بایدها و نبایدها در دید و بازدیدهای نوروزی

صله ارحام یکی از مواردی است که در اسلام بدان سفارش فراوان شده است . در ذکر اهمیت این امر ، همین بس که پیامبر عظیم الشأن اسلام ، حضرت محمّد ( صلوات الله علیه) می فرمایند: كسانى كه از امت من حاضر هستند و آنهائى كه غائب مى‏باشند و آنها كه در اصلاب پدران و ارحام مادران قرار دارند تا روز قیامت بدانند كه صله ارحام كنند و لو بین آنها و ارحام بیش از یك سال راه باشد، دین این را تعلیم مى‏دهد.( مشكاة الأنوار / ترجمه عطاردى / ص 155 )

صله ارحام و تأثیر آن بر زندگی انسان

یکی از راه های زیاد کردن روزی و عمر انسان، دیدار خویشان و دوستان و آشنایان می باشد. از دیگر تأثیرات صله ارحام می توان به پاکیزه شده اعمال و آسان شدن حساب روز قیامت اشاره کرد. رسول اكرم صلى اللَّه علیه و آله فرمود: نیكى به والدین و صله ارحام حساب آدمى را آسان مى‏كنند بعد این آیه شریفه را قرائت كردند: وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ‏. هر كس مى‏خواهد روزى او زیاد شود و مرگش به تأخیر افتد باید صله رحم نماید. و نیز حضرت فرموده‌اند هیچ مهمانی بر قومی وارد نمی شود مگر آنکه روزی او در آغوش اوست.

امام باقر علیه السّلام فرمود: صله ارحام اعمال انسان را بالا مى‏برد و بلاها را دفع مى‏كند و ثروت را زیاد مى‏نماید و حساب را آسان مى‏سازد و مرگ را به تأخیر مى‏اندازد. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: صله ارحام و نیكى به پدر و مادر عمر را طولانى مى‏كنند و روزى را زیاد مى‏گردانند. (مشكاة الأنوار / ترجمه عطاردى / 155 )

آداب میهمانی کردن

تا اینجا سخن از صله ارحام و حسنات مربوط بدان بود اما باید توجه شود که، میهمانی رفتن و میزبان بودن نیز آداب مخصوص به خود را دارد که بدین قرار است:

مهمانی رفتن نباید برای فخر فروشی و به قصد ریا یا افتخار باشد که متعارف اهل این زمان است که به قصد ریا یا خود نمایی جمعی از اهل دنیا را به دور خود جمع نموده به هرزه گویی و غیبت مسلمین وقت می گذرانند بلکه مقصود از آن باید تقرب به خدا و اقتدا به سنت پیامبر و دلجویی برادران و شاد کردن دل مومنان باشد.

حسین بن مختار (كه یكى از اصحاب امام صادق و موسى بن جعفر علیهما السّلام است) بسند مرفوع روایت كند كه امیر المۆمنین علیه السّلام فرمود: هر كس سفره احسانى‏بچیند و مردم را بمهمانى دعوت كند و نظرش مفاخرت و نشاندادن شكوهمندى خود باشد و بدان فخر فروشد، خداوند روز قیامت او را سیاه روى بعرصه محشر آورد. (ثواب الأعمال / ترجمه غفارى، ص: 582)

سزاوار آن است که فقرا و نیکان را مهمان کند اگر چه میهمانی اغنیا و مطلق مردم نیز ثواب دارد.و شایسته است میزبان غذای میهمانی را که می داند میهمانی رفتن برای او سخت است زود حاضر کند. شایسته است که طعام را به قدر کفایت حاضر کند نه کمتر باشد که موجب نقص آبرو و مروت است و نه زیادتر که تضییع مال و اسراف است و با مهمان گشاده رویی و خوش کلامی نماید . در وقت رفتن او را تا در خانه مشایعت نماید و در خدمت کردن و پذیرایی او از وی تقاضای کار نکند.

آداب میهمان

از برای میهمان نیز آدابی است اینکه دعوت برادر مومن را برای میهمانی بپذیرد و فرق میان غنی و فقیر نگذارد بلکه به فقیر زودتر وعده دهد و بعد مسافت مانع وعده دادن او نشود مگر اینکه بسیار دور باشد.

از جمله آداب میهمان آن است که وقتی داخل خانه میزبان شد میل به صدر مجلس نداشته باشد بلکه هر جا میسر باشد همان جا بنشیند و اگر صاحب خانه جایی را به او نشان دهد همان جا بنشیند و در مقابل دربی که زنان از آنجا عبور و مرور می کنند ننشیند و به محلی که غذا از آنجا آورده می شود بسیار نگاه نکند. ابتدا با کسانی که نزدیک او نشسته اند تحیت به جا آورد .

دیر به خانه میزبان نرود و ایشان را زیاد منتظر نگذارد بلکه در رفتن تعجیل کند امّا نه اینقدر که مخل و مزاحم کارهای میزبان شود و سعی کند هنگام کارها و تهیه و تدارکات میزبان به خانه میزبان داخل نشود.

محمّد بن موسى بن متوكّل رحمة اللَّه علیه از على بن الحسین السّعدآبادی، از احمد بن ابى عبد اللَّه البرقى، از احمد بن محمّد سیّارى از محمّد بن عبد اللَّه الكوفى از مردى كه ذكرش نموده، وى گفت: شنیدم از حضرت ابو جعفر علیه السلام كه از پدر بزرگوارش علیه السلام از رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم نقل كردند كه آن سرور فرمودند:

وقتى كسى به شهرى وارد شد بر اهالى آن شهر كه هم دین او هستند میهمان است تا از آن جا خارج شود و شایسته نیست كه میهمان بدون اذن میزبان روزه بگیرد چه آنكه ممكن است آنها براى وى طعامى درست كرده باشند كه به واسطه تناول نكردن میهمان آن طعام فاسد شود و از طرفى سزاوار نیست كه میزبان بدون اذن میهمان روزه بگیرد زیرا میهمان از آنها حیاء و شرم كرده بسا طعامى را كه میل دارد به خاطر روزه‏دار بودن ایشان تناول نمى‏كند.( علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى/ ج‏2 /  247)

مریم پناهنده                  

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع:

1.معراج السعادت / ملا احمد نراقی

2. علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى

3. ثواب الأعمال / ترجمه غفارى

4. مشكاة الأنوار / ترجمه عطاردى