نکات کلیدی برای موفقیت

از منظر قرآن و روایات، برخی از عوامل پیروزی انسان در عرصه زندگی عبارت اند از :

1. صبر و استقامت

صبر و تلاش و استقامت موجب پیروزی، و ناشكیبایی و بی صبری سبب شكست است. خداوند در سوره لقمان می‌فرماید: «وَاصْبِرْ عَلی ما اَصابَكَ»؛ 1 در برابر آنچه [از مصائب و ناملایمات روزگار] به تو می‌رسد، صبر [و بردباری] پیشه كن!»

و می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ قَالُواْ رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَمُواْ تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ الْمَلَل-ِكَةُ أَلَّا تَخَافُواْ وَ لَا تَحْزَنُواْ وَ أَبْشِرُواْ بِالْجَنَّةِ الَّتِی كُنتُمْ تُوعَدُونَ »؛ 2 «همانا كسانی كه گفتند: پروردگار ما خدای یگانه است، سپس استقامت كردند، فرشتگان بر آنان نازل می‌شوند كه نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما به آن بهشتی كه وعده داده شده اید.»

حافظ در توضیح این معنا گفته:

صبر و ظفر هر دو دوستان قدیمند بر اثر صبر نوبت ظفر آید .

آری كشاورزی كه می‌خواهد از كاشته‌های خود محصول برداشت كند و به مقصود خود برسد، باید به همراه سعی و كوشش در مقابل موانع و مشكلات طبیعی، استقامت ورزد و از خود پشتكار نشان دهد.

خیلی از ما تا به یکی دو تا در بسته می خوریم به راحتی جا میزنیم و فرصت های طلایی  را به دیگران می دهیم و تا آخر عمر حسرت می خوریم که ای کاش کمی بیشتر تلاش می کردیم .

2. ایمان به هدف و اراده قوی  

رسول خداصلی الله علیه وآله در این زمینه كلام زیبا و آموزنده‌ای برای تمام انسانها دارد. آن حضرت وقتی كه با لجاجت وفشارهای سخت قریش مواجه شد، به عمویش حضرت ابو طالب فرمود كه: «یا عَمِّ وَاللَّهِ لَوْ وَضَعُوا الشَّمْسَ فِی یمِینِی وَالْقَمَرَ فِی یسارِی عَلی أَنْ اَتْرُكَ هذَا الْاَمْرَ حَتّی یظْهِرَهُ اللَّهُ أَوْ اُهْلِكَ فِیهِ ما تَرَكْتُهُ؛ 3 عموجان! به خدا قسم! اگر آنان (دشمنان اسلام) خورشید را در دست راستم و ماه را در دست چپم قرار دهند كه از این امر (دعوت آسمانی خود) دست بردارم، هرگز نخواهم پذیرفت تا اینكه یا خداوند دین مرا پیروز كند و یا اینكه جانم را در راه آن از دست بدهم.»

از رازهای توفیق و پیروزی، ایمان و اعتقاد راسخ به هدف می‌باشد و در مقابل، عدم شوق و رغبت و اعتقاد قلبی نداشتن در هر كاری موجب شكست و ناكامی خواهد بود. ایمان به مقصود، انسان را چنان قوی و مقتدر می‌سازد كه یقیناً هیچ مانعی او را از رسیدن به هدف باز نمی‌دارد.

شک و دو دلی های ما خیلی اوقات موفقیت ها را از ما می گیرد ، تکلیفمان را با خودمان روشن نمی کنیم که فلان چیز را می خواهیم یا نمی خواهیم ،اگر می خواهیم آستین بالا زده و با توکل به خدا قدم های آهنین برداریم نه اینکه هر لحظه در شک و تردید باشیم و با کوچکترین ناملایمتی دست از هدف خود برداریم .، و به عقب برگردیم . اراده قوی سخت ترین مشکلات و کوبنده ترین رنج ها را محکم پس می راند و ما را به ساحل موفقیت و آرامش می رساند .

داستان ابو جعرانه

او از دانشمندان معروفی است كه به ایمان و استقامت در راه هدف معروف است. وی می‌گوید: «من این درس را از یك حشره به نام جعرانه فرا گرفته‌ام. روزی در مسجد جامع دمشق كنار ستون صافی نشسته بودم كه دیدم این حشره قصد دارد روی آن سنگ صاف بالا رود و بالای ستون كنار چراغی بنشیند. من از اوّل شب تا نزدیكیهای صبح در كنار آن ستون نشسته بودم و در بالا رفتن این جانور دقت می‌كردم. شمردم در حدود 700 بار از روی زمین تا میان ستون بالا رفت و در وسط راه شكست خورده، به روی زمین افتاد؛ زیرا آن ستون صاف بود و پای او روی آن قرار نمی‌گرفت و در وسط می‌لغزید. از تصمیم قوی و اراده پولادین این حشره فوق العاده در تعجب فروماندم. برخاستم، وضو ساختم و نماز خواندم. بعد نگاهی به آن حشره كردم و دیدم بر اثر استقامت، مقصود را در آغوش كشیده و كنار آن چراغ نشسته است.» 4

آری، ایمان به هدف و اراده قوی در راه رسیدن به آن می‌تواند یكی از عوامل مهم پیروزی و توفیق به حساب آید.

3. همنشینی با نیكان و صالحان

علی علیه السلام می‌فرماید: «لَیسَ شَی ءٌ اَدْعی لِخَیرٍ وَاَنْجی مِنْ شَرٍّ مِنْ صُحْبَةِ الْاَخْیارِ؛ 5 چیزی بهتر از دوستی با خوبان برای رسیدن به نیكی ها و دوری از بدیها وجود ندارد.»

نمونه‌هایی از زندگی های موفق

برای آشنایی و آگاهی بیشتر در طی مسیر كمال، یادآوری خاطرات و نمونه‌هایی از زندگی انسانهای موفق تاریخ مناسب می‌نماید.

توفیق در غلبه بر هوای نفس

میرزای شیرازی بزرگ مرجع دنیای تشیع - كه با فتوای كوتاه خود نقشه‌های استعمارگران را به هم ریخت و كمر قدرتمندترین كشور جهان آن روز، یعنی انگلستان را شكست - در اواخر عمر شریف خود به جز عده‌ای معدود، كسان دیگر را به حضور نمی‌پذیرفت. روزی پیرمردی با سر و وضع بسیار ساده به خانه میرزا آمد و تقاضای ملاقات نمود.

خادم گفت:‌ای شیخ! مگر نمی‌دانی میرزا ضعیف و رنجور شده و كسی را نمی‌پذیرد. او اظهار داشت: شما فقط به میرزا بگویید فلانی آمده است. این خبر وقتی به میرزا رسید، با شوق فراوان از جای خود برخاست و به استقبالش شتافت و او را در آغوش گرفت و با احترامی فوق العاده او را در كنار خود جای داد. بعد از رفتن او، افراد حاضر از میرزا علت آن همه احترام را پرسیدند.

میرزای بزرگ فرمود: این پیرمرد هم بحثِ من بود و درسها را با هم مباحثه می‌كردیم و از ابتدا با هم بودیم. روزی این شخص به مسافرت رفت. در میان راه وارد روستایی شد تا نماز بخواند و استراحت كند. در آنجا متوجه می‌شود كه مردم برای رفع نیازمندیهای شرعی و در مورد حلال و حرام و مسائل اعتقادی كسی را ندارند تا آنان را راهنمایی كند. ایشان تصمیم می‌گیرد در آن آبادی بماند و به مشكلات مردم رسیدگی كند. او با این كار بر هوای نفس خود غالب می‌شود و بسیاری از آرزوهای شخصی و نفسانی خود را نادیده می‌گیرد و مدت طولانی است كه در آن آبادی مشغول نشر حقایق اسلام است. مَنِ میرزای شیرازی حاضرم تمام خدمات و اعمال خود را با خدمات او در آن آبادی معاوضه كنم. 6

12 نكته كلیدی

پی نوشت ها :

1) لقمان/17.

2) فصّلت/30.

3) السیرة النبویة، ابن هشام، بیروت، دار القلم، ج 1، ص 284.

4) رمز پیروزی مردان بزرگ، جعفر سبحانی، قم، نشر نسل جوان، 1383 ش، ص 39.

5) غرر الحكم، عبد الواحد آمدی، قم، نشر دفتر تبلیغات، 1366 ش، ص 414، ح 9435.

6) رمز موفقیت بزرگان، رضا باقی زاده، قم، نشر گاه سحر، 1380 ش، ص 93.

7) همان، ص 42.

فرآوری : محمدی

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 95.