کار خیر را کوچک نشمارید
«و اقیموا الصّلاة و آتوا الزکاة و ما تقدّموا لأنفسکم من خیر تجدوه عند اللّه انّ اللّه به ما تعملون بصیر». (سوره بقره - آیه 110) نماز را بر پا دارید و زکات بدهید و بدانید که هرچه از کار خیر برای خود پیش می‌فرستید، آن را نزد خدا خواهید یافت و به تحقیق خداوند به همه کارهای شما آگاه است.
همچنانکه نباید انسان گناهان را هرچند کوچک و محقّرند، کوچک بشمارد و نادیده بگیرد زیرا ممکن است غضب و سخط الهی در همان گناه کوچکی باشد که از نظر انسان کوچک است ولی از نظر خداوند بزرگ، گو اینکه اگر انسان گناهان را کوچک شمرد، به تدریج قلبش پر از گناه می‌شود و دیگر مجال هدایت و اصلاح برای او نمی‌ماند.
به همین منوال است، اعمال و کارهای خیر، پس ممکن است از نظر ما یک کار خیری کوچک و بی ارزش باشد ولی از نظر خداوند، بسیار ارزشمند باشد؛ از آن که بگذریم همین کارهای خیر کوچک است که به تدریج زیاد می‌شود و هرچه بیشتر شود، از گناهان ما کاسته شده و بر ثواب و اجر ما افزوده می‌گردد. و به هر حال تمام کارهای خیر ما چه کوچک و چه بزرگ، در روز قیامت مایه خرسندی و اطمینان خاطر ما است.
پس هیچ کار خیری را نباید کوچک شمرد، همچنانکه نباید به کارهای خیر بسیار، مغرور شد، زیرا قصد قربت و خلوص در هر دو حالت لازم است، تنها چیزی که در اینجا مطرح است، این است که ضمن داشتن خوف و هراس از هر گناه کوچکی، انسان باید به هر کار خیر و عمل صالحی که انجام می‌دهد - هرچند کوچک - امیدوار باشد، ای بسا همان یک کار خیر موجب غفران تمام گناهان انسان گردد و تأمین کننده بهشت برین باشد.
در روایتی از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است که فرمود: «افعلوا الخیر ولا تحقّروا منه شیئاً، فانّ صغیره کبیر و قلیله کثیر».(بحار، ج 71، ص 190) ؛ کار خیر انجام دهید و هرگز چیزی از آن را کوچک مشمارید چرا که کوچکش بزرگ و کمش افزون است.
و در روایت دیگری از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که می‌فرماید: «لاتصغّر شیئاً من الخیر، فانک تراه غداً حیث یسرّک»(بحار، ج 71، ص 182) ؛ و هیچ کار خیری را کوچک مشمار، زیرا فردای قیامت آن را به نحوی خواهی دید که مایه خرسندی و خوشحالیت باشد.
و در این آیه مبارکه نیز به همین معنی تصریح شده است که نتیجه هر کار خیری را در روز رستاخیز خواهید دید، و آنچه از اعمال صالحه که از پیش برای خود بفرستید، نتیجه شیرینش را در خواهید یافت. و آنچه در این آیه دیده می‌شود تأکید بر نماز و زکات است، سپس می‌فرماید : هر کار خیری را پیش فرستادید، آن را نزد خدا خواهید دید.
با اینکه نماز و زکات نیز از اعمال خیر است ولی چون از اهمّیت بیشتری برخوردارند لذا خداوند آن‌ها را مقدّم بر تمام کارهای خیر داشته است، پس اگر انسان نماز بخواند و رابطه معنوی خود و خدایش را قوی و محکم گرداند و زکات مالش را بدهد و از این راه نیز رابطه خود و بندگان خدا را محکم نماید، بی گمان راه را برای سایر اعمال خیر بر روی خویش باز کرده و به توفیقات الهی، موفّق خواهد شد ؛ زیرا کارهای خیر از این دو حالت خارج نیست یا برای خودسازی و تزکیه نفس و ایجاد رابطه معنوی بین انسان و معبود است و یا برای بذل مال در راه خدا و تقویت رابطه معنوی بین انسان و بندگان خدا است.
در روایتی از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است که فرمود: «افعلوا الخیر ولا تحقّروا منه شیئاً، فانّ صغیره کبیر و قلیله کثیر».(بحار، ج 71، ص 190) ؛ کار خیر انجام دهید و هرگز چیزی از آن کوچک مشمارید چرا که کوچکش بزرگ و کمش افزون است.
در سوره آل عمران آیه 30 نیز همین معنی را می‌بینیم که می‌فرماید: «یوم تجد کل نفس ما عملت من خیرٍ محضراً» روزی که هر کس هرچه کار خیر انجام داده است، روبروی خود حاضر ببیند.
و در آخر سروه زلزال نیز می‌خوانیم: «فمن یعمل مثقال ذرّة خیراً یره و من یعمل مثقال ذرّة خیراً یره» هر که به اندازه ذره‌ای کار خیر داشته باشد آن را خواهد دید و هرکه به اندازه ذره‌ای کار بد داشته باشد، آن را خواهد دید.
بخش قرآن تبیان
منبع:
نشریه پاسدار اسلام 1383 شماره 278
