از آلزایمر پیشگیری کنیم
سعی کنید از قبل از سالمندی، برنامه مناسبی برای خود داشته باشید ، در غیر اینصورت در آن موقع نمی دانید با مشکلات چگونه برخورد کنید.
« اوایل، فراموشیهای جزئی داشت، مثلاٌ اسم همسایهها را فراموش میکرد، یا مسیر خانه خواهرم را گم میکرد، یا یادش میرفت اجاق گاز را خاموش کنه، چیزهایی که قبلا سابقه نداشت. با اینکه دیگه نمیتونست رانندگی کنه ولی اصرار داشت که باید خودش با ماشینش بره خرید.
دیگه اون آدم سابق نبود، سرزندگی قبل را نداشت، گاهی خیلی عصبانی میشد، منزوی شده بود. افسرده شده بود. چند سال بعد، کم کم حرکت کردن و کارهای شخصی روزانهاش هم دچار مشکل شد.
نمیتونست تنهایی لباس بپوشه، حمام کنه، غذا بخوره، مسواک بزنه و حتی برای توالت رفتن هم نیاز به کمک داشت. خوابش هم خوب نبود. تا اینکه دیگه نه میتونست حرف بزنه و نه حرف ما رو بفهمه و کلاً نمی تونست هیچ آدم و چیز آشنایی را تشخیص بده، و نهایتاً هم... فوت شد».
این جملات، توضیحات یک زن 52 ساله درباره روند 10 ساله بیماری مادرش است که در 80 سالگی به دلیل بیماری آلزایمر از دنیا رفته است.
*******
آلزایمر، یکی از بیماریهای شایع در دوران سالخوردگی است که به صورت تدریجی فرد را درگیر میکند. این به آن معناست که آلزایمر از زمان پدیدار شدن علائم اولیه تا رسیدن به مراحل پایانی، به صورت روبهگسترشی جنبههای مختلف فکری و رفتاری را دچار مشکل میکند، و بالاخره به فروپاشیدگی کامل روانی، جسمانی و نهایتاً مرگ منجر میشود. البته این روند به یکباره طی نمیشود بلکه بین 8 سال تا 10 الی 20 سال نوسان دارد.با افزایش پدیده سالمندی و سالخوردگی در کشور و انتظار روند پرشتابتر آن در دهههای آینده، افزایش تعداد بیمارانی که به آلزایمر مبتلا میشوند دور از انتظار نخواهد بود. از این رو، برنامهریزی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از ارکان مهم پیشگیری از هر پدیده ناخوشایندی، آگاهیافزایی و آموزش راههای ساده پیشگیری از آن به افراد است. آلزایمر مانند سایر بیماریهای مزمن، به طور کلی از دو دسته عوامل خطرساز برخوردار است. دسته اول، مربوط به عوامل زیستی مانند افزایش سن و ژنتیک است که علم هنوز به نتایج مطمئنی در مورد راهکارهایی که بتوان با کمک آن، این عوامل را دستکاری و یا آنها را اصلاح کرد، نرسیده است. اما دسته دوم، عواملی هستند که با اصلاح رفتار بهراحتی قابل تغییر هستند.
در بحث پیشگیری از آلزایمر به بررسی برخی از مهمترین این عوامل میپردازیم:
**سعی کنید از قبل از سالمندی، برنامه مناسبی برای تغذیه خود تدارک ببینید: در این زمینه از پزشکان متخصص، مشاوره بگیرید. اگر بخواهیم به مواردی که سودمندی آنها در این زمینه از لحاظ علمی اثبات شده است اشاره کنیم میتوانیم مصرف روزانه انواع ویتامینها و مواد معدنی را مورد تأکید قرار دهیم. توصیه میشود میوه و سبزیجات تازه بهخصوص آن دسته از آنها را که دارای رنگدانه هستند مانند شاه توت، هویج، دارچین، کلم، کلم قرمز، کلم بروکلی و خردل را - به دلیل آن که حاوی آنتی اکسیدان کافی هستند- به اندازه مناسب مصرف کنید. روغنهای ضروری را از طریق مصرف ماهی - سه بار در هفته- و همچنین مصرف گردو و خشکبار تازه، تأمین کنید. مصرف شکر، غذاهای فرآوری شده و کربوهیدراتها را محدود کنید. استعمال سیگار، قلیان و الکل،... را متوقف کنید. قهوه و چای را به اندازه مصرف کنید.
**شیوههای مدیریت استرس را یاد بگیرید و بهکار ببندید.
**ورزش روزانه بخصوص در فضای آزاد و همراه با دوستان را فراموش نکنید: مطالعات نشان دادهاند که فعالیتهای جسمانی میتوانند عملکردهای شناختی را در افراد سالخوردهی سالم افرایش دهند. مطالعهای در سال 2008 نشان داد که ورزش ارتباط بین عصبهای مغز را در بخشهایی که به دلیل افزایش سن دچار کاهش عملکرد میشوند، تحریک میکند.
**سعی کنید از طریق یادگیری مطالب جدید و درگیر شدن در چالشهای فکری مفید، ذهنتان را فعال نگه دارید. در این زمینه فعالیتهایی مانند خواندن جملات با صدای بلند، حل مسائل ریاضی ساده، رفتن به کلاسهای سرگرمی یا تحصیلی و نواختن موسیقی میتواند بخشهایی از مغز مانند کرتکس پیشانی مغز را فعال کرده و از این طریق عملکرد شناختی را بهبود بخشد.
**برخی از مطالعات نشان میدهند که حفظ ارتباطات اجتماعی در طی سالهای عمر به خصوص در زمانی که به سمت سالخوردگی پیش میرویم، ممکن است خطر آلزایمر را کاهش دهد. علت قطعی این ارتباط هنوز مشخص نیست اما این مسئله را میتوان این طور تبیین کرد که احتمال دارد روابط اجتماعی، به تحریک بیشتر برخی مناطق شناختیِ مغز کمک کرده و بهاینترتیب فعال بودن از لحاظ اجتماعی، بتواند به سلامت مغز کمک کند. پس سعی کنید خودتان را از فعالیت اجتماعی کافی بهره مند کنید. از انزوا بپرهیزید.
**
مراقب قلبتان باشید. متخصصان بر این باورند که کنترل عوامل خطرسازِ بیماریهای قلبی-عروقی مانند کنترل فشارخون بالا، بیماریهای قلبی، سکته و کلسترول بالا میتواند در حفاظت از سلامت مغز بسیار ارزشمند و مفید باشد. برخی مطالعات نیز نشان دادهاند که حدود 80% از افراد مبتلا به آلزایمر، در گذشته از بیماری قلبی-عروقی رنج بردهاند. در توضیح این نتایج میتوان به نقش مسلّم قلب و عروق، در تغذیه مغز اشاره کرد.یافتهها نشان دادهاند که در هر ضربان قلب، حدود 20% تا 25% از خون به سمت سر پمپاژ میشود و سلولهای مغز هم دست کم 20% از مواد غذایی و اکسیژن موجود در خون را مصرف میکنند. بنابراین میتوان سلامت مغز را به نوعی به سلامت قلب مربوط دانست.
**مطالعات نشان داده که احتمالاً بین ضربههای شدید سر – بهخصوص ضرباتی که منجر به از دست دادن هشیاری میشوند - و خطر ابتلا به آلزایمر در آینده ارتباط وجود دارد. از اینرو محافظت کردن از سر ضرورت دارد. برای محافظت کردن از سر میتوان اقداماتی انجام داد، از جمله توصیه میشود در هنگام نشستن داخل اتومبیل، حتماً کمربند را ببندید. در هنگام ورزش از کلاههای مخصوص استفاده کنید. خانه را با کفپوش مناسب بپوشانید.
**معنویت سالم و مذهب نیز از جمله عواملی شناخته شدهاند که با کاهش خطر ابتلا به الزایمر در ارتباط هستند.
**و در آخر باور کنید که میتوانید بر سلامت جسم و روان خود، کنترل داشته باشید. افراد میانسالی که باور دارند می توانند در کنترل سلامت جسمانی و روانی خود نقش داشته باشند، با افزایش سن، حافظه بهتر و عملکرد ذهنی مطلوبتری خواهند داشت.
راحله فلاح
بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط: