حفظ دین در این محیط ناهنجار فرهنگی

درک شیرینی دین زمانی میسّر است که شیرینی گناه از نهاد آدمی رخت بربندد و محور شیرینى در دل دگرگون شود؛ یعنى، شیرینى حب الهى دل را پر کند و محبت به اهل بیت عصمت (علیهم السلام) جان را فرا گیرد اگر این شد جایى براى شیرینى گناه در دل نمى ماند و حفظ دین برای کسی که شیرینی آن را چشیده است سهل و آسان می شود. در حقیقت یکی از عواملی که سبب می شود تا انسان نسبت به دین بدبین شود، عدم درک صحیح و شیرینی آن می باشد.

برای محفوظ ماندن از گناه مقدماتی باید رعایت شود که انسان را در برابر گناه واکسینه کرده تا بتواند از گناه دوری جوید.

1. پرهیز از زمینه گناه:

فراهم شدن زمینه گناه باعث رغبت و میل باطنى به سمت گناه مى شود هر تشنه اى با دیدن آب زلال رغبت و کشش به آب را در خود به مراتب بیشتر احساس مى کند پس با پرهیز از زمینه گناه رغبت دل و میل باطنى به گناه حداقل کم مى شود و این خود گامى است براى کم کردن شیرینى گناه. برای از بین بردن زمینه های گناه باید به چند مسئله دقت کنید:

- کنترل چشم:

دقیقا باید مواظب چشم خود بود که مبادا به نامحرم و هر آنچه که شهوت‏انگیز است، نگاه شود. عن الصادق (علیه السلام): «النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظرة اورثت حسرة طویله - نظر دوختن تیرى مسموم از تیرهاى ابلیس است و چه بسا نگاهى که حسرت درازمدتى را (در دل) به ارث بگذارد»، (سفینةالبحار، شیخ عباسى قمى، ماده نظر)

تا حد امکان از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم و نگاه های خیره پرهیز نمایید.

- کنترل گوش:

باید از شنیدنى‏هایى که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینه‏ساز حرام هستند پرهیز شود. مانند نوار موسیقى، صداى شهوت‏انگیز نامحرم، شنیدن لطیفه و جکهای مستهجن و یا خواندن پیامکهای این چنینی و...

- اجتناب از دوستان ناباب:

دوستانى که با رفتار و گفتارشان باعث مى شوند که انسان گناه را در دل مزمزه کند در واقع دشمن هستند و پرهیز از آنها گامى موثر در کم کردن شیرینى دل از گناه مى شود. از امام سجاد (علیه السلام) نقل شده: «النهى عن مصاحبة خمسة و محادثتهم و مرافقتهم فى طریق و هم الکذاب والفاسق والبخیل والاحمق والقاطع لرحمه - حضرت از همراهى و سخن گفتن و رفیق بودن با پنج کس را نهى فرموده: کذاب، گناهکار، بخیل، احمق و کسى که قطع رحم کرده است»،( سفینةالبحار، شیخ عباسى قمى، ماده صحب).

2. یاد مرگ:

فکر کردن پیرامون مرگ به انسان هشدار مى دهد و دل را از هر شیرینى گناه مى زداید. در حدیثى از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است:» ذکر الموت یمیت الشهوات فى النفس؛ یاد مرگ شهوات را در نفس مى میراند »،( المحجه البیضاء، ملامحسن فیض کاشانى، ج 8، ص 242) یعنى خواسته هاى غریزى حیوانى دل انسان را مى کشد و آن شیرینى هاى حیوانى انسان را که مصداق بارزش گناه است، از بین مى برد.

- حفظ و ارتقاء دین:

هر چه شناخت انسان به خدا و به دین قوی باشد، انگیزه انسان تقویت شده و رفتار های مثبت بیشتری از او سر میزند و از طرف دیگر هرچه رفتارهای مثبت بیشتری انجام دهد زمینه رشد شناختی و انگیزشی او نیز بالا می‌رود. از سوی دیگر عواطف مثبت انسان نیز می تواند در افزایش انگیزه و در نتیجه استمرار رفتارهای دینی تأثیر گذاشته و باعث گردد انسان ، سرعت بیشتری در طی مسیر معنوی و ارتقاء باورهای دینی داشته باشد.

- تقویت محبت الهی در دل:

اگر انسان بتواند لذت متعالی یعنی لذت محبت الهی را بچشد، انگیزه او برای بدست آوردن لذت‌های معنوی که همان رسیدن به اعتقاد و ایمان کامل می باشد، تقویت می‌شود. عواملی از قبیل تفکر در نعمت های الهی، تأمل و تدبر در آیات الهی، درد دل با خدا، شرکت در مراسم مناجات و ادعیه و دقت در معانی آنها، خواندن داستان اولیاء الله، خاطرات شهداء، داشتن حضور قلب در عبادت و... ، در تقویت و حفظ محبت الهی و ایمان مۆثرند.

ـ فعالیت عملی:

ارتقاء و حفظ بینش و باورهای دینی در گرو عمل به دستورات و فرامین الهی است. امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: (من عمل بما یعلم علّمه الله ما لم یعلم – کسی که به علم و دانایی اش عمل کند، خداوند آنچه را که نمی داند به او می آموزد. بحارالانوار ج 75 ص 189).

- مبارزه با ریشه های گناه:

شرط رسیدن به ایمان کامل و حفظ و افزایش آنها در وجود انسان، پاکی روح و نفس آدمی از گناه و معصیت است. هر چه انسان از خطا و لغزش دورتر باشد، بذر معارف در وجودش سریعتر به ریشه خواهد نشست و ساقه اعتقاداتش تنومندتر خواهد شد و در نتیجه میوه ای شیرین تر و آبدارتری از این درخت خواهد چید.

- مبارزه با عادت هایی که مانع رشد انسان و عمل هستند:

برخی عادتها در انسان مانع حرکت او در جاده ایمان تلقی می شوند (هر چند ممکن است حرام نباشند). به عنوان مثال کسی که به پرخوری ، پرخوابی و پر گویی عادت نموده است ، قادر نخواهد بود به انجام وظایف واجب و مستحب خود اقدام کند . عادتهای مذموم در برخی موارد حتّی زمینه انجام گناه و تخلف از بندگی حق تعالی را در انسان فراهم می کنند و باعث تضعیف ایمان در او می شوند.

- مبارزه مستقیم با خود گناه و ترک و جبران آنها:

علاوه بر مبارزه با زمینه های گناه، مبارزه مستقیم با گناه و ترک و جبران آن از طریق توبه، در حفظ و تقویت ایمان و رهایی از ظلمت نقش بسزایی دارد.

- انجام وظایف واجب شرعی :

همانطور که گفتیم یکی از مراحل بسیار مهم و سرنوشت ساز در حفظ و تقویت ایمان ، انجام وظایف واجب و اطاعت از فرامین خداوند است . این مرحله که در عرفان اسلامی از آن به قرب فرایض تعبیر می کنند، در نهایت به حصول ملکه تقوی و بهره مندی از آثار و ارزشهای ناشی از آن، می انجامد. و همین ملکه می‌تواند انسان را از انجام بسیاری از گناهان و انحرافات باز دارد.

- انجام نوافل و مستحبات:

نهایی ترین مرحله در جاده ایمان و کسب باورهای ناب که به محبت و عشق الهی می انجامد، مرحله انجام مستحبات و نوافل است ، مرحله ای که عرفا از آن تحت عنوان قرب نوافل و راه عشق تعبیر می کنند. قرب نوافل، پایانی ترین مقصد دین و موثر ترین راه نزدیکی انسان به خدا و کسب مقام ولایت و خلافت الهی است.

- اسلام با در نظر گرفتن نیازهاى واقعى و طبیعى انسان از یک سو و با عنایت به مصالح فرد و اجتماع از سوی دیگر ازدواج را به عنوان بهترین راه و مناسب ترین شیوه برگزید. در اهمیت ازدواج که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) فرمود:«من تزوّج احرز نصف دینه»: کسى که ازدواج کند نیمى از دین خود را حفظ کرده است(اصول کافى ج5 ص328 حدیث2) و نیز فرمود: «النکاح سنتى فمن رغب عن سنتى فلیس منى»( بحارالانوار ج103 ص220) ازدواج سنت من است پس هر کس از سنت من روى گردان شود از من نیست.) وقتى که غریزه جنسى از راه صحیح و شرعى ارضا شود و روح پر اضطراب انسان اعتدال و آرامش یابد حقایق هستی را بهتر درک مى کند و به سوى دین و سعادت و درک مفاهیم والای دینی گام هاى بزرگ ترى برمى دارد.

- پرهیز از مجالست و همنشینى با اهل دنیا و دور از معنویت:

از جمله عواملی دیگری که می تواند به حفظ و ارتقاء ایمان وعقاید دینی کمک کند؛ پرهیز از دوستان منحرف و ناباب است. رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «به خاطر برخورد با اهل دنیا قلبم زنگار گرفته و مکدر مى‏شود و براى جبران آن روزى هفتاد مرتبه استغفار مى‏کنم».

- حضور در مجالس ذکر اهل بیت سخنرانی درس اخلاق و مراسم مذهبی و استمداد از حضرات معصومین (علیه السلام) می تواند به صفای باطن شما برای درک و حفظ صحیح اعتقادات کمک نماید.

فرآوری : محمدی               

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع : سایت پرسمان