تبیان، دستیار زندگی
در حدیثى از امیرمۆمنان على(علیه السلام)مى خوانیم که فرمود: «صِلُوا أرحامَکُمْ وَ لَو بِالتَّسلیمِ; صله رحم را به جا بیاورید، هر چند با یک سلام کردن باشد
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

برکات پیوند محکم با خویشاوندان


گر چه چه در آیات و روایات، مسأله صله رحم و برقرار ساختن رابطه صحیح با خویشاوندان به عنوان یک وظیفه الهى و انسانى، مطرح شده که باید با انگیزه هاى الهى، به سراغ آن رفت، ولى بى شک، انجام این وظیفه الهى و انسانى، برکات فراوانى از نظر ظاهر نیز دربردارد که در فرازهاى اخیر این خطبه، با تعبیرات بسیار پرمعنا و زیبایى، به آن اشاره شده است.

صله رحم

مهم این است که انسان، بتواند این پیوند را محکم کند و با کارهاى اشتباه موجب قطع آن نشود. انسان، باید هنگام نعمت و آرامش به آنها نیکى کند، تا در هنگام بروز مصیبت و ظهور بحران ها و طوفان ها، به حمایت او برخیزند. حقیقت، این است که غلبه بر بسیارى از مشکلات زندگى، کار یک فرد نیست و حمایت گروه یا گروه هایى را مى طلبد. حال، چه کسى بهتر از اقوام و بستگان و خویشاوندان هستند که هم یکدیگر را به خوبى مى شناسند و هم پیوندِ خون و عاطفه، آنها را به هم مربوط ساخته است؟! امّا افسوس که بسیارى از افراد، همین که به نوایى رسیدند، همه این مسائل را فراموش کرده و از آنان فاصله مى گیرند و این ذخایر روز بیچارگى را، از دست داده و سنگر خود را در برابر حوادث سخت، در هم مى شکنند. تعبیرات لطیفى که در روایات آمده است، دقیقاً ناظر به همین معانى است.

در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْجِوارِ، یُعَمِّرانِ الدّیارَ وَ یَزیدانِ فِی الاَْعْمارِ؛ صله رحم و پیوند با خویشاوندان و نیکى با همسایگان، خانه و شهرها را آباد و عمرها را زیاد مى کند»(1).

در حدیث دیگرى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «صِلَةُ الاَْرحامِ وَ حُسنُ الْجِوارِ، زیادَةً فِی الاَْموالِ؛ صله رحم و نیکى با همسایگان، سرمایه ها را فزونى مى بخشد(2)».

در روایت دیگرى از همان امام همام(علیه السلام) چنین آمده است: «صِلَةُ الأَرْحامِ تُزَکَّی الاَْعمالُ و تُنْجِى الأَموالُ و تُرْفَعُ الْبَلْوى وَ تُیَسَّرُ الْحِسابُ وَ تُنْسى فِی الاْجَلِ ؛ صله رحم، اَعمال انسان را پربار مى کند و اَموال او را نمو مى دهد و بلاها را برطرف ساخته و حساب قیامت را آسان مى کند و مرگ را به تأخیر مى اندازد.»(3)

در مقابل، قطع رحم و بریدن پیوندهاى خویشاوندى، آثار دردناکى در زندگى انسان، در دنیا، و مجازات سختى در آخرت براى او دارد.

ای مردم! هیچ كس هر اندازه هم ثروتمند باشد، از خویشان (ایل و عشیره) خود و حمایت عملی و زبانی آن ها از خویش بی نیاز نیست. آنان بزرگ ترین گروهی هستند كه از انسان پشتیبانی می كنند و پراكندگی و پریشانی او را از بین می برند و در مصیبت ها و حوادثی كه برایش پیش می آید بیش از همه به او مهربان و دلسوزند. نام نیكی كه خداوند برای انسان در میان مردم پدید می آورد بهتر است از مال و ثروتی كه وی برای دیگران باقی می گذارد

این سخن را با حدیث دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) پایان مى دهیم، در این حدیث آمده است: «أَخْبَرَنی جبْرئیلُ إنَّ ریحَ الْجَنَّةَ تُوجَدُ مِنْ مَسیرةِ أَلْفِ عام ما یَجِدُها عاقٌّ وَ لاقاطِعُ رَحِم وَلاشَیْخُ زان؛ جبرئیل، به من خبر داد که بوى بهشت، از هزار سال راه، به مشام مى رسد، ولى سه گروه، آن را احساس نمى کنند: کسى که عاق (پدر و مادر) باشد و کسى که رابطه خویش را با خویشاوندان قطع کند و پیرمردى که زنا کند.»(4)

تعبیر فوق، بسیار پرمعنا است و مفهومش این است که این سه گروه، نه تنها، وارد بهشت نمى شوند، بلکه نزدیک آن نیز هرگز نخواهند شد.

ممکن است سۆال شود که منظور از صله رحم چیست؟ منظور این است که پیوندِ محبّت، برقرار باشد و در مشکلات، به یارى هم بشتابند و از حال هم غافل نشوند و در شرایط مختلف، به مقتضاى آن شرایط، عمل کنند. حتّى گاه مى شود با یک سلام و یک تلفن، بخشى از تکلیف صله رحم انجام مى گیرد.

در حدیثى از امیرمۆمنان على(علیه السلام)مى خوانیم که فرمود: «صِلُوا أرحامَکُمْ وَ لَو بِالتَّسلیمِ; صله رحم را به جا بیاورید، هر چند با یک سلام کردن باشد».(5)

دوست

نیاز خویشاوندی به دوستی

القرابه الی الموده، احوج من الموده الی القرابه. (حكمت 308)

خویشاوندی به دوستی نیازمندتر است تا دوستی به خویشاوندی.

محبت به خویشاوندان

ایها الناس! انه لا یستغنی الرجل و ان كان ذا مال عن عترته، و دفاعهم عنه بایدیهم و السنتهم، و هم اعطی الناس حیطه من ورائه ، و المهم لشعثه، و اعطفهم علیه عند نازله اذا نزلت به. و لسان الصدق یجعله الله للمرء فی الناس، خیر له من المال یرثه غیره.

و منها: الا لا یعدلن احدكم عن القرابه یری بها الخصاصه ان یسدها بالذی لا یزیده ان امسكه، و لا ینقصه ان اهلكه. و من یقبض یده عن عشیرته فانما تقبض منه عنهم ید واحده و تقبض منهم عنه اید كثیره؛ و من تلن حاشیته، یستدم من قومه الموده. (خطبه 23)

در حدیثى از امیرمۆمنان على(علیه السلام)مى خوانیم که فرمود: «صِلُوا أرحامَکُمْ وَ لَو بِالتَّسلیمِ; صله رحم را به جا بیاورید، هر چند با یک سلام کردن باشد»

ای مردم! هیچ كس هر اندازه هم ثروتمند باشد، از خویشان (ایل و عشیره) خود و حمایت عملی و زبانی آن ها از خویش بی نیاز نیست. آنان بزرگ ترین گروهی هستند كه از انسان پشتیبانی می كنند و پراكندگی و پریشانی او را از بین می برند و در مصیبت ها و حوادثی كه برایش پیش می آید بیش از همه به او مهربان و دلسوزند. نام نیكی كه خداوند برای انسان در میان مردم پدید می آورد بهتر است از مال و ثروتی كه وی برای دیگران باقی می گذارد.

هان! مبادا از خویشاوند نیازمند خود روی برتابید و از دادن اندك مال به او، كه اگر ندهید چیزی بر ثروت شما نمی افزاید و اگر بدهید چیزی كم نمی شود، دریغ نكنید. هر كه از خویشان خود دست كشد، یك دست از آنان بازگرفته، اما دست های فراوانی از خود كنار زده است و آن كس كه با قوم و خویشان خود نرم خو و مهربان باشد، دوستی و محبت همیشگی آنان را به دست آورد.

زیرا کسى که نیکى هاى خود را از بستگانش قطع کند، تنها، یک یاور از آنها گرفته است، ولى هنگامى که نیاز و احتیاج شدید به یارى آنان داشت، آنها، به نداى او پاسخ نمى گویند، پس او، خود را، از یاوران بسیارى محروم ساخته است.

وجوب صله رحم

(فرض الله) صله الرحم منماه للعدد. (حكمت 252)

خداوند صله رحم را برای كثرت نفرات واجب گردانید.

پی نوشت ها :

1 ـ بحارالانوار، ج 71، ص 120.

2 ـ بحارالانوار، ج 71، ص 97.

3 ـ بحارالانوار، ج 71، ص 111.

4 ـ معانى الاخبار، بنا به نقل از بحارالانوار، ج 71، ص 95، حدیث 26.

5 ـ اصول کافى، (بنابر نقل بحارالانوار، ج 71، ص 126).

فرآوری :محمدی      

بخش نهج البلاغه تبیان


منبع : پیام امام امیرالمۆمنین(علیه السلام) جلد 02

سایت اندیشه قم

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.