محمد تهراني كتابي كه اكنون به معرفي آن ميپردازيم، يكي از آثار عرفاني است كه به جنبههاي باطني و معنوي نماز پرداخته و حقيقت آن را شرح داده است. در اين كتاب سعي شده است با جمعآوري بخشهايي از آثار عرفاني بزرگاني چون: امام خميني و سيدبن طاووس و شهيد ثاني و فيض كاشاني و ملامهدي نراقي و سيد عبدالله شبّر و ميرزاجوادآقا ملكي (قدساسرارهم) كه درباره حضور قلب در نماز است، به جهات معنوي اين عبادت بزرگ پرداخته شود.براي معرفي بهتر اين اثر پس از مقدمهاي كوتاه، اشارهاي به محتواي كتاب در بخشهاي مختلف آن خواهيم داشت.نماز حقيقي داراي دو بُعد است: بُعد ظاهري كه به منزله پيكره نماز است و بُعد باطني كه روح و حقيقت آن ميباشد. هر يك از اين دو بُعد احكام و آداب ويژهاي دارند، نماز با وجود اين دو بعد كامل ميشود، يعني همانگونه كه نماز بدون رعايت احكام و شرايط ظاهري، باطل است. مراعات نكردن آداب باطني و قلبي نماز نيز موجب قبول نشدن آن گشته، انسان را به قرب حضرت حق نميرساند.بيشك از مهمترين آداب باطني نماز، و بلكه تنها راه رسيدن به اسرار و آثار و نتايج آن، همانا حضور قلب است. بهره هركس از نماز، به اندازه حضور قلب اوست و چه زيبا فرموده آن مجاهد في سبيلاللّه و عارف باللّه، امام خميني كه:«كليد گنجينه اعمال و بابالابواب همه سعادات، حضور قلب است كه باآن، فتح بابِ سعادت بر انسان ميشود، و بدون آن جميع عبادات از درجه اعتبار ساقط ميگردد.»كتاب حاضر، برگرفته از افادات عالمان ربّاني و عارفان الهي است كه خود از اصحاب سير و سلوك بوده و در پي سالها عبادت و مجاهدت و رياضت، راه وصول به قرب الهي را طي نموده و به جوار ربّالعّز نايل آمده و همواره خود را حاضر در محضر او ديدهاند. آن بزرگان بااستفاده از انوار سخنان معصومين عليهمالسلام كتابهاي ارزشمندي درباره آداب باطني و قلبي نماز تأليف كرده و آنها را اسرارالصّلاة نام نهادهاند.در ميان اين آثار، در زمينه «حضور قلب در نماز» اثر مستقلّي به چشم نميخورد، گرچه برخي از اين عالمان سترگ بخشي از اثر خود را به آن اختصاص دادهاند.در اين نوشتار مطالب مربوط به حضور قلب در نماز، از لابلاي آثار آن بزرگان گردآوري شده و به جويندگان حقايق و معارف ناب اسلامي عرضه شده است.اكنون ميپردازيم به ارائه گزارشي از محتواي كتاب حاضر: