چرا فشار داخل سر زیاد می‌شود؟
فشار داخل جمجمه‌ای یا ICP (Intracranial pressure) به فشار درون کاسه سر، مغز و مایع مغزی‌نخاعی درون آن گفته می‌شود. گاهی اوقات در اثر یک سری عوامل این فشار افزایش می یابد که عوارضی در پی دارد.
فضای داخل جمجمه فضای بسته‌ای است که قابلیت اتساع (باز شدن) ندارد. خون از طریق سرخرگ وارد مغز می شود و از طریق سیاهرگ خارج می‌گردد.
محتویات داخل جمجمه شامل این موارد می‌باشد :
1- بافت خود مغز که به طور متوسط در بزرگسالان 1400 گرم وزن دارد (80 درصد فشار)
2- خون داخل مغز (10 درصد فشار)
3- مایع مغزی نخاعی (10 درصد فشار)
برای اینکه فشار داخل جمجمه‌ای در حد طبیعی حفظ شود، لازم است تعادل بین این سه جزء پایدار باشد. در صورت تغییر مقدار (حجم) یکی از این سه عامل، معمولا مقدار دو عامل دیگر نیز تغییر می‌یابد تا ICP در حد نرمال حفظ شود.
البته توانایی بافت مغز نسبت به دو عامل دیگر در فشرده شدن و کاهش حجم کمتر است، لذا عمده تغییرات در حجم خون داخل مغز و مایع مغزی نخاعی ایجاد می‌شود.
علل افزایش فشار داخل جمجمه‌ای
1- محتویات مغز : مثل تومور مغزی، آبسه مغزی، ادم مغزی، آنسفالیت و حوادث عروقی مغزی.
2- مقدار مایع مغزی نخاعی : زمانی که تولید مایع مغزی نخاعی از مقدار طبیعی بیشتر باشد، یا انسداد در مسیر جریان مایع مغزی نخاعی و یا اختلال در جذب آن وجود داشته باشد، باعث هیدروسفالی و افزایش فشار داخل جمجمه‌ای می شود.
3- اختلال در عملکرد عروقی (رگ) مغز: بافت مغز دارای توانایی خودتنظیمی برای تنظیم قطر عروق مغزی جهت ثابت نگه داشتن جریان خون مغز و یا فشار مغزی در حد طبیعی دارد.
معمولا به دنبال ضربه مغزی، افت شدید فشار خون و ادم مغزی، مکانیسم خودتنظیمی مغز مختل شده و باعث ادم مغزی و افزایش فشار داخل جمجمه‌ای می شود.
علائم افزایش فشار داخل جمجمه‌ای
- اولین علامت آن کاهش سطح هوشیاری است
- سردرد در بیماران هوشیار که صبح‌ها شدیدتر است
- تهوع و استفراغ جهنده که از علائم دیررس است
- سرگیجه به صورت احساس سبکی سر
- اختلال بینایی شامل تاری دید و دوبینی که از شایع ترین علائم چشمی این مشکل هستند
- اختلال شعور : از یک اضطراب و نگرانی ساده تا اختلال حافظه و هوشیاری
- تشدید رفلکس ها، تغییر در اندازه مردمک چشم، تغییر در پاسخ به نور مردمک
- سفتی گردن
- افزایش فشار خون است که ممکن است همراه با ضربان کند قلب نیز باشد
– اختلالات عصبی موضعی مثل فتق‌های داخل مغزی
عوارض افزایش فشار داخل جمجمه‌ای
1- بیرون زدگی ساقه مغز
2- دیابت بی مزه
3- ترشح زیاد هورمون آنتی دیورتیک و احتباس مایعات در بدن
راه های تشخیص افزایش فشار داخل جمجمه‌ای
- سی‌تی‌اسکن مغز
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- آزمایش مایع مغزی نخاعی
درمان افزایش فشار داخل جمجمه‌ای
- استفاده از دیورتیک اسموتیک مانند مانیتول که با کاهش مقدار آب بافت مغزی به کاهش فشار داخل جمجمه کمک می‌کند.
- گاهی اوقات استفاده از کورتون با کاهش ادم به کاهش فشار داخل جمجمه کمک می‌کند که از دگزامتازون استفاده می‌شود.
- محدودیت مصرف مایعات باعث کاهش حجم در گردش فشار داخل جمجمه می‌شود.
- کاهش دما باعث کاهش میزان متابولیسم سلول‌های مغزی و افت فشار داخل جمجمه می‌شود.
- اگر این اقدامات موثر نباشد، از روش جراحی استفاده می‌شود، مثل Ventriculostomy (سوندگذاری داخل بطنی) که در این روش جمجمه را سوراخ کرده و یک لوله باریک پلاستیکی از طریق آن وارد سر می کنند تا فشار داخل جمجمه را اندازه گیری کرده و مایع مغزی نخاعی را تخلیه کند.
بخش سلامت تبیان
منبع: ویکی پدیا
مطالب مرتبط:
