آیا اقسام عده را می شناسید؟

اقسام عده

عده دارای اقسام مختلفی است : عده وفات – عده طلاق –– عده نزدیکی به شبهه و عده بذل یا انقضاء مدت در نکاح منقطع.

عده وفات

عده وفات ، یعنی مدتی که زن بعد از مرگ شوهر باید برای اختیار شوهر دیگر صبر کند ، اصولا چهار ماه و ده روز است .ماده 1154 قانون مدنی در این باره می گوید :« عده وفات چه در دائم چه در منقطع در هر حال چهار ماه و ده روز است ، مگر اینکه زن حامل باشد که در این صورت عده وفات تا موقع وضع حمل است ، مشروط بر اینکه فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد والا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.»

عدّه طلاق‏

مسئله 3298:پس از آنکه زن به هر دلیلی از شوهرش جدا شود، خواه با خواندن صیغه طلاق یا از موارد فسخ نکاح باشد و یا با تمام شدن مدّت و بخشیدن آن به وسیله شوهر در نکاح موقّت صورت گرفته باشد، اگر زن کمتر از نه سال نداشته و یائسه نباشد و همسرش نیز با وی نزدیکی کرده باشد، باید مدّت زمانی را که در شرع مقدّس اسلام بیان شده به عنوان عدّه نگاه دارد و در این مدّت از ازدواج با دیگری خودداری کند.

مسئله 3299:عدّه‏ای از زنان هستند که اگر از شوهر جدا شوند، احتیاجی به نگاه داشتن عدّه ندارند و می‏توانند پس از جدایی بلافاصله شوهر کنند، آن زنان عبارتند از:

1-دختری که قبل از نه سالگی شوهر کرده و پیش از نه سالگی هم از او جدا شده باشد، چه شوهر با او نزدیکی کرده باشد و چه نکرده باشد.

2-هر زنی که به عقد کسی درآمده، ولی بعد از عقد، شوهر با وی نزدیکی نکند و از او جدا شود.

3-زنی که زمان حیض دیدن او گذشته و یائسه شده باشد.

مسئله 3300:کسی که زن دائمی دارد و نه سال او تمام شده است، یائسه نشده است، شوهر با او نزدیکی کرده و سپس طلاقش داده است، پس از طلاق باید عدّه نگاه دارند و عدّه سه پاکی است یعنی پس از آنکه زن را بعد از پاک شدن از حیض طلاق دادند، باید صبر کند که دوبار دیگر نیز حیض ببیند و پاک شود و همین که حیض سوّم را دید و پاک شد، عدّه او سرآمده و می‏تواند شوهر کند.

مسئله 3301:زنی که حیض نمی‏بیند و یائسه هم نشده است، یعنی در سنّ زنانی است که حیض می‏بینند، اگر شوهرش با وی نزدیکی کرده باشد و بخواهد او را طلاق دهد، باید بعد از طلاق صبر کند تا سه ماه قمری به عنوان عدّه سپری شود.

مسئله 3302:پایان عدّه زنان باردار به دنیا آمدن بچّه یا سقط شدن آنست بنابراین اگر زن بارداری را طلاق دهند و فرضاً چند ساعتی به زمان دنیا آمدن فرزندش مانده باشد با به دنیا آمدن بچّه عدّه او نیز به پایان می‏رسد، ولی اگر خدای ناکرده با زنا باردار شده باشد با تولّد بچّه عدّه‏اش تمام نمی‏شود بلکه باید به اندازه سه پاکی یا سه ماه از زمان طلاق عدّه نگاه دارد.

مسئله 3304:ابتدای عدّه طلاق از زمانی است که صیغه طلاق خوانده می‏شود چه زن بداند طلاق داده شده و چه نداند، بنابراین اگر پس از انقضای مدّت عدّه متوجّه شود طلاق داده شده است لازم نیست دوباره عدّه نگاه دارد.

مسئله 3305:زنی که عدّه او سه ماه است، اگر اوّل ماه طلاقش دهند باید سه ماه قمری یعنی از موقعی که ماه دیده می‏شود، تا سه ماه عدّه نگاه دارد و اگر در وسط ماه طلاق دهند باید بقیه ماه را با دو ماه بعد از آن به اضافه کسری ماه اوّل، از ماه چهارّم عدّه نگاه دارد تا سه ماه تمام شود و اگر ماه اول بیست و نه روز بوده، بنا به احتیاط آن‎را به 90 روز برساند و یک روز از ماه بعد را اضافه کند.

مسئله 3306:در زمان عدّه طلاق رجعی، مخارج زن بر عهده مرد است، ولی در مدّت عدّه طلاق باین، نفقه زن بر مرد واجب نیست.

مسئله 3307:اگر زن یا مرد در زمان عدّه طلاق رجعی از دنیا بروند، هر کدام که زنده است، از دیگری ارث می‏برد، ولی در طلاق خُلع و مُبارات اگر یکی از دنیا برود دیگری از او ارث نمی‏برد، مگر آنکه در عدّه طلاق خُلع یا مُبارات زن از بخشیدن مهر یا مال خود به شوهر برگردد و شوهر هم مطّلع شده و رجوع کند، در این صورت اگر یکی از آنان بمیرد دیگری که زنده است از او ارث می‏برد.

عدّه نزدیکی از روی شبهه‏(وطی به شبهه)

وطی به شبهه :مقاربتی خارج از عقد نکاح است به گونه ای که در آن واطی معذور است و حد شرعی بر او جاری نمی شود مثلا مردی با خانمی ازدواج می کند بعد متوجه می شود خواهر رضاعی اش است .

مسئله 3318:اگر کسی با غیر همسر خود اشتباهاً و به گمان اینکه زن خودش است نزدیکی کند چه زن بداند و از طرف زن، زنا باشد و چه نداند و گمان کند شوهرش است، بر زن واجب است عدّه نگهدارد و عدّه آن مانند عدّه طلاق است.

مسئله 3319:اگر مرد بداند زن همسر او نیست و با او زنا کند، ولی زن خیال کند شوهر خودش است، زن باید علی‎الأحوط بلکه علی‎الأقوی عدّه نگاه دارد.

مسئله 3320:عدّه‏ای که در صورت نزدیکی از روی اشتباه، باید نگاه داشته شود، به اندازه عدّه طلاق است و همان طور که گفته شد در طول مدّت عدّه، شوهر نباید با او نزدیکی کند. ولی اگر آن زن شوهر نداشته باشد، آن کسی که با او اشتباهاً نزدیکی کرده است، حتّی در زمان عدّه می‏تواند با او ازدواج کند.

عده بذل یا انقضاء مدت در ازدواج موقت

در ابتدا توضیحی در مورد بذل مدت و انقضاء مدت در ازدواج موقت بدهیم. هنگامی که زن و مردی با هم ازدواج موقت دارند، این ازدواج مدت معینی دارد. هر‌گاه این مدت تعیین شده که بین زن و مرد توافقی می‌باشد تمام شود، رابطه نکاح بین این دو هم تمام می‌شود که به آن انقضاء مدت می‌گوییم. اما گاهی ممکن است در حین این مدت یعنی موقعی که هنوز مدت صیغه تمام نشده، از طرف شوهر بقیه این مدت نکاح بخشیده شود و شوهر از مابقی آن صرف نظر کند‌، که به این بخشش بذل مدت گفته می‌شود.‌

بعد از این توضیح باید بگوییم که عده بذل و انقضاء مدت در ازدواج موقت با عده طلاق همیشه یکسان نیست‌. اگر زن باردار باشد مانند مورد طلاق‌، عده او با وضع حمل منقضی می‌شود‌، ولی اگر باردار نباشد در مورد بذل نکاح یا انقضاء مدت یا فسخ نکاح موقت‌، مدت کمتری برای عده او در نظر گرفته شده است. در ماده 1152 قانون مدنی آمده است: «عده فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد نکاح منقطع در غیر حامل دو طهر است، مگر این‌که زن با انقتضای سن، عادت زنانگی نبیند که در این صورت 45 روز است. بنابراین با مطالعه این ماده می‌بینید که صیغه هم حتی اگر برای مدت محدودی باشد باز هم باید عده در آن رعایت شود، اما این عده کمتر از ازدواج دائم می‌باشد.

منابع : 1- حقوق گستر / 2- ایسنا / 3- حقوق امروز / 4- باشگاه همسران جوان