گامی حقوقی برای تحقق برنامه پنج ساله توسعه برداشته شد

خوب و بد «ثبت آنی»

شهریور امسال طرح توسعه سامانه یک پارچه ثبت اسناد و املاک اجرایی شد. برای آشنایی افراد دست اندر کار نیز دستورالعمالی درباره نحوه استفاده دفاتر اسناد رسمی از سامانه ثبت الکترونیک اسناد تهیه و در اختیار دستگاه های مختلف قرار گرفت. براساس ماده یک این دستورالعمل 6 ماده ای، پس از تنظیم سند رسمی مربوط به ملک در دفتر اسناد رسمی، سردفتر مکلف است با ورود به سامانه مدیریت جامع املاک به نشانی cpms.ir خلاصه معامله ا نجام شده را در سیستم درج و آن را از طریق سامانه به واحد ثبتی ارسال کند همچنین سردفتر باید پرینت خلاصه معامله را از سامانه دریافت و پس از مهر و امضا در مدت مقرر قانونی از طریق پست به واحد ثبتی برساند.

علاوه بر این ماده 2 این دستورالعمل واحد ثبتی مکلف است به محض دریافت پرینت خلاصه معامله از دفتر اسناد رسمی، مفاد آن را با اطلاعات ملک بر سامانه تطبیق دهد و در صورت مطابقت اطلاعات، مفاد سند را در سامانه ثبت و مراتب ثبت در ملک را بر روی خلاصه معامله به صورت مهر و امضا گواهی و به دفتر املاک ارسال کند.

به موجب ماده 2 نیز مسئول دفتر املاک موظف است خلاصه معامله را با اطلاعات دفتر املاک مطابقت دهد و بعد از صحت اطلاعات مفاد سند را در دفتر املاک ثبت کند مراتب ثبت در دفتر املاک را بر روی خلاصه معامله به صورت مهر و امضا گواهی و برای ضبط در پرونده ثبتی به بایگانی تحویل دهد همچنین در ماده 4 عنوان شده است که بایگانی موظف است خلاصه معامله های واصله را بررسی و چنانچه حاوی تایید ثبت در سامانه و دفتر املاک باشد اصل آن را در پرونده ضبط کند ماده 5 می گوید «در صورتی که هنگام ثبت اطلاعات در سامانه، از سوی دفترخانه اشتباهی رخ دهد؛ مسئول واحد ثبتی باید بعد از انعکاس اشتباه در سامانه موضوع را به رئیس واحد ثبتی گزارش دهد. رئیس واحد ثبتی نیز مطابق مقررات به موضوع رسیدگی و مراتب را به دفترخانه اعلام می کند در این بین سردفتر باید اشتباه را رفع و از طریق سامانه خلاصه معامله جدید را صادر کند.

ماده 6 نیز مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل را بر عهده معاونان سازمان، دفتر توسعه فناوری و اطلاعات، مدیران کل ستادی، مدیران کل ثبت اسناد و املاک استان ها و روسای واحدهای ثبتی گذاشته است.

ایجاد یک ابهام مفهومی

در تبصره یکی از مواد این دستوالعمل آمده است» دفتر اسناد رسمی مکلف هستند در مورد اوراقی که از سامانه برای تنظیم اسناد دریافت و اقدام به درج مفاد سند در دفتر جاری دفترخانه کرده اند، نسبت به ابطال اقدامات در دفتر اقدام و سند مورد تقاضای متعاقدین را مطابق مقررات جدید در سامانه ثبت الکترونیک اسناد تنظیم و تحویل کنند» البته در این ماده ابهامی درباره پرداخت حق الثبت و حق التحریر و سایر حقوق دولتی و... ایجاد شده و معلوم نشده است که تنظیم و تحویل سند در سامانه ثبت الکترونیک اسناد باید با همان حق التحریر و حق الثبت قبلی که در اوراق موضوع ماده 6 و دفتر جاری دفترخانه تنظیم شده است و به عمل آید یا نیازمند پرداخت حق التحریر و حق الثبت دیگری است معاون رئیس قوه قضاییه و رئیس دفتر اسناد رسمی کشور آن را رفع کرد بر این اساس «تنظیم و تحویل سند مورد تقاضای متعاقدین و اصحاب سند در سامانه ثبت الکترونیک اسناد (ثبت آنی) نیاز به پرداخت حق الثبت و حق التحریر جدید ندارد و سردفتران اسناد رسمی مکلف هستند با درج شماره و مشخصات فیض قبلی، نسبت به تنظیم و تحویل سند در سامانه اقدام کنند»

همه مزیت های ثبت آنی

محقق شدن «ثبت آنی معاملات» که در برنامه پنجم توسعه پیش بینی شده است با الکترونیکی کردن تمامی مراحل تنظیم و ثبت نقل و انتقال اسناد رسمی، این امکان را برای دفاتر اسناد رسمی فراهم می کند تا در فرآیند آنلاین تنظیم معامله های شهروندان به پایگاه اطلاعات مورد نیاز در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی دسترسی داشته باشند یکی از مزایای روش فوق این است که سازمان می تواند و تطبیق مدارک هویتی حین معامله نظارت داشته باشد ضمن آنکه با اطلاع از افراد ممنوع المعامله، محجور، ورشکسته و ... مانع از معامله آنان و بروز مشکلات بعدی می شود البته برای این طرح مزایایی دیگری مانند کاهش هزینه های درون سازمانی، تسریع در معامله های شهروندان ضمن افزایش امنیت اسناد رسمی، کاهش تردد و کاهش بستر ارتکاب جرائم و تخلف های رایج حوزه اسناد و املاک مانند کاهبرداری و جعل نیز عنوان شده است.

به عبارتی این طرح در بند مدت، موجب پیشگیری از بسیاری دعاوی حوزه ثبتی و کم شدن پرونده های ناشی از آن در محاکم قضایی، می شود برای شهروندان نیز همواره این امکان وجود خواهد داشت که از طریق سامانه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، اصالت و صحت اسناد رسمی در معامله های خود را، بررسی کنند.

بیان مشکلات و راهکارهایی برای درخشش

در این بین و برای موفقیت حداکثری این طرح این نکته را نیز باید در نظر گرفت که موفقیت ثبت آنی معامله ها در گرو شفاف سازی هر چه بیشتر تصمیمات سازمان ثبت و افزایش آگاهی عمومی مردم است برای محقق شدن این هدف راهکارهایی نیز وجود دارد که می توان با اجرای آن ثبت آنی را در کشور نهادینه و پرفایده کرد.

با توجه به اینکه دفاتر اسناد رسمی به عنوان بازوی سازمان ثبت در عملیاتی کردن «ثبت آنی معاملات» در مواجهه با شهروندان است نقشی مهمی دارد و نباید به ایجاد تکالیف متعدد برای دفاتر اسناد رسمی بسنده کند باید با شناخت زیرساخت های دفاتر اسناد رسمی و با در نظر داشتن شرایط و مشکلات این بخش زمینه ارائه خدمات ممتاز فراهم شود.

همچنین «ثبت آنی معاملات» چنانچه از نامش پیداست بدون خدمات مداوم شبکه اینترنت پر سرعت معنای خود را از دست می دهد و موجب زحمت شهروندان و عاملان طرح می شود که این مشکل بزرگی است به این ترتیب برای اجرای درست این طرح باید سایر مراجع مربوط وارد شده و حداقل مشکل کندی اینترنت را در کشور بر طرف کنند این نکته را نیز نباید از نظر دور کرد که حوزه ثبت و تغییرات کاربردی آن، و همچنین اهمیت اسناد رسمی، هنوز نزد جامعه حتی نزد بخش قابل توجهی از فارغ التحصیلان و فعالان حقوقی ناآشناست به این ترتیب می توان با معرفی جایگاه این رشته در دانشکده های حقوق و اطلاع رسانی در رسانه ملی و مطبوعات اطلاعات شهروندان را در این خصوص افزایش داد و هر چه سریعتر به اهداف ثبت آنی اسناد رسید.

منبع : روزنامه همشهری