نگاهی بر اصول مبارزاتی سفیر کربلا
قیام امام حسین علیه السلام آغاز مبارزه و شكلگیرى آن است، اما ادامه مبارزه و هدایت آن در مسیر واقعىاش حاصل اسارت حضرت زینب علیهاالسلام است. بدیهى است ادامه مبارزه با حفظ ماهیت آن، كارى بس دشوار بود از اینرو سفیر كربلا سعى داشت مبارزهاش را بر اصولى تغییرناپذیر كه از مبانى قرآن و سنت نبوى مایه مىگرفت، پایهریزى كند.
مهمترین اصولى كه از كلام آتشین زاده حیدر كرار در كاخ یزید برداشت مىشود، عبارت است از:
شكست دشمن: زینب كبری علیهاالسلام بر اساس منطق قرآن(1) ددمنشىهاى یزید را در باب به شهادت رساندن امام حسین علیه السلام و اسارت اهل بیتش را پیروزى یزید ندانست بلكه آن را مهلتى دانست تا یزید بر گناهانش بیفزاید.
افشاى ماهیت دشمن: عقیله بنىهاشم پیشینه خانوادگى یزید را در جمع سران و بزرگان محفلش آشكار ساخت و یادآور شد خاندان یزید یا آلسفیان هیچ گاه با اسلام و پیامبر رابطه خوبى نداشتهاند، در ادامه ثابت كرد جنگ یزید با برادرش، جنگ قومى و یا ملى و یا حتى رقابت براى رسیدن به قدرت نبود بلكه جنگ كفر و ایمان و جنگ غرور جاهلیت با تمامى ارزشهاى اسلامى است.
مرگ جاودانه در راه مبارزه: بزرگبانوى خردمند بنىهاشم ضمن زبون كردن یزید، با بیان شجره ناپاك خانوادگىاش، به ارزیابى قیام خونین كربلا پرداخت و روح شهادتطلبى را خاستگاه حركت و قیام اسلامى قرار داد و آن را به عنوان رمز پیروزى و بقا و ثبات حكومت اسلامى در طول تاریخ قلمداد كرد.
پوشالى دانستن قدرت دشمن: زینب علیهاالسلام در ادامه نطق آتشین خود، یكى دیگر از اصول مبارزه را ترسیم كرد و آن توخالى و پوچ دانستن قدرت بود. زور و قدرت، آب حیات هر ستمگرى است و هر ستمكارى، زمانى كه احساس قدرتمندى مىكند، شادمان است و دوست دارد همه او را ستایش كنند. یزید نیز خود را در اوج پیروزى مىدید و مست باده قدرت بود اما زینب كبری علیهاالسلام با مطرح كردن پوشالى بودن قدرت او تمامى شیرینى پیروزى را در كامش مبدل به تلخى زهر كرد.
شجاعت و صلابت: دختر حیدر كرار علیهماالسلام در حالى كه ریسمان بر گردن داشت و در كاخ مجلل و باشكوه یزید، حكمران شام قرار گرفته بود، بدون هیچ ترس و اضطرابى دادِ سخن داد، چون با ایمان قلبى كه داشت، دشمن به همان اندازه در نظرش كوچك و بىارزش بود كه خداوند در دیده و جانش بزرگ و عظیم. بنابراین بدون هیچ ترس و واهمهاى نطق آتشین خود را در برابر تمامى انسانهاى به ظاهر بزرگ و قدرتمند شام بر زبان جارى كرد.
جاودانگى آثار مبارزه: با اطمینان كامل به آینده درخشان قیام برادرش و آگاهى به آثار جاویدان و فراگیر آن در تاریخ، خطاب به یزید فرمود:
«اى یزید! هر چه مىتوانى در راه دشمنى ما مكر و حیله و نقشه طرح كن و كوشش به خرج بده! به خدا سوگند! نمىتوانى نام ما را از خاطرهها و صفحه تاریخ محو نمایى!... » (2)
زینب كبری علیهاالسلام براساس اعتقاد عمیق خود به قرآن به خوبى مىدانست تمامى نقشهها و توطئههاى یزید بر باد است و آنچه در آینده تاریخ مىدرخشد، آثار قیام خونین برادرش است.
هدفدارى: در پایان خطبه آتشین، زینب كبری علیهاالسلام فرمود:
«اكنون حمد مىكنم خداى را كه آغاز كار ما را به سعادت و مغفرت قرار داد و پایان آن را به شهادت و رحمت ختم نمود. از خداوند متعال مىخواهیم كه ثواب و رحمت خویش را بر شهیدان ما تكمیل فرماید و اجر و مزد آنان را افزون سازد و جانشینى ما را از آنها نیكو مقرر فرماید، زیرا او خداوند بخشنده و مهربان است و او پناهگاه ما است و ما را كافى است و او نیكو وكیلى است. »(3)
حضرت هدف از آفرینش بشر را به معرفت حق رسیدن و در جوار رحمت او آرمیدن مىداند و معتقد است وقتى بندهاى به خدا پیوست و در هیچ وضعى خود را از او جدا ندید، آنگاه تلخى و شیرینى، مرگ و حیات همه و همه در نظرش یكسان است.
رسوایى طاغوت
خطبه كوبنده سفیر كربلا چنان اوضاع مجلس آراسته یزید و او را آشفته كرد كه یزید دچار سردرگمى شد و ترسید با افشاگرىهاى دختر على بنابىطالب علیه السلام پایههاى حكومتش دچار تزلزل شود. ترس زمانى بیشتر شد كه حضرت زینب علیهاالسلام در مسجد شام هنگامى كه امام سجاد علیه السلام مشغول ایراد خطبه افشاگرانه خود بود، با فریادهاى رسا آن امام را یارى كرد. یزید كه بیم داشت مبادا قشر عمومى جامعه كه از حقایق كارهاى او و خاندانش بىاطلاع بودند، متوجه شوند و سر به شورش و قیام بردارند، براى اینكه خود را از چنین خطر بزرگى وا رهاند، راهى جز دلجویى و عذرخواهى از اسیران ندید تا بدین وسیله جوّ شام را آرام كند و پرده بر اعمال نادرست خود بكشد.
از روى تملق و چاپلوسى به عذرخواهى و پوزش متوسل شد تا شاید بدین وسیله راه نجاتى یابد و خود را از وضع خطرناكى كه در آن قرار گرفته بود رها سازد. بنابراین پس از آنكه گناه قتل امام حسین علیه السلام را به گردن پسر مرجانه انداخت، اهل بیت را مورد نوازش قرار داد و از آنها خواست اگر تمایل دارند در شام نزد او بمانند و اگر نمىخواهند به مدینه بازگردند.
از آنجا كه بانوى شجاع اسلام قصد داشت بیشتر با مردم سخن بگوید و آنها را در جریان فاجعه دردناك صحراى كربلا قرار دهد و از این ره نهضت خونین برادر را به بهترین شیوه معرفى كند، فرمود: «پیش از هر چیز باید براى كشتگان خود سوگوارى كنیم»(4)
یزید به خوبى از منظور سفیر كربلا آگاه بود، ولى در وضعى قرار داشت كه نمىتوانست پاسخ منفى دهد. از اینرو دستور داد سه روز براى كشتگان كربلا عزادارى كنند. زینب كبری علیهاالسلام به رغم خستگى زیاد مصمم بود در هر فرصتى جنایتهاى یزید را بدون ملاحظه شماره كند و بر رسوایى او بیفزاید.
پی نوشت:
1) العمران/ 172.
2) زینب كبری؛ فریادى به اعصار، ص175.
3) همان، ص177.
4) همان، ص185.
بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
منبع: برگرفته از مقاله «آموزه های سیاسی اجتماعی حضرت زینب»، منتشر شده در ماهنامه پیام زن.
