پرسش:راه های خود شناسی كه منجر به خدا شناسی می شود از نظر ائمه علیهم السلام چیست؟

ائمه اطهار(ع) مكرر فرموده اند: "من عرف نفسه فقد عرف ربه" یعنی هر كس خود را شناخت خدا را می شناسد.

از یك منظر به این روایت شریف می پردازیم؛ و البته انكار نمی كنیم كه از منظرهای متفاوتی می توان بدان نگریست و از آن درس گرفت.

انسان وقتی هستی خویش را مورد كاوش قرار می دهد در خود امیال و كششهای به ظاهر متفاوتی می بیند كه همه در یك چیز مشترك هستند، و آن میل به بی نهایت است. برای نمونه، میل به قدرت یك میل طبیعی در انسان است؛ اول با دست و پای خود كارها را انجام می دهد و به تقویت نیروهای خویش می پردازد، اما این قانعش نمی كند و می خواهد دیگران را هم به خدمت بگیرد تا قدرت بیشتر پیدا كند؛ حتی در این باره بشر به نیروهای نامرئی مثل جن و... دست درازی كرده و سعی كرده با علم سحر و جادو از آنان هم كمك بگیرد. این همه نشان از سیری ناپذیری قدرت طلبی در انسان است. وقتی این میل در انسان به طور كامل ارضاء می شود و او آرام می گیرد كه قادر مطلق را بشناسد و همه قدرت های دیگر را پرتویی از قدرت او ببیند، كه او همان خدای متعال است. در این وقت است كه انسان می خواهد خود را معلق و وابسته آن وجود متعال كند تا از قدرت لایتناهی او بهره ببرد.

میل دیگر انسان میل به محبت ورزی، و همینطور محبوبیت است كه باز تا بی نهایت امتداد دارد. هیچ انسانی را نمی یابی كه هیچ كس یا هیچ چیز را دوست نداشته باشد، و باز او را نمی یابی كه وقت رسیدن به آن چیز یا آن كس، میل عشق و محبت در او فرونشیند، بلكه همواره به دنبال بهترها، زیباترها و لذیذترها می گردد؛ و این میل به بی نهایت امتداد دارد و انسان بالفطره آن را در خود می یابد؛ تا وقتی كه از محبوبهای كاذب به محبوب های اصیل تر و ماندگارتر قدم می گذارد، و آرام آرام پرده از رخ طبیعت و جهان محسوس می افتد و همه زیبایی ها را از یك جمیل مطلق می یابد و دل به او می سپارد، و دیگر آرام می شود.

میل علم خواهی و كنجكاوی و صدها میل دیگر مثالی از همین قبیل است كه ما را به در خانه خدا می كشاند.

انسان، اگرچه روح انسانها معمولا به علت اشتباه در تطبیق و مصداق جاهای دیگر پرسه می زند و به صاحب همه كمالات راه نمی یابد، اما با توجه و شناخت خود خواهد یافت كه جز با اتصال به بی نهایت میل درونی او ارضا نمی شود. در این هنگام است كه وقتی پیامبری سخن از وجود چنین بی نهایتی دارد، با تمام وجود به او گوش فرا می دهد؛ و اگر معجزات و امارات نبوت را در او دید، به او ایمان می آورد. احساس گرایش انسان به بی نهایت و میل به تعلق او پشتوانه عاطفی و روانی شناخت خدا است. البته در هر حال، عقل كاركرد خود را در ارتباط با بررسی امارات وجود خدا خواهد داشت.

در این باره مطالعه كتاب "خودشناسی برای

با التماس دعا.