قصر اژدهای سرخ در آسمان
در شهر شانگهای و در مقابل برج مروارید (برج مخابراتی این شهر) مجموعه عكس‌هایی از چشم‌انداز شهر نصب شده است. این عكس‌ها چشم‌انداز واحدی از شهر شانگهای را از میانه دهه 90 میلادی تا امروز نشان می‌دهند. جایی كه در نخستین تصویر یك دهكده ماهیگیری به شمار می‌رفت، در همین مدت كوتاه به یكی از مراكز تجاری و اقتصادی و نبض تپنده بازار جهان تبدیل شده است.
چین نه تنها میزبان بزرگ‌ترین جمعیت جهان است كه در سال‌های اخیر توانسته آنچنان رشدی را به دست آورد كه به دومین اقتصاد جهان بدل شود. وارثان تمدن باستانی چین، امپراتوری تازه‌ای را در جهان بنیان گذاشته‌اند. امروز نشان نفوذ چین را می‌توان در هر گوشه و كناری از جهان دید. اما به نظر می‌رسد اژدهای سركش سرخ قصد آرام گرفتن ندارد و دیگر زمین برای جولان دادنش به اندازه كافی بزرگ نیست. به همین دلیل هم چینی‌ها این روزها با سرعت و جدیت در حال ساخت قصر آسمانی خود هستند.
بامداد روز شنبه هفته پیش چهارمین ماموریت سرنشین‌دار فضایی چین آغاز شد.اولین بار در سال 2003 بود كه چینی‌ها موفق شدند نخستین فضانورد خود را به مدار زمین ارسال كنند. با این كار چینی‌ها به سومین كشوری در طول تاریخ بدل شدند كه قابلیت اعزام انسان به فضا را به طور مستقل در اختیار دارد (دو كشور دیگر روسیه و آمریكا هستند) سفینه فضایی آنها شنجو و به معنی ارابه جادویی نامگذاری شده بود. در واقع برنامه شنجو كه در آن سال با پرتاب شنجو 5 به مدار زمین توانست چینی‌ها را به فضا ببرد، حاصل نزدیك به چهار دهه برنامه‌ریزی، رویا پردازی و تلاش چینی‌ها برای حضور در فضا بود.
البته شنجو را به زحمت می‌توان یك سفینه چینی نامید. اگرچه همه كشورها عملا برنامه‌های فضایی خود را بر شانه و بر اساس طرح‌های موجود می‌سازند و حتی شوروی و آمریكا نیز برنامه‌های خود را با الهام و كمك گرفتن از طرح‌ها و مهندسان آلمانی پس از جنگ جهانی دوم بنا كردند، اما در مورد شنجو، چینی‌ها گامی فراتر از الهام گرفتن از طرح سایوز‌های روسیه برداشتند و عملا به نوعی آن را با مهندسی معكوس كپی كردند. اما به هر حال كسی نمی‌تواند اعتبار و برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌های آنها را نادیده گرفته یا ارزش كار آنها را با طرح ادعای كپی‌كاری، كاهش دهد. سال 2005 با پرواز شنجو 6 كه بار دیگر فضانوردان چینی را به مدار برد عملا فاز اول برنامه بزرگ چینی‌ها به پایان رسید. برنامه‌ای كه هدف بزرگی را نشانه گرفته بود. فاز دوم این برنامه با پرتاب شنجو 7 آغاز شد. در این سفر بود كه فضانوردان چینی برای اولین بار تمرین راهپیمایی فضایی را صورت دادند و خود را برای گام بعدی آماده كردند.
چین در مرحله بعدی یك كپسول فضایی به ابعاد یك اتوبوس را به مدار زمین فرستاد. این كپسول فضایی تیانگونگ ـ 1 نام داشت. نام این كپسول در زبان چینی به معنی قصر آسمانی است و اولین نمونه از ایستگاه‌های فضایی آزمایشی چین به شمار می‌رفت. اندكی بعد چینی‌ها ماموریت شنجو 8 را انجام دادند، اما این بار ماموریت بدون سرنشین بود. در این ماموریت چینی‌ها سامانه الحاق فضاپیمای شنجو را آزمایش كردند و موفق شدند شنجو را در فضا با موفقیت به تیانگونگ متصل و سپس آن را جدا و به زمین بازگردانند. به این ترتیب شرایط برای انجام ماموریت شنجو 9 آماده شد.
شنجو 9 در عین حال كه قدم بعدی در این سلسله عملیات بود، از نظر دیگری نیز برای چینی‌ها اهمیت داشت. خدمه این ماموریت را جینگ هیپینگ، لئو وانگ و لئو یانگ تشكیل می‌دادند. نه تنها جینگ هیپینگ در این سفر به اولین چینی بدل شد كه برای بار دوم به فضا سفر كرده است كه لئو یانگ 33 ساله نیز نام خود را به عنوان اولین بانوی فضانورد چینی در تاریخ ثبت كرد. بدین ترتیب نام او در كنار والنتینا ترشكوا، نخستین زن فضانورد شوروی و سالی راید، نخستین فضانورد زن آمریكایی قرار گرفت. (البته منظور زنان فضانوردانی است كه با كمك پرتابگرهای كشور خود به مدار زمین رفته‌اند). در حالی كه عمده خبرهای این ماموریت حول و حوش پرواز نخستین بانوی فضانورد چینی مطرح شد، اما عملیات پیش‌بینی شده برای این ماموریت بسیار مهم بود. در این ماموریت فضاپیمای شنجو به طور خودكار به بدنه ایستگاه فضایی چین ملحق می‌شد و سپس فضانوردان با باز كردن دریچه بخشی از ابزارهای علمی خود را به این ایستگاه منتقل كرده و مدت 13 روز به آزمایش‌های مختلف می‌پردازند. الحاق اولیه به صورت كامپیوتری و همانند ماموریت شنجو 8 صورت می‌گرفت، اما در پایان ماموریت و پس از جدا شدن از ایستگاه، فضانوردان یك بار دیگر الحاق را به صورت دستی انجام خواهند داد تا خود را برای ماموریت‌های آینده آماده كنند. این ماموریت در عین حال طولانی‌ترین ماموریت چینی‌ها در مدار زمین تاكنون خواهد بود.
اما این آخر كار نیست. سال آینده چین ماموریت سرنشین‌دار شنجو 10 را در دستور كار دارد كه طی آن فضانوردان به این ایستگاه ملحق می‌شوند. ماموریت ایستگاه فضایی تیانگونگ ـ 1 در سال 2013 و پس از این ماموریت به پایان می‌رسد و این ایستگاه به زمین سقوط می‌كند. احتمالا در همان سال نسخه دوم این ایستگاه به نام تیانگونگ ـ 2 به مدار زمین می‌رود و روی آن نیز آزمایش‌هایی انجام می‌شود. این ایستگاه نیز حدود دو سال در مدار خواهد بود و سپس چین حدود سال 2015 ساخت ایستگاه فضایی 60 تنی خود در مدار را كه ایستگاه دائمی خواهد بود، آغاز خواهد كرد. در این دوره این ایستگاه نه‌تنها به پایگاهی دائمی برای آزمایش‌های علمی چینی‌ها درخواهد آمد، كه احتمالا در برنامه‌های فضایی مشترك در اختیار فضانوردان كشورهای دیگر نیز قرار می‌گیرد و به این ترتیب در حالی كه جامعه جهانی به رهبری آمریكا و ناسا با بحران بودجه روبه‌رو هستند و روند ادامه حیات ایستگاه بین‌المللی فضایی را به كندی دنبال می‌كنند، چین ایستگاهی ملی در اختیار خواهد داشت.
این ایستگاه می‌تواند نقش چین در آینده پروژه‌های فضایی را تحكیم كند و در عین حال بازاری برای این كشور باز كند تا نیاز كشورهایی را كه تازه در آستانه قدم گذاشتن به فضا هستند نیز تامین كند. اما چینی‌ها برنامه طولانی‌تری نیز در سر دارند. چین در راه فضایی شدن همان را هی را طی می‌كند كه آمریكا و شوروی رفتند با این تفاوت كه این مسیر را سریع‌تر و مطمئن‌تر طی می‌كنند. در روزهایی كه پیشگامان برنامه‌های فضایی جهان بودجه‌های تحقیقاتی و فضایی خود را كاهش می‌دهند و برنامه‌های فضایی در كشورهایی مانند آمریكا و روسیه باید برای كسب بودجه خود مبارزه‌ای سخت را پشت سر بگذارند، چینی‌ها گام‌های محكمی در این راه بر می‌دارند. شاید حضور پرقدرت چینی‌ها در فضا ـ كه توسعه نفوذشان روی زمین بسیاری از كشورها را نگران جایگاه خود كرده است ـ باعث شود برنامه‌ریزان و سیاستمداران كشورهای پیشرو فضایی در سیاست بودجه خود تجدید نظر كنند و برای این‌كه مانع عقب افتادن در فضا از رقیب خود شوند، سرعت بیشتری به برنامه‌های فضایی دهند. اگر چنین اتفاقی بیفتد شاید نسخه ملایم‌تری از آنچه در دوران جنگ سرد در برنامه‌های فضایی اتفاق افتاد بار دیگر تكرار شود. رقابتی كه در نهایت به گسترده تر شدن افق‌های پیش روی نوع بشر در جهان منجر می‌شود.
اما فعلا و در همین روزها كاخ آسمانی چینی‌ها میزبان نخستین مهمانان خود است و در حالی مدار خود را دور می‌زند كه با هر گذرش از فراز سرزمین پهناور چین چشم‌های بسیاری با امید آن را در آسمان دنبال می‌كنند.
منبع : جام جم
