ذکری برای زیبایی چهره وجود دارد؟

این روزها بازار زیبایی و زیباتر شدن داغ داغ است، ابزار و وسایل این امر هم به وفور تولید و مصرف می شود، هر کس به سلیقه خود به آرایش و زیبا کردن خود می پردازد.

اما آیا این آیا ملاک و معیار زیبایی برای همگان یکسان است ؟آیا زیبایی در همین صورت خلاصه می شود؟

اسلام زیبایی را به زیبایی مادی و زیبایی معنوی تقسیم می کند و برای زیباتر شدن در هر قسمت راهکارهای خود را دارد .

زیبایی معنوی از منظر روایات

 در زیبایی معنوی اعمال و اذکار متعددی مۆثر است؛ مانند روایتی که در آن، امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «نماز شب، صورت را نورانی می کند». نورانیت چهره از امور معنوی است که به وسیله امری معنوی چون نماز شب به دست می آید.

زیبایی مادی

از منظر روایات، در زیبایی مادی چهره عوامل مختلفی مۆثر است؛ مانند گرفتن موی بینی، خوردن گلابی، پرخوری نکردن و ... .

بنابراین، ذکر گفتن برای زیبایی مربوط به امور معنوی می باشد و این طور نیست که با ذکر بتوان چهره مادی انسان را زیبا و عوض کرد، بلکه برای زیبایی مادی ما انسان ها، امور مادی پیش رو گذاشته شده است.

از دیدگاه اسلام زیبایی بر زیبایی مادّی و زیبایی معنوی تقسیم می شود، و تأکید بیشتری در کسب زیبایی معنوی شده است؛ هر چند بر کسب زیبایی مادی هم تشویق شده است، اما نکته ای که باید توجه نمود این است که، زیبایی معنوی چهره، به وسیله امور معنوی - مانند نماز- به دست آمده و زیبایی مادی و ظاهری چهره نیز به صورت طبیعی به وسیله امور مادی به دست می آید.

بر این اساس، پاسخ به سۆال را می توان در چند بخش ارائه کرد:

مفهوم زیبایی

در قرآن کریم و احادیث، از مفهوم «زیبا و زیبایی»، به «حُسن» و «جمال و جمیل» تعبیر شده است؛ و «حُسن»، یعنی، زیبائى و نیکوئى و یا هر چیزی که شادی آور و خوش آیند باشد.[1] حسن و جمال به یک معنا هستند؛[2] اما «جمال و جمیل» به معنای زیبایی کثیر و زیاد است.[3] و این کلمه ها در قرآن کریم، به صورت های مختلف (مانند مصدر و اسم) به کار برده شده و زیبایی به این معنا مورد مدح و ستایش قرار گرفته است؛ مانند:

«... قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً...»[4]: به مردم نیک بگویید.

«إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَة...»[5]: اگر نیکى به شما برسد، آن ها را ناراحت مى‏کند.

«فیهِنَّ خَیْراتٌ حِسان»[6]: و در آن باغ هاى بهشتى، زنانى نیکو خلق و زیبایند.

«فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً»[7]: پس صبر کن صبر نیکو. صبر جمیل، به معنی شکیبایى زیبا و قابل توجه است، و آن صبر و استقامتى است که تداوم داشته باشد، یأس و نومیدى به آن راه نیابد، و توأم با بی تابى و جزع و شکوه و آه و ناله نباشد[8].

خلاصه این که این کلمات، در معنای مثبت و نیکو به کاربرده شده و دارای پیام سرورآور و خوشایند برای بندگان خدای متعال است.

بعد از این که درباره حسن و زیبایی مادی و معنوی، توضیحی کوتاه و اجمالی داده شد، پاسخ به پرسش مطرح شده را از هر دو جنبه مورد بررسی قرار می دهیم:

زیبایی معنوی

قبل از این که به زیبایی ظاهری و مادی (مانند زیبایی در چهره) بپردازیم، لازم است که در مورد زیبایی معنوی و باطنی و چگونگی ایجاد این زیبایی در خود، از منظر سخنان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم السلام) استفاده کنیم؛ در این جا به برخی از این روایات اشاره می شود:

1. امام علی (علیه السلام): «زیبایی انسان، در بردباری او است».[9] زیرا بردباری، آن آرامشی که به روح انسان می دهد، اخلاق و رفتار انسان را در برابر مشکلات و بلاها زیبا و نیکو می کند.

2. امام علی (علیه السلام): «زیبایی مۆمن، به تقوا و ورع او است».[10]

3. امام حسن عسکری (علیه السلام): «زیبایی عقل، زیبایی باطنی (معنوی) انسان است».[11]

4. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله): «هر کس نماز شب بخواند، چهره اش در روز نیکو می شود».[12]

5. امام علی (علیه السلام): «... نماز، نورانیت صورت است...».[13]

6. امام صادق (علیه السلام): «نماز شب، صورت را نورانی می کند».[14]

و روایات دیگری که در مورد اعمال وکارهایی که موجب نورانیت و زیبایی معنوی انسان می شود، وارد شده است.

زیبایی مادی

در احادیث، علاوه بر زیبایی معنوی، به زیبایی ظاهری و مادی هم اهمیت داده شده  که از راه های مادی به دست می آید. از منظر روایات، در زیبایی مادی چهره عوامل مختلفی مۆثر است. در زیر به برخی از روایاتی که درباره زیبایی ظاهری و مادی و چیزهایی که چهره انسان را زشت می کند، وارد شده، اشاره می شود:

1. امام صادق (علیه السلام): «گرفتن مو از بینی، باعث زیبایی چهره است».[15]

2. امام علی (علیه السلام) فرمودند: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «برادرم عیسى (علیه السلام) به شهرى عبور نمود که در آن مرد و زنى‏ فریاد مى‏کردند، حضرت به آنها فرمود: شما را چه مى‏شود و چرا فریاد مى‏کنید؟ آن مرد عرض کرد: اى پیامبر خدا، این همسر من است و هیچ بدى هم ندارد بلکه زنى است صالحه ولى در عین حال دوست دارم از او جدا شوم. حضرت عیسى (علیه السلام) فرمود: چه نقصى در او است که مى‏خواهى از وى جدا شوى؟ آن مرد عرضه داشت: بدون این که پیر شده باشد صورتش شکسته و فرسوده شده. حضرت به آن زن فرمود: اى زن دوست دارى طراوت صورتت به تو برگردد؟ آن زن عرضه داشت: آرى. حضرت فرمود: هر گاه غذا تناول مى‏کنى، زنهار پیش از سیر شدن از آن دست بکش؛ زیرا طعام وقتى در شکم و معده زیاد شد طراوت و نشاط صورت را مى‏برد. زن به این دستور عمل نمود، طراوت صورتش دوباره بازگشت».[16]

3. امام صادق (علیه السلام): حناء بوى بد را از بین مى‏برد، چهره را شاداب و با طراوت مى‏کند، دهان را خوشبو مى‏سازد، فرزندان آدمى را زیبا و خوش سیما مى‏کند.[17]

4. در روایتی از امام موسی کاظم (علیه السلام) آمده است که شستن سر با گِل سرشور، چهره را زشت می کند.[18]

5. امام صادق (علیه السلام): « گلابى چهره را زیبا کند».[19]

6. در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است که، گیاه کاسنی، چهره را زیبا می کند.[20]

و روایات دیگری که درباره زیبایی مادّی چهره وارد شده است.

پی نوشت ها:

[1] داور پناه، ابوالفضل‏، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‏6، ص 412- 413، انتشارات صدر، تهران، چاپ اول، 1375ش؛ قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج2، ص 134، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم،1371ش؛ راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 235، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت، چاپ اول، 1412ق.

[2] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج2 ، ص 109؛ المفردات فی غریب القرآن، ص 202.

[3] قاموس قرآن، ج 2، ص 52؛ المفردات فی غریب القرآن، ص 202.

[4] بقره، 83.

[5] آل عمران، 120.

[6] الرحمن، 70.

[7] المعارج، 5.

[8] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 25، ص 17، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.

[9] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص 285، ح 6392، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، 1366ش: « جمال الرجل حلمه ».

[10] غررالحکم، ص 269، ح 5862: «جمال المۆمن ورعه».

[11] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 1، ص 95، ح 37، مۆسسه الوفاء، بیروت لبنان: «وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمَالٌ بَاطِنٌ».

[12] طوسی، أبو جعفر محمد بن حسن،‏ تهذیب الاحکام، ج 2، ص 119، ح 217، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق: «مَنْ صَلَّى بِاللَّیْلِ حَسُنَ وَجْهُهُ بِالنَّهَارِ».

[13] شعیری، تاج الدین، جامع الاخبار، ص 72، انتشارات رضی، قم، 1363ش.

[14]حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج 8، ص 151- 152، ح 10278، مۆسسه آل البیت، قم، چاپ اول، 1409ق: «صَلَاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْه‏».

[15]کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 6، ص 488، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش: «أَخْذُ الشَّعْرِ مِنَ الْأَنْفِ یُحَسِّنُ الْوَجْهَ».

[16] شیخ صدوق، علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، سید محمد جواد، ‏ج 2، ص 590- 591، انتشارات مۆمنین‏، قم، چاپ اول، 1380ش.

[17] الکافی، ج 6، ص 484: «الْحِنَّاءُ یَذْهَبُ بِالسَّهَکِ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ الْوَجْهِ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یُحَسِّنُ الْوَلَدَ».

[18] شیخ صدوق، علل الشرایع، ج 1، ص 292، نشر داوری، قم، چاپ اول.

[19] بحارالانوار، ج 63، ص 170: «السَّفَرْجَلُ یُحَسِّنُ الْوَجْه».

[20] بحارالانوار، ج 63، ص 208.

فرآوری : محمدی               

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع : اسلام کوئست