هموگلوبین و هماتوکریت در آزمایش خون

هموگلوبین، پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن می برد و دی اکسید کربن را از بافت ها به ریه ها بر می گرداند. هماتوکریت نیز جزئی از گلبول های قرمز خون می باشد.

عکس نویسنده

نویسنده : مریم سجادپور

بازدید :

تاریخ : پنج شنبه 1392/05/31

هماتوکیریت چیست؟

هماتوکریت همیشه به صورت درصد بیان می شود؛ برای مثال هماتوکریت 25 درصد نشان می دهد که 25 میلی لیتر گلبول های قرمز خونی در 100 میلی لیتر خون وجود دارد.

اندازه گیری هماتوکریت

هماتوکریت و هموگلوبین خون گرفته شده از فرد، توسط دستگاهی اتوماتیک اندازه گیری می شوند.

بیشتر این دستگاه ها به طور مستقیم، هماتوکریت را اندازه گیری نمی کنند، بلکه از طریق مقدار هموگلوبین و حجم متوسط گلبول های قرمز خون، مقدار هماتوکریت محاسبه می شود.

همچنین می توان با استفاده از سانتریفوژ مقدار هماتوکریت را اندازه گرفت.

هنگامی که لوله آزمایش خون، سانتریفوژ می شود، گلبول های قرمز در انتهای لوله جمع می شوند. نسبت گلبول های قرمز به حجم کلی خون، نشان‌دهنده میزان هماتوکریت می باشد (تصویر بالا).

میزان طبیعی هماتوکریت خون

میزان طبیعی هماتوکریت بستگی به سن و جنس فرد دارد.

سن	میزان هماتوکریت (درصد)
نوزاد	55 تا 68
نوزاد یک هفته	47 تا 65
نوزاد یک ماهه	37 تا 49
نوزاد سه ماهه	30 تا 36
کودک یک ساله	29 تا 41
کودک 10 ساله	36 تا 40
بزرگسالان مرد	42 تا 54
بزرگسالان زن	38 تا 46

کاهش هماتوکریت خون نشانه چیست؟

کاهش هماتوکریت نشان دهنده کاهش گلبول های قرمز خون و کم خونی می باشد.

بسیاری از علل باعث کاهش هماتوکریت می شوند، از جمله:

- صدمات

- جراحی

- خونریزی

- سرطان روده بزرگ

- مشکلات مغز استخوان از قبیل: سرطان مغز استخوان، سرکوب توسط داروهای شیمی درمانی و نارسایی کلیه

- غیرطبیعی بودن هموگلوبین (کم خونی داسی شکل)

- مقدار زیاد گلبول های سفید خون در اثر عفونت، لوسمی، لنفوم و دیگر مشکلات گلبول های سفید

- کمبود ویتامین و املاح مثل کمبود آهن، فولات و ویتامین ب12

- بزرگ شدن طحال

- زیاد شدن آب بدن

هموگلوبین، شکل گلبول های قرمز خون را حفظ می کند. اگر شکل گلبول قرمز تغییر کند، عملکردش مختل شده و جریان خون دچار مشکل می گردد

افزایش هماتوکریت خون نشانه چیست؟

افزایش هماتوکریت نشاندهنده مقدار زیاد گلبول های قرمز خون می باشد.

علل افزایش هماتوکریت عبارتند از:

- کمبود اکسیژن

- فیبروز ریوی

- افرادی که در ارتفاعات زندگی می کنند

- سیگار

- کم آبی بدن و گرمازدگی

برخی از علل نادر که باعث افزایش هماتوکریت می شوند عبارتند از:

- بیماری ریوی

- بیماری قلبی مادرزادی

- تولید بیش از حد گلبول های قرمز توسط مغز استخوان و یا بیماری مغز استخوان به نام پلی سیتمی ورا روبرا

- تومورهای خاص

- سوء استفاده از اریتروپویتین توسط ورزشکاران برای دوپینگ

- آپنه خواب

انسداد ریوی

هموگلوبین چیست؟

هموگلوبین، پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن می رساند و دی اکسید کربن را از بافت ها به ریه ها بر می گرداند تا از طریق تنفس دفع شود.

هموگلوبین دارای دو زنجیره آلفا و دو زنجیره بتا می باشد. هر زنجیره دارای یک مولکول می باشد و درون هر مولکول، عنصر آهن جا دارد که اکسیژن و دی اکسید کربن را در بدن جابجا می کند.

آهن موجود در هموگلوبین مسئول رنگ قرمز خون است.

هموگلوبین، شکل گلبول های قرمز خون را حفظ می کند. اگر شکل گلبول قرمز تغییر کند، عملکردش مختل شده و جریان خون دچار مشکل می گردد.

میزان طبیعی هموگوبین خون

میزان طبیعی هموگلوبین بستگی به سن و جنس فرد دارد.

سن	میزان هموگلوبین (گرم در دسی لیتر)
نوزاد	17 تا 22
نوزاد یک هفته	15 تا 20
نوزاد یک ماهه	11 تا 15
کودک	11 تا 13
بزرگسالان مرد	14 تا 18
بزرگسالان زن	12 تا 16
مردان میانسال	12.4 تا 14.9
زنان میانسال	11.7 تا 13.8