زیارتنامه دختر آفتاب

در این نوشته كوتاه به نكاتى از زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) پرداخته شده است. انگیزه اصلى این نوشتار ابراز ادب و اظهار ارادت به ساحت و بارگاه ملكوتى این یادگار موسوى(علیه السلام)است وگرنه این نكات از دید تیزبین اهل قلم و محققان معارف اهل بیت(علیهم السلام) پوشیده نیست.

اینگونه زیارت کن

بعد از جناب عباس بن على (علیهماالسلام) و على اكبر(علیه السلام) فاطمه معصومه(سلام الله علیها) شاید تنها امامزاده اى است كه زیارتنامه ویژه دارد.

علامه مجلسى در «بحار» از امام هشتم(علیه السلام) نقل كرده كه حضرت به سعدفرمود: نزد شما قمى ها از ما اهل بیت قبرى است. سعد پرسید: قبرفاطمه دختر موسى(علیه السلام) را مى فرمایى ؟

فرمود: آرى، هركس او را زیارت كند و عارف به ایشان و حق وى باشد، بهشت پاداشش خواهد بود. هنگامى كه كنار قبر آمدى، نزدسرمقدس، روى به قبله بایست و پس از 34 مرتبه الله اكبر و33مرتبه سبحان الله و33 مرتبه الحمد الله، بگو: السلام على آدم صفوه الله، السلام على نوح نبى الله و... (1)

در این زیارت كه درمفاتیح الجنان نقل شده، از نظر سند و متن، نكاتى در خور تامل است.

سند این روایت:

1- علامه مجلسى

مرحوم مجلسى منبع روایت را نقل نكرده، تنها مى فرماید: "رایت فى بعض كتب الزیارات" در برخى از كتابهاى مشتمل بر زیارتهاچنین دیده ام.

البته اعتبار علامه مجلسى به نقل او نیز اعتبار مى بخشد ولى عدم ذكر منبع، به لحاظ تحقیقى و نكته سنجى در حد خود، نقطه ضعفى است.

2- راویان حدیث

«على بن ابراهیم» صاحب تفسیر، از چهره هاى مقبول در رجال روایات شیعه است. در كتابهاى رجال مى خوانیم:

"ثقه فى الحدیث ثبت معتمد صحیح المذهب." (2)

در نقل حدیث، مورد وثوق است، در نقلها دقیق و مورد اعتماد است و مذهب صحیح اثناعشرى دارد.

پدرش ابراهیم بن هاشم قمى نیز از چهره هاى مقبول است و به تعبیر علامه بزرگوار خویى در «معجم الرجال » در وثاقت وى جاى تردیدى نیست. (3)

در مورد «سعد» كه راوى از امام هشتم(علیه السلام) است و ابراهیم بن هاشم از او نقل كرده، باید گفت: اگر مراد سعدبن عبدالله اشعرى قمى باشد، وثاقتش مسلم است. و به تعبیر نجاشى: شیخ هذه الطائفه و فقیهها و وجهها (4)، بزرگ طائفه شیعه و فقیه و چهره برجسته آنان است. به هر حال تعیین دقیق شخصیت و وثاقت سعد مذكور در سند زیارتنامه مشكل است.

مرحوم میرزا جواد آقا ملكى تبریزى مانند بسیارى دیگر از بزرگان ما، در كتاب ارزشمند«المراقبات » مى فرماید: «و لا یناقش فى عدم صحة الاسناد لوجهین: احدهما ان هذه الاخبار مظنون الصدور؛ والثانى ما وردت فى اخبار كثیره موثقه ان من سمع شیئا من الثواب على عمل فعمله التماس ذلك الثواب اعطاه الله ذلك و ان لم یكن كما سمعه فهذه الاخبار المعتبرة قطع الاعذار من جهة اسناد الاخبار.» (5)

به دو دلیل نباید در اسناد مستحبات مناقشه كرد:

1- وقتى ثواب و پاداشهاى آنها در این حد از ارزش باشد، ازدیدگاه عقلا، تنها احتمال 50 درصد صدق و صدور كافى است، چه رسد به این كه مانند این اخبار صدورش ظنى باشد یعنى 70 تا 80درصد احتمال دارد از معصوم صادر شده باشد.

2- روایات فراوان و مورد اعتمادى در دست داریم كه مى گوید: اگر كسى ثوابى را بر عملى بشنود و آن عمل را به امید به دست آوردن آن ثواب انجام دهد، خداوند آن پاداش را به وى خواهد داد. اگر چه شنیده اش با واقع مطابق نباشد. با وجود این اخبارمورد اطمینان، عذرها از ناحیه سند منقطع است.

در صدر روایت زیارتنامه حضرت معصومه(سلام الله علیها) به زائرى كه عارف به شان و مقام آن بانوى بهشتى باشد، وعده بهشت برین الهى داده شده است. این پاداشى بسیار گرانبهاست و حتى اگر چند درصد احتمال دست یابى بدین پاداش وجود داشته باشد، نباید آن را از دست داد.

زیارتنامه اى دیگر

مرحوم مجلسى در بحار، زیارتى از «مصباح الزائر» على بن موسى(ابن طاوس) براى همه امامزادگان جلیل القدر و بزرگوار مانندحضرت اباالفضل و على اكبر (علیهماالسلام) نقل كرده كه، به فرموده بزرگى از اهل نظر، مى توان آن را با تغییر ضمیرها و كلمات، در زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیها) به كار برد. اگر كسى به هردلیل بخواهد زیارت دیگرى هم در عرض ادب به ساحت آن بانوى گرانقدر بخواند، این زیارت مناسب است. البته این زیارت به معصومان (علیهم السلام) مستند نیست. و اصولا كتاب «مصباح الزائر» سید، همانند كتاب «لهوف » وى، مشتمل بر اسناد واسرار نیست.

به نوشته محدث نورى، سید زیارت ها و دعاهاى كتاب «مصباح الزائر» را از كتاب «مزار قدیم » نقل كرده كه به نظر وى، مولفش قطب راوندى است زیرا، هم از نظر نقل سید، از وى ممكن است و هم بزرگان كتاب «المزار» را در شمار آثار قطب ذكر كرده اند. قطب راوندى آن زیارت ها را از كتاب «مزار» محمدبن مشهدى نقل مى كند. (6)

در پایان خالصانه ترین سلام و تحیت ها و والاترین ارادت و محبت ها و ژرف ترین عواطف و اخلاص هاى خویش را به ساحت مقدس كریمه اهل بیت(سلام الله علیها) نثار مى كنیم. بانوى والا مقامى كه حرم باصفایش و قدر و منزلت والایش یادآور قدر و منزلت قبر گم شده عصمت كبراى حق فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است. و پناه بردن صادقانه به حریم كرمش، گره گشاى هر مشكل و بر طرف كننده همه گرفتاریهاست.

والسلام على فاطمة المعصومة بنت الكاظم علیه السلام و اخت الرضا علیه السلام و عمة الجواد علیه السلام و على بنات رسول الله المدفونات فى بقعتها الشریفة و رحمة الله و بركاته .

پی‌نوشت‌:

1- مجلسى، بحار، ج 102، ص 265.

2- ابو العباس نجاشى، رجال نجاشى، ص 183.

3- خوئى، معجم رجال الحدیث، ج 1، ص 317.

4- ابو العباس نجاشى، همان، ص 126.

5-ملكى، میرزا جواد آقا، المراقبات، ص 57.

6- نورى، مستدرك الوسائل، ج 3، ص 368 و 370.

                                                                                                                                        فرآوری: زهرا اجلال

منابع:

سایت راسخون.

نرم افزار کریمه اهل بیت، مۆسسه ولیعصر(عج).