از خیال تا واقعیت
اولین مرحله، تصور بازنشستگی است که بین شش تا پانزده سال قبل از بازنشسته شدن روی می‌دهد. در این مرحله، افراد حدود یک دهه قبل از بازنشستگی، تصوراتی را درباره بازنشستگی خود شکل می‌دهند. در اغلب موارد این تصورات به یک مشغله فکری مهم برای فرد تبدیل می‌شود. البته ممکن است بعضی دغدغه‌های دیگر از جمله داشتن فرزندان کوچک یا والدین سالخورده این مسئله را به اولویت چندم فرد تبدیل کند. این مرحله، دورانی است که در آن، افراد به فکر پس‌اندازکردن برای بازنشستگی می‌افتند. هر چند بسیاری از آنها در تصوراتشان، وقت کافی را برای تخمین مقدار پولی که برای یک بازنشستگی آرام به آن نیاز دارند صرف نمی‌کنند و به نوعی پس‌اندازکردن، بدون هیچ هدف از پیش تعیین شده‌ای، رو می‌آورند. روشن است که این شکل پس‌اندازکردن، اغلب به احساس بی‌اطمینانی و آمادگی‌نداشتن برای بازنشستگی دامن می‌زند. برای پیشگیری از این حالت، بهتر است درباره اینکه چه زمانی و چگونه می‌خواهید بازنشسته شوید فکر کنید و مقدار پولی را که فکر می‌کنید در دوران بازنشستگی نیاز خواهید داشت تخمین بزنید و برای پس‌اندازکردن برنامه منظمی داشته باشید.
مرحله دوم، مرحله تردید است که بین سه تا پنج سال قبل از بازنشستگی دیده می‌شود. مرحله تردید، نتیجه نگرانی‌های مالی و اقتصادی است که ممکن است افراد قبل از بازنشستگی احساس کنند. در طی این مرحله، افراد بازنشستگی را به شکل واضح‌تری پیش روی خود می‌بینند، نزدیک بودن زمان بازنشستگی خود را می‌پذیرند و اطلاعات بیشتری را درباره دوران بازنشستگی و مشکلات آن کسب می‌کنند اما هنوز درباره آمادگی خود برای بازنشسته‌شدن به اطمینان کافی دست نیافته‌اند. استرس مالی، این احساس تردید و عدم آمادگی را تشدید می‌کند. در این مرحله سعی کنید میزان پس‌انداز برای بازنشستگی‌تان را به حداکثر برسانید و با راهبردهای جدید پس انداز کردن آشنا شوید.
مرحله سوم ، مرحله انتظار است که ممکن است از دو سال قبل از بازنشستگی تا رسیدن به موعد مقرر اتفاق بیفتد. این مرحله، همان مرحله‌ای است که هیجان‌های مربوط به بازنشستگی در آن دیده می‌شوند. در این مرحله اغلب افراد از آمادگی لازم برای بازنشسته‌شدن برخوردار گردیده‌اند و در انتظار بازنشستگی به سر می‌برند. احساسِ قرار گرفتن در مسیر بازنشستگی و تمایل به مشاوره گرفتن از افرادی که بتوانند در برنامه‌ریزی اقتصادی برای بازنشستگی به فرد کمک کنند در این مرحله دیده می‌شود. در این مرحله هنوز می‌توان برنامه ریزی مالی برای دوران بازنشستگی را آغاز کرد. توصیه می‌شود درباره راههایی که می‌توانند داشتن یک منبع درآمد ایمن برای دوران بازنشستگی را تضمین کنند اطلاعات بیشتری کسب شود.
آن چه که در مرحله ششم به آرامش روانی فرد کمک می‌کند، داشتن یک برنامه ریزی قبلی بلندمدت برای بازنشستگی از جمله در زمینه هزینه‌های مراقبتی- بهداشتی است
مرحله چهارم، مرحله به وقوع پیوستن بازنشستگی است. این مرحله به روزِ بازنشستگی و یا یک سال بعد از آن اشاره دارد که در آن، فرد با واقعیت بازنشستگی خود رو در رو می‌شود. در گذشته اعتقاد بر این بود که افراد در این مرحله، به فکر تحقق بخشیدن به رۆیاهای جوانی خود درباره دوران بازنشستگی هستند و از این رو به این مرحله، مرحله "آزادی " گفته می‌شد. اما امروزه این نتیجه به دست آمده است که در مرحله چهارم، افراد نسبت به گذشته، کمتر احساس قدرتمندی می‌کنند و کمتر به دنبال کارهای تازه که مخاطرات جدیدی را نیز در پی دارد هستند و در عوض بیشتر نگران داشتن پول کافی برای گذران یک بازنشستگی آبرومند هستند.
مرحله پنجم، تلاش برای پیدا کردن مجدد موقعیت خود است که در دو تا پانزده سال بعد از بازنشستگی دیده می‌شود. در طی اولین سال بازنشستگی، اغلب افراد تا حدودی با موقعیت جدید خود سازگاری پیدا می‌کنند و به راههایی برای مدیریت احساس افسردگی و ناراحتی ناشی از تغییر (بازنشسته شدن) دست می‌یابند. دراین مرحله، کارهای روزانه به تدریج روالِ عادی خود را بازمی‌یابد، اهداف جدید مورد پذیرش قرار می‌گیرد و احساس شادکامی افزایش می‌یابد. افرادی که در طی مراحل قبل، از مشاوره اقتصادی بهره برده‌اند و پول کافی پس انداز کرده‌اند، به طور کلی در این مرحله از احساس آرامش بیشتری برخوردار خواهند بود. سعی کنید در این مرحله، مهم‌ترین عواملی را که احتمال می‌دهید بازنشستگی شما را با سختی مواجه کند، ارزیابی کنید و خود را برای این مخاطرات آماده کنید.
مرحله ششم،
رسیدن به سازگاری کامل است که تا شانزده سال بعد از بازنشستگی یا بیشتر طول می‌کشد. در طی این مرحله، افراد سالخورده‌تر می‌شوند و بالطبع به احتمال بیشتری با بیماری و از دست دادن اقوام و دوستان دست به گریبان خواهند شد. در نتیجه حساس‌تر شدن نسبت به علائم انواع بیماریها در این مرحله دیده می‌شود. این به معنای در پیش رو داشتن قطعی یک مسیر صعب العبور نیست چرا که بسیاری از بازنشستگان سالخورده در این مرحله همچنان شاد باقی می‌مانند اما احتمال ابتلا به اضطراب و افسردگی را نیز نمی‌توان از نظر دور داشت. آن چه که در این مرحله به آرامش روانی فرد کمک می‌کند، داشتن یک برنامه ریزی قبلی بلندمدت برای بازنشستگی از جمله در زمینه هزینه‌های مراقبتی- بهداشتی است .در این مقاله، ضمن بررسی مراحل روانی سازگاری با تغییرات مربوط به بازنشستگی، بر برنامه‌ریزی مالی به عنوان یکی از عوامل ضروری برای تأمین سلامت روانی و خشنودی بازنشستگان تأکید شد. با توجه به اهمیت برنامه‌ریزی برای یک زندگی فعال در دوران بازنشستگی، در مقاله بعدی درباره ابعاد دیگر این موضوع نیز بحث خواهد شد.
راحله فلاح
بخش خانواده ایرانی تبیان
مظالب مرتبط :
مراقبت از عزیزی که فراموشمان کرده
بگذارید، دوست‌تان داشته باشند!
