کیفیت عبور از صراط در قیامت

عبور پیامبران از جهنم همچون برق

آن کسانى که مانند پیامبران در دنیا مى آیند و میروند و هیچ آلوده نمى شوند، و رنگ و بوى دنیا را بخود نمى گیرند، و زَن و فرزند و کسب و تجارت آنها را از خدا باز نمى دارد؛ آنان بسرعت برق از آن عبور مى کنند. و به مصداق آیه 37 سوره نور («رِجِالٌ لاَّ تُلْهِیهِمْ تِجَـ'رَةٌ وَ لاَ بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَهِ وَ إِقَامِ الصَّلَـ'وةِ وَ إِیتَآءِ الزَّکَـ'وةِ یَخَافُونَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ الاْبْصَـ'رُ؛ مردانى هستند که هیچ خرید و فروش و کسب و کار آنان را از یاد خدا و اقامه نماز و دادن زکات باز نمیدارد، و از روزى که دلها و چشمها در آن روز دگرگون میشود سخت در هراسند») أبداً از دنیا آلوده نشده اند، و دنیا نتوانسته است آنان را بخود سوق دهد و گرایش دهد. و بنابراین چون از طرفى در دنیا آمده و رفته اند پس در جهنّم آمده اند و خارج شده اند؛ و از طرف دیگر چون در اینجا محبّت دنیا را بخود نخریدند و آلوده نشدند لذا در این دنیا وقوف نکرده اند و چون برق گذشتند.

رسول خدا صلّى الله علیه وآله وسلّم در این جهان یعنى در روى زمین شصت و سه سال درنگ فرمود، ولى یک لحظه در دنیا نبود. دنیا یعنى تعلّق و محبّت به غیر خدا و دلبستگى به زینت هاى آن، و گرایش به عالم غرور و باطل. پس پیامبر در روى زمین درنگ کرد ولى در دنیا درنگ نکرد. و چون روى زمین آمد بدون یک لحظه تأمّل و توقّف بر ریاست و جاه و حبّ مال و سائر تعلّقات دنیویّه، کَالبَرقِ الخاطِف به سرعت از آن عبور کرد. دنیا یعنى عالم اعتبار، حقائق را کنار زدن، و به اعتباریّات مشغول شدن، و پشت حجاب ظلمانى ماندن، و از سطح انسانیّت تنازل نمودن و در حدود افکار بهائم و شیاطین زیست کردن. چقدر زندگى رسول الله اینچنین بوده است؟ هیچ هیچ. اصلاً زندگانى پیغمبر اکرم اینچنین نبوده است. پیامبر اکرم در تمام مدّت عمر تا هنگام رحلت یک دقیقه مانند مردم دنیا روى هدف و مقصد دنیا زندگى نکرد.

در روایت داریم که انبیاء و اولیاء از صراط کالبرقِ الخاطِف میگذرند. شما هنگام برق زدن آسمان، آسمان را دیده اید؟ چگونه آن برق به شما میرسد و چشم را خیره میکند؛ با همین سرعت آنها از صراط عبور میکنند. دنیا پل است و حتماً باید از جهنّم بگذرند؛ انبیاء که به عالم اعتبار وارد شدند ولیکن عبورشان زمانى طول نکشید، چون دل ندادند؛ در آنجا هم از صراط چون برق میگذرند. از انبیاء و ائمّه و اولیاء گذشته، افراد دیگر که در درجات مختلف پائین ترى هستند و به دنیا دل داده اند، به حسب اختلاف درجات و بستگى آنها به دنیا عبورشان مختلف است.

نحوه عبور مومنان و اصحاب یمیین و سایر افراد از جهنم

افرادى در دنیا آمده اند و مؤمن هم بوده اند ولیکن براى وصول به مقام توحید و قطع علاقه کلّیّه از دنیا دچار ابتلائاتى مى شده اند؛ آنان هم از صراط عبور میکنند، غایة الامر نه به آن سرعت بلکه به سرعت باد. افرادى اهل آخرت هستند و نمى توان آنان را از اشقیاء شمرد، بلکه از اصحاب الیمین اند، اهل گناه هم نیستند، ولى آن عشق و شور و جذبه اهل توحید که چون جرقه آتش، اوهام و اعتبارات را بسوزانند در سرشان نیست، و دنبال خدا هم مى گشته اند ولى نه با آن همّت بُرّنده و عزم کوبنده و با آن سرعت قاطں اینها از روى صراط مانند آدم اسب سوار عبور مى کنند، آتش هم به آنها نمی رسد؛ امّا به همان مقدارى که چون اسب سوارى از پلى عبور کند و در زیر آن آتش باشد به او حرارت میرسد، به همان مقدار اصحاب الیمین در طول عبور از صراط گرماى آتش را احساس مى نمایند. و بعضى دیگر در عین آنکه از اصحاب الیمین هستند امّا به این قدر پاک و پاکیزه نیستند قدرى تقصیر و خطا هم نموده و گناهانى هم داشته اند و خداوند آنان را آمرزیده، اینها از روى پل مانند آدم پیاده عبور می کنند.

«الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَـ'ئِرَ الاْءِثْمِ وَ الْفَوَ'حِشَ إِلاَّ اللَمَمَ إِنَّ رَبَّکَ وَ'سِعُ الْمَغْفِرَةِ؛ آن کسانى که از گناهان کبیره و قبائح اعمال اجتناب مى ورزند مگر از خطاها و گناهان کوچک. چون پروردگار تو اى پیغمبر مقام مغفرتش بسیار باز و وسیع است» (آیه 32 سوره والنجم). اینچنین افرادى بدون شفاعت به بهشت میروند، ولى البتّه مانند کسى که بخواهد مثلاً پیاده از روى چنین پلى عبور کند البتّه مشکلتر است از کسى که با اسب میرود. لابدّ منظره آتش را بیشتر مى بیند، و از حرارت آن بیشتر متأثّر میگردد. بعضى از افراد مرتکب گناهان کبیره شده اند ولى چون داراى ایمان راسخ بوده اند مورد شفاعت قرار گرفته اند، اینها آهسته و لنگان میگذرند. و افراد ظالم و کافر به جهنّم مى افتند، و چقدر جهنّمشان طول بکشد خدا میداند. البتّه درجات ظلم و کفر مختلف است؛ آنقدر باید بمانند تا آتش آنها را تطهیر کند: یک ماه، دو ماه، یک سال، دو سال، ده سال، هزار سال، خدا میداند چقدر مى مانند؛ چون روز قیامت پنجاه هزار سال است و بالاخره باید آنقدر بمانند تا بیرون آیند. مگر افرادى که در آتش مخلّدند یعنى بطور جاودان باید بمانند؛ آنان افرادى هستند که وجودشان آتش شده است. کسانى که از آتش بیرون مى آیند، در حوض کوثر غسل مى کنند و آن تاریکى ها و خرابى ها به برکت ولایت از بین میرود و پاک و پاکیزه به بهشت میروند.

پی نوشت: کتاب معاد شناسى 8 صفحه 24 تا 27

منبع : مرکز جهانی و اطلاع رسانی اهل البیت