شاهراه عبور از گرفتاری بزرگ بنی آدم ا
ذکر یعنی یاد. ذکر و یاد در مقابل غفلت و نسیان است. غرق شدن در عوارض و حوادث و پیشامدهای گوناگون شدن و از مطلب اصلی غفلت کردن؛ این، گرفتاری بزرگ ما بنی آدم است. می خواهند این نباشد.
ذکر دارای معانی متعددی است که از کتاب "دعا" مشتمل بر دیدگاه آیت الله سیدعلی خامنه ای، رهبر معظم انقلاب مرور می شود:
حالا این ذکر و یاد الهی، مراحلی دارد. ما آدم ها همه در یک حدّ و در یک مرحله که نیستیم. رتبه ماها مختلف است. بعضی ها از لحاظ روحی در درجات بالا هستند؛ مثل اولیاء و انبیاء و صالحین و اهل دل و اهل معنا. بعضی ها هم هستند امثال بنده و ماها که به آن سطوح دسترسی ندارند؛ بعضی مان هم خبر نداریم از آنچه که در آن سطح است. برای همه ما ذکر هست – هم برای آنها هست، هم برای ما هست – ذکر برای آنها، همانی است که در روایت از امیرالمومنین (علیه السلام) است که فرمود:" أَلذِّکرُ مُجالسةُ المَحبوبِ"(1)؛ ذکر، همنشینی با محبوب است. این برای اولیاست. لذت ذکر برای آنها لذت همنشینی است. امیرالمومنین (علیه السلام) در یک روایت دیگر می فرماید:" أَلذکرِ لَذَّةُ المحُبِّین"؛ (2) ذکر لذت عاشقان و محبان است.
ذکر یعنی یاد. یاد در مقابل غفلت است. غفلت از خدا، غفلت از وظیفه و مسئولیت، غفلت از هنگام حسّاس مواجهه با ماموران الهی در عالم ملکوت – عالم بعد از عبور از جسمانیت – و محاسبه بزرگ انسان در مقابل خدا در قیامت. این یادها تعیین کننده است.
قرآن به مسلمان ها خطاب می کند که :"أُذکُروا اللهَ ذِکراً کثیراً"؛ (3) خدا را ذکر کثیر کنید. ذکر یعنی یاد. ذکر و یاد در مقابل غفلت و نسیان است. غرق شدن در عوارض و حوادث و پیشامدهای گوناگون شدن و از مطلب اصلی غفلت کردن؛ این، گرفتاری بزرگ ما بنی آدم است. می خواهند این نباشد. آن وقت این یاد هم صرف یاد کردن و متذکر شدن نیست. ذکر کثیر را از ما خواسته اند.
قرآن به مسلمان ها خطاب می کند که :"أُذکُروا اللهَ ذِکراً کثیراً"؛ (4) خدا را ذکر کثیر کنید. ذکر یعنی یاد. ذکر و یاد در مقابل غفلت و نسیان است. غرق شدن در عوارض و حوادث و پیشامدهای گوناگون شدن و از مطلب اصلی غفلت کردن؛ این، گرفتاری بزرگ ما بنی آدم است. می خواهند این نباشد. آن وقت این یاد هم صرف یاد کردن و متذکر شدن نیست. ذکر کثیر را از ما خواسته اند.
ذکر، فقط ورد و اوراد و امثال اینها نیست. اورادی که وجود دارد، یکی از وسایل ذکر است؛ اما ذکر به معنای یاد خدا و یاد تکلیف و یاد نعمت الهی است؛ "وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً" (5) اگر در قرآن ملاحظه کنید، در موارد متعددی به " یاد نعمت خدا " اشاره شده است.
برای پیشگیری و نیز درمان این آفت بزرگ، دین خدا "ذکر" را به انسان آموخته است. ذکر یعنی حقیقت را به یاد آوردن.
موضوع ذکر و هدایت را به عنوان مساله ای اصلی و اساسی خودمان مورد توجه قرار دهیم. پس ملت ما، امروز از جمله موضوع هایی که احتیاج دارد به درستی به آن توجه کند، موضوع ذکر و دوری از غفلت است.
"إن هُو الّا ذِکرٌ للعالَمین" (6) این ذکر است، یاد است، تذکر است، هشدار است، بیدار باش برای همه ی بشر است.
پی نوشت ها:
1. غرر الحکم، ص 189
2. همان
3. سوره احزاب، آیه 41
4. سوره انبیاء، آیه 10
5. سوره آل عمران، آیه 103
6. سوره یوسف، آیه 104
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع: خبرگزاری شبستان
