الف ـ آداب تربيتي پس از تولد:
از امتيازات تربيت اسلامي اين است كه در آن علاوه بر زمينه سازي مناسب در قبل از تولد فرزند و بلكه پيش از ازدواج والدين، تربيت از آغازين لحظه تولد بطور عملي شروع مي شود و آداب و سنن ويژه اي نسبت به نوزادان سفارشصادقترين نامها، نامهايي است كه بندگي خداوند را تداعي نمايد و بهترين آنها نامهاي پيامبران است.شده است كه در اينجا به برخي از آنها كه در كلمات گوهر بار امام باقر عليه السلام مورد توجه واقع گرديد اشاره مي شود.
1 ـ 2 ـ گفتن اقامه در گوش و باز كردن كام نوزاد با آب فرات:
امام باقر عليه السلام فرمودند: «شايسته است كام نوزاد با آب فرات باز گردد و در گوشش اقامه گفته شود.»(1)3 ـ 4 ـ عقيقه و نامگذاري:
آنحضرت فرمودند: «هرگاه براي شما فرزندي بدنيا آمد در روز هفتم اگر پسر است گوسفند نر و اگر دختر است گوسفند ماده برايش عقيقه كنيد و از گوشت آن به قابله بدهيد و در روز هفتم او را نامگذاري كنيد.(2)نكته مهم در نامگذاري انتخاب نام نيكو و پرهيز از نامهاي ناخوشايند است. زيرا نام نيكو مايه سرور فرزند و نام ناخوشايند باعث نگراني و دغدغه خاطر او مي گردد، امام باقر عليه السلام در سخنان خود برخي از نامهاي نيكو و غير نيكو را بيان كرده اند. آن حضرت در اين زمينه فرمودند: بسم الله الرحمن الرحيم اصدق الاسماء ماسميّ باالعبودية و افضلها اسماء الانبياء رحمهما الله (3)صادقترين نامها، نامهايي است كه بندگي خداوند را تداعي نمايد و بهترين آنها نامهاي پيامبران است.و در حديث ديگري فرمودند: «مبغوض ترين نامها نزد خداوند نامهاي «حارث، مالك و خالد» است»(4)ب ـ تأثير شير مادر در تربيت
در تربيت فرزندان، والدين نخستين نقش را دارا هستند، اين نقش و تأثير در مقاطع گوناگون سنيّ يكسان و هم اندازه نمي باشد بلكه در مقاطع و مراحلي از تربيت نقش پدر برجسته تر و در مراحل ديگري نقش مادر تعيين كننده تر است و در يك ديدگاه كلي مي توان گفت كه تا پيش از سن نوجواني بويژه در دوران جنيني و شيرخوارگي نقش مستقيم مادر در شير مادر علاوه بر نقش مهمي كه در تغذيه و بهداشت جسماني نوزاد دارد عامل ايجاد و انتقال بعضي ويژگيها به فرزند نيز مي باشدتربيت فرزند بيشتر از پدر خواهد بود و از دوره نوجواني به بعد بخصوص در مورد پسران نقش پدران مهمتر است، البته اين بدان معنا نيست كه نقش پدر در دوران كودكي و نقش مادر در دوران نوجواني و جواني ناچيز و كم رنگ باشد بلكه مقصود بيان برجستگي نقش و تأثير بيشتر هريك در يك مرحله خاص است. بنابراين يكي از مقاطع مهم مقطع شيرخوارگي است كه در آن، مادر نقش مستقيم و اساسي را دارد. در اين مقطع شيردادن مهمترين عامل ارتباط نوزاد با مادراست، شير مادر علاوه بر نقش مهمي كه در تغذيه و بهداشت جسماني نوزاد دارد عامل ايجاد و انتقال بعضي ويژگيها به فرزند نيز مي باشد و ما به دو نمونه از آنها كه در سخنان امام باقر عليه السلام بيان شده، اشاره مي كنيم: