف دعوی دانست با این که اجرای تشریفات ابلاغ از قواعد امره محسوب می شود اما با این حال آنچه اهمیت دارد مطلع شدن مخاطب، از محتوای برگه ابلاغیه است به رساندن یک سند رسمی اعم از اوراق دعوا، خواه اجرای احکام یا اجرا اسناد لازم الاجرا و مانند این به اطلاع شخص یا اشخاص معین با رعایت تشریفات قانونی مخصوص «ابلاغ» می گویند در همه مواردی که به موجب مقررات این مبحث اوراق به غیر شخص مخاطب ابلاغ شود در صوتی دارای اعتبار است که برای دادگاه محرز شود که اوراق به اطلاع مخاطب رسیده است. منظور از اوراق قضایی دادخواست و اخطار دعوت به جلسه دادرسی، اخطار به گواه اظهارنامه، دادنامه و سایر اوراق رسمی رای مرحله تجدید نظر، برگ اجراییه اوراق دیوان عدالت اداری، ابلاغ اوراق واخواست اسناد تجاری و مانند اینها است مقررات ابلاغ در ابلاغ اوراق قضایی و اوراق رسمی تابع قانون این دادرسی مدنی است؛ جز در موارد استثنایی مانند ابلاغ اجراییه صادره از مراجع ثبتی که دارای ترتیبات خاصی است.

موارد ابلاغ واقعی

الف) نسبت به اشخاص حقیقی:

- ابلاغ به خود شخص مخاطب در همان نشانی تعیین شده - ابلاغ به ولی یا قیم در مورد محجوران - ابلاغ اوراق در محل سکونت یا محل کار زن در مواردی که زن در منزل شوهر سکونت ندارد.

ب) نسبت به اشخاص حقوقی:

- اشخاص حقوقی، حقوق عمومی:

در عاوی راجع به ادارات دولتی و سازمان های وابسته به دولت و موسسه های مامور خدمات عمومی و شهرداری ها و نیز موسسه هایی که همه یا بخشی از سرمایه آن ها متعلق به دولت است اوراق اخطاریه و ضمایم به رئیس دفتر مرجع مخاطب یا قائم مقام او ابلاغ می شود.

- اشخاص حقوق خصوصی:

ماده 76: در دعاوی مربوط به سایر اشخاص حقوقی دادخواست و ضمائم آن به مدیر یا قائم مقام او یا دارند؛ حق امضا ابلاغ خواهد شد.

تبصره: هر گاه ابلاغ اوراق دعوا در محل تعیین شد؛ ممکن نباشد اوراق به آدرس آخرین محلی که به اداره ثبت شرکت ها معرفیش شده ابلاغ خواهد شد.

ماده 76: در دعاوی مربوط به سایر اشخاص حقوقی دادخواست و ضمائم آن به مدیر یا قائم مقام او یا دارند؛ حق امضا ابلاغ خواهد شد

- دعاوی شرکت های منحل شده:

در شرکت هایی که دارای مدیر تصفیه هستند اوراق قضایی به مدیر یا قایم مقائم با دارنده حق امضا ابلاغ می شود اما اگر دارای مدیر تصفیه نباشند به آخرین مدیر قبل از انحلال در آخرین محلی که به اداره ثبت شرکت ها معرفی شده است ابلاغ خواهد شد آنچه که در ابلاغ واقع مد نظر است «اطلاع یافتن» مخاطب است؛ یعنی هدف این است که برگ ابلاغ به او نرسد چه در مکان تعیین شده در برگه یا در هر محل دیگری که مأمور او را ببیند.

ابلاغ واقعی

ابلاغ در صورتی واقعی است که مأمور ابلاغ اوراق قضایی را طبق تشریفاتی که در قانون مشخص شده است به شخص مخاطب در مورد اشخاص حقیقی یا به اشخاص دیگری که صلاحیت وصول برگ را دارند در مورد اشخاص حقیقی تحویل داده و رسید دریافت کند.

ابلاغ قانونی

ابلاغ قانونی یعنی این که امکان ابلاغ اوراق قضایی به اشخاص مخاطب و صلاحیت را در وصول اوراق قضایی وجود نداشته باشد که در این صورت ابلاغ طبق تشریفات دیگری که در قانون پیش بینی شده است به عمل می آید از آن جهت که قانون چنین ابلاغی را معتبر دانسته است به آن ابلاغ قانونی می گویند.

حقوق ، دادگاه

موارد ابلاغ قانونی

الف- نسبت به اشخاص حقیقی:

- خودداری طرف ابلاغ از دریافت اوراق قضایی: در این حالت مأمور ابلاغ باید مراتب را گزارش داده و برگ را به دفتر دادگاه برگرداند.

- ابلاغ به یکی از اقوام و خادمان طرف ابلاغ: ابلاغ به اقوام و خادمان طرف ابلاغ زمانی قانونی است که:1- مامور ابلاغ نتواند اوراقرا به شخص خوانده برساند مثلا خوانده در محل حضور نداشته باشد یا از گرفتن برگ های اخطاریه خودداری کند 2- ابلاغ در همان نشانی تعیین شده انجام شده باشد 3- مامور ابلاغ برگ ابلاغیه را به یکی از بستگان یا خادمان او که سن و وضعیت ظاهری آنان برای تمییز اهمیت اوراق یاد شده کافی باشد بدهد.

- ابلاغ در صورت خودداری بستگان و خادمان از دریافت اوراق قضایی: در صورتی که بستگان یا خادمان مخاطب در محل تعیین شده نباشند یا از دریافت اوراق قضایی خودداری کند مأمور ابلاغ این موضوع را در اخطاریه قید می کند و نسخه دوم را در نشانی تعیین شده الصاق می کند و برگ اول را با سایر اوراق دعوا برگشت می دهد. در این صورت خوانده می تواند تا جلسه رسیدگی به دفتر دادگاه مراجعه و با دادن رسید اوراق مربوط را دریافت کند.

- ابلاغ نسبت به اشخاصی که مکان معینی ندارد: اگر خواهان نتواند نشانی خوانده را معین کند. 1- خوانده در نشانی اعلام شده توسط خواهان شناخته نشود 2- خواهان نتواند نشانی دقیق او را تعیین و اعلام کند. در این صورت بنا به درخواست خواهان و دستور دادگاه اوراق از طریق روزنامه به خوانده ابلاغ می شود. بدین ترتیب که مفاد برگه ابلاغ، یک نوبت در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار و به هزینه خواهان آگهی می شود.

- ابلاغ نسبت به مخاطبان غیرمحصور معین: هر گاه مخاطبان غیرمحصور باشند یعنی مخاطبان دایره نسبتاً بزرگی از افراد باشند مانند اهالی معین یک ده یا شهر یا بخشی از شهر، ابلاغ در دو مرحله انجام می شود: 1- نشر مفاد برگه ابلاغ در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار به هزینه خواهان 2- ابلاغ یک نسخه از دادخواست به شخص یا اشخاصی که خواهان آن ها را معارض خود معرفی می کند.

ب- نسبت به اشخاص حقوقی:

- ابلاغ قانونی نسبت به اشخاص حقوقی، حقوق عمومی: در صورت امتناع رئیس یا قائم مقام او از اخذ اوراق مأمور ابلاغ مراتب را (بدون نیاز به الصاق نسخه دوم اخطاریه به محل) در برگ اخطاریه قید و اوراق را برگشت می دهد.

ابلاغ در صورت خودداری بستگان و خادمان از دریافت اوراق قضایی: در صورتی که بستگان یا خادمان مخاطب در محل تعیین شده نباشند یا از دریافت اوراق قضایی خودداری کند مأمور ابلاغ این موضوع را در اخطاریه قید می کند و نسخه دوم را در نشانی تعیین شده الصاق می کند و برگ اول را با سایر اوراق دعوا برگشت می دهد. در این صورت خوانده می تواند تا جلسه رسیدگی به دفتر دادگاه مراجعه و با دادن رسید اوراق مربوط را دریافت کند

- ابلاغ قانونی نسبت به اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی: 1- در صورتی که مدیر یا قائم مقام او از گرفتن اوراق امتناع کند در این حالت امتناع در برگ اخطاریه قید و اعاده می شود. 2- هر گاه ابلاغ اوراق دعوا به مدیر یا قائم مقام یا دارنده ح ق امضا وجود نداشته باشد به مسئول موسسه یا دفتر ابلاغ می شود.

- ابلاغ توسط برخی افراد خاص:

اگر ابلاغ در محل کار کارمندان دولت و موسسه های مامور به خدمات عمومی و شرکت ها انجام شود اوراق به کارگزینی قسمت مربوط پانزده رئیس کارمند مربوط ارسال می شود اشخاص یاد شده مسئول اجرای ابلاغ هستند و باید حداکثر به مدت ده روز اوراق را اعاده کند، در غیر این صورت به مجازات مقرر در قانون رسیدگی به تخلف های اداری محکوم می شوند.

اگر خوانده خارج از کشور باشد ابلاغ توسط ماموران کنسولی یا سیاسی به عمل می آید، این ماموران دادخواست و ضمائم را برای خوانده می فرستند و مراتب را از طریق وزارت امور خارجه به اطلاع دادگاه می رسانند.

اگر در کشور محل اقامت خوانده ماموران کنسولی یا سیاسی نباشند این اقدام را وزارت امور خارجه به روشی که مناسب بداند انجام می دهد.

اگر خوانده در حوزه دادگاه دیگری قرار داشته باشد: دادخواست و ضمایم آن توسط دفتر آن دادگاه به هر وسیله ای که ممکن باشد ابلاغ می شود.

اگر در محل اقامت خوانده دادگاهی نباشد: ابلاغ توسط ماموران انتظامی یا بخشداری یا شورای اسلامی محل یا پست سفارشی دو قبضه انجان می شود.

بخش حقوق تبیان

منبع :