میلوم متعدد یا سرطان سلول‌های پلاسما
میلوم متعدد یا مولتیپل میلوما، یک نوع سرطان خون است و معمولا در مغز استخوان وجود دارد. در این بیماری، نوع خاصی از سلول های سفید خونی به نام پلاسما، دچار سرطان شده و شروع به تکثیر غیرطبیعی در مغز استخوان می کنند.
سلول های پلاسما، آنتی بادی ها را تولید می کنند و این آنتی بادی ها با عفونت ها مبارزه می کنند.
در میلوم متعدد، تعداد زیاد سلول های پلاسما باعث آزاد شدن مقدار زیادی آنتی بادی می شود. مقدار زیاد آنتی بادی در سراسر بدن تجمع می یابد و باعث تخریب اعضا می شود.
افزایش تعداد سلول های پلاسما باعث بروز مشکلاتی در داخل استخوان ها نیز می شود. به این ترتیب که با آزاد کردن یک سری مواد شیمیایی باعث حل شدن مناطقی از استخوان و ضعیف شدن آن مناطق می شود که به نام ضایعات لیتیک خوانده می شود.
برخی از این بیماران علائم خفیفی دارند و سالیان سال زندگی می کنند. درحالی که در برخی دیگر این علائم به سرعت پیشرفت می کند و زندگی فرد را تهدید می کند.
علت
علت این بیماری مشخص نیست.
عوامل خطر
- سن بیشتر از 65 سال
- مرد بودن
- آمریکایی های آفریقا تبار
- دارا بودن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری
برخی افراد با شرایط زیر، این بیماری را خواهند گرفت. این شرایط ممکن است اشکال اولیه میلوم متعدد باشند:
- مونو کلونال گاموپاتی (MGUS) که در این بیماری پروتئینی غیرطبیعی به نام M در خون وجود دارد و این پروتئین توسط سلول های پلاسما تولید می شود.
- پلاسمای انفرادی که نوعی اختلال در سلول های پلاسما می باشد و سلول های غیرطبیعی پلاسما در سطح داخلی استخوان تجمع می یابند و استخوان را سرطانی می کنند.
علائم
در ابتدا ممکن است این بیماری فاقد علامت باشد، اما با پیشرفت آن، سلول های پلاسما در استخوان ها تجمع می یابند و موجب علائم زیر می شوند:
- درد استخوان در اثر ضایعات لیتیک
- ضعف و خستگی در اثر کم خونی
- کاهش وزن
- گیجی
- تشنگی زیاد
- یبوست در اثر افزایش کلسیم خون
- مشکلات کلیوی
- عفونت به دلیل درست عمل نکردن آنتی بادی ها
- سلول های پلاسما ممکن است در برآمدگی های بنفش رنگ در زیر پوست دیده شوند.
تشخیص
هنگامی که پزشک به بیماری میلوم متعدد مشکوک شود، آزمایشات خون و ادرار و نمونه برداری از مغز استخوان می تواند در تشخیص بیماری کمک کننده باشد.
برخی از مقادیر آزمایشگاهی که نشان دهنده میلوم متعدد هستند، عبارتند از:
- مقدار بالای کلسیم خون
- کم خونی (کاهش تعداد سلول های قرمز خونی)
- کراتینین بالا (اختلال عملکرد کلیوی)
- مقدار بالای پروتئین در خون به همراه مقدار کم آلبومین
- وجود پروتئین در ادرار
- اگر تعداد زیاد سلول های پلاسما در نمونه برداری از مغز استخوان مشخص گردید، می توان گفت که فرد دچار این بیماری شده است.
درمان
به طور کلی، درمان این بیماری در درجه اول به بیمارانی کمک می کند که دچار عوارض زیر شده باشند: کم خونی، افزایش کلسیم خون، اختلال عملکرد کلیه و یا ضایعات لیتیک.
- داروها: در درمان اولیه این بیماری داروهای مختلفی تجویز می شود.
- روش SCT: در بیمارانی که سن کمتر از 70 سال دارند، ممکن است از روش SCT استفاده کنند که در این روش، سلول های بنیادی برداشته می شوند و فریز می شوند و ذخیره می گردند.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی باعث تخریب سلول ها در مغز استخوان می شود و موجب می شود که هم سلول های سالم و هم سلول های پلاسما باعث بیماری گردند.
- انتقال سلول های بنیادی: در این روش سلول های بنیادی برداشته می شوند و سپس به رگ فرد تزریق می شوند. این سلول های بنیادی به مغز استخوان می روند و در آنجا تکثیر شده و سلول های سالم خونی را می سازند. انتقال سلول های بنیادی این بیماری را درمان نمی کند، اما باعث زنده ماندن بیشتر فرد می شود.
- بیشتر پزشکان برای درمان این بیماری، از شیمی درمانی و داروها استفاه می کنند.
- اشعه درمانی نیز ممکن است در درمان این بیماران نقش داشته باشد. اشعه ای که به مناطق تحت تاثیر برخورد می کند، سلول های پلاسما را از بین می برد و به کاهش درد و تقویت استخوان ضعیف شده کمک می گردد.
مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
مطالب مرتبط:
