با ماه نشینی، ماه شوی
«یَومُ یَعَضُ الظالِمُ عَلی یَدَیهِ یَقُولُ یا لَیتَنِی اتَخَذتُ مَعَ الرَسُولِ سبیلاً یا ویلَتی لَم اتَخِذ فُلاناً خلیلاً»
«روی (قیامت) که ظالم دستان خود را به دندان گزد و گوید: ای کاش راهی را که رسول در پیش گرفته بود در پیش گرفته بودم؛ وای بر من کاش فلان را دوست نمی گرفتم.»
یعض به معنی گاز گرفتن با دندان است و معمولا این تعبیر در مورد کسانی به کار می رود که از شدت حسرت و تاسف ناراحت اند. چنان که در فارسی از ضرب المثل مشابه آن استفاده می کنیم: «فلان کس انگشت حسرت به دندان گزید.»
در ادامه ی آیه به انتخاب دوست اشاره شده است. خلیل به معنی دوست خاص و صمیمی است. طبق این آیات، دوست عامل مهمی در شکل گیری شخصیت است و انسان بدون این که بداند بخش مهمی از افکار و صفات اخلاقی خود را از دوستانش می گیرد.
تاثیر پنهان
امام علی (ع) در این باره تعبیر زیبایی دارند: «از دوستی با فرد فاسد بپرهیز که طبیعت تو به طور ناخودآگاه بدی و ناپاکی را از طبع منحرف او می دزدد و تو از آن بی خبری.»
ضرب المثل روسی «با ماه نشینی، ماه شوی با تابه نشینی سیاه شوی» نیز گویای ایت تاثیر است.
آب حوض
برای فهم بهتر تاثیر هم نشین بد، فرض کنید تمیز کردن حوض بزرگی را در وسط یک باغ متروک به شما سپرده اند؛ حوضی که آب جوی آلوده ای به آن راه پیدا کرده است. می خواهید کار را شروع کنید. برای شروع چه می کنید؟
آیا با سطل آب حوض را خالی می کنید تا بعد آن را تمیز کنید؟ یا بدون تخلیه ی آب حوض، آن قدر آب تمیز در آن می ریزید که به تدریج و با سرریز شدن مداوم آب، در نهایت آب حوض تمیز شود؟
شاید هم جست و جو کنید که آیا حوض دریچه ی زیر آبی دارد تا آن را بکشید و بعد از تخلیه ی کامل، آب حوض را عوض کنید. کمی دقت مشخص می کند هیچ کدام از این طرح ها کامل نیستند؛ زیرا آن آب باریکه ی آلوده را فراموش کرده اید. هر کار کنید بعد از مدتی جریان آب آلوده تمام زحمات شما را هدر می دهد و تمیزی آب حوض را خنثی می کند.
با کمی فکر به این نتیجه می رسید که در هر روشی اول باید جریان آب آلوده را قطع کنید.
دوست های بد همان جریان های آلوده ای هستند که درون ما را تیره می کنند،پس اولین کاری که باید برای پاک شدن و خوب ماندن خود انجام دهیم، طرد دوستان ناباب است.بزرگان ما نیز در مورد این وظیفه تاکید کرده اند تا جایی که آن را کیمیای سعادت دانسته اند. حافظ می گوید:
بیاموزمت کیمیای سعادت زهم صحبت بد جدایی جدایی
بخش کودک و نوجوان تبیان
منبع:رشد نوجوان
مطالب مرتبط:
