صدایی که شنیده نمی‌شود

حدود سه سال از زمانی که «منشور کورش» برای نمایش به ایران آمد، می گذرد و در طول چند سال اخیر تقریبا تعامل و برگزاری نمایشگاه های مشترک ایران با دیگر موزه های مهم دنیا به کمترین حد رسیده است.

با نگاهی به نمایشگاه ها و رویدادهای حوزه میراث فرهنگی درمی یابیم تبادل اشیای تاریخی و ارتباط میان موزه ملی ایران و موزه های بزرگ دنیا پیش از سال 87 از رشد و رونق خوبی برخوردار بوده است که از آن میان می توان به برگزاری نمایشگاه هایی چون 7000 سال هنر ایران در 12 کشور اروپایی، نمایشگاه «امپراتوری فراموش شده هخامنشی» در کشورهای اروپایی اشاره کرد و همچنین به نمایش درآوردن «منشور کورش» برای مردم ایران هم از مهم ترین رویدادهای بین المللی حوزه میراث فرهنگی بود، اما به گفته موزه داران این گونه فعالیت ها از حدود پنج سال پیش بسیار کمرنگ و تقریبا متوقف شده است؛ این در حالی است که نمایش اشیای تاریخی یکی از راه های تعامل فرهنگی و شیوه آشنا کردن مردم دنیا با تمدن کشورمان است. محمد عبدالعلی پور، کارشناس موزه داری در این باره به جام جم گفت: یک بخش از فعالیت موزه های مهم کشور باید فعالیت های نمایشگاهی و تبادل اشیای تاریخی با موزه های هم وزن و هم شان باشد، چرا که صرف بودن اشیا در موزه ها، آنها را تبدیل به موزه های مُرده می کند.

بر همین اساس از سال های دهه 80 موزه ملی ایران نیز به طور جدی با موزه های بزرگ جهان برای تبادل اشیای تاریخی فعالیت هایی را انجام داده، اما در پنج، شش سال گذشته این حرکت کند شده است.

به گفته وی، برگزاری نمایشگاه از آثار برگزیده تاریخ ایران در موزه های جهان اهمیت بسیاری دارد، چرا که می تواند مردم دنیا را با تمدن ایران آشنا کند و باعث جذب گردشگر به کشور شود.

براساس گزارش های ارائه شده از سوی موزه ملی ایران از سال 87 تاکنون 17 تفاهم نامه خارجی در زمینه پژوهشی و نمایشی امضا شده که از میان تفاهم نامه هایی که در زمینه نمایشی امضا شده است، می توان به تفاهم نامه با موزه بریتانیا در سال 87، موزه تاریخ و هنر وین در سال 87، موزه هنری شهر درسدن در سال 89، دانشگاه هان یانگ کره جنوبی در سال 89، موزه ملی چوانجو کره جنوبی در سال 90، موزه شانگهای در سال 90، کاخ موزه پکن در سال 90، موسسه باستان شناسی آلمان در سال 91، موزه بوخوم آلمان در سال 91 و با موزه تمدن های آسیای سنگاپور در سال 92 اشاره کرد. اما برای دانستن این که چه تعداد از این تفاهم نامه ها در عمل اجرایی شد، با وجود تماس های مکرر با رئیس موزه ملی ایران موفق به مصاحبه با ایشان نشدیم. به گفته کارشناسان موزه در سال های گذشته به دلیل فضای سیاسی و مدیریت ضعیف، برخی از تفاهم نامه ها فقط روی کاغذ مانده است و نمایشگاه هایی که برگزار شده در حد و اندازه های نمایشگاه های برگزار شده در سال های قبل از سال 87 نبوده است.

35 نمایشگاه خارجی تا پیش از سال 87

اما محمدرضا کارگر مدیر اسبق موزه ملی ایران در این باره گفت: از سال 80 که برگزاری نمایشگاه ها و تعامل های دوجانبه آغاز شد تا سال 87 روند خوبی داشت و بیش از 35 نمایشگاه خارجی برگزار شد، اما از آن سال به بعد برگزاری نمایشگاه ها تقریبا متوقف شده است.

وی درباره دلایل کند شدن برگزاری نمایشگاه در کشورهای خارجی گفت: به اعتقاد من وقتی فرهنگ و فعالیت های فرهنگی تابع مسائل سیاسی می شود و مدیریت فرهنگی به مدیریت سیاسی گره می خورد ناگزیر چنین اتفاق های ناخوشایندی پیش می آید. این در حالی است که در دنیا تلاش می شود سیاست های فرهنگی مسیر خودش را طی کند و از موضعگیری های سیاسی تبعیت نکند.

وی افزود: بر این باورم جایی که مراودات سیاسی به مشکل برمی خورد فرهنگ می تواند راهگشا و زمینه ساز فعالیت ها و مذاکرات سیاسی قرار گیرد، اما در سال های اخیر متاسفانه در جاهایی که از نظر سیاسی قهر کردیم، از نظر فرهنگی نیز قهر را ادامه داده ایم.

کارگر گفت: موضوع دیگر نبود مدیریت درست است. چنین فعالیت هایی لازمه اش تجربه و آگاهی از قوانین و ضوابط و شناخت دنیا و قوانین حاکم بر این گونه مراودات است؛ خیلی ها یاد نگرفته اند مدیریت آرام را پشت سر گذارند. جامعه جهانی برخلاف آن چیزی که ما فکر می کنیم این گونه نیست که رئیس فلان موزه از مدیریت سیاسی آن کشور دستور گیرد.

وی افزود: از آنجا که ما همه چیز را سیاسی می بینیم، فکر می کنیم مثلاموزه لوور هم سیاسی عمل می کند، اگرچه مدیریت فرهنگی مسائل سیاسی را مدنظر قرار می دهد، ولی این به این معنا نیست که از سیاست تبعیت می کند.

کارگر گفت: حتی با وجود تحریم ها، هنرمندان، نهادهای فرهنگی و دانشگاه ها می توانند با هم کار کنند و با اختلافات سیاسی نباید این همکاری ها قطع شود.

به گفته مدیر اسبق موزه ملی ایران، ظرفیت فرهنگی ما آن قدر قوی است که دنیا نتوانسته فرهنگ و تمدن ما را انکار کند و بسادگی از کنارش بگذرد.

منبع:

روزنامه جام جم، نویسنده: سیما رادمنش