لطفا منتظر باشید ...
شرح ابن ميثم بحرانى
"كمال الدين ميثم بن ميثم بحرانى" را "فيلسوف فقها" و "فقيه فلاسفه" گفته اند چرا كه در فنون و علوم و حكمت و عرفان و كلام و اصول و ادبيات در درجه اعلاى مهارت و فطانت بود.وفات او به قول "شيخ بهاءالدين" در جلد سوم "كشكول" به سال 679 ه ق رخ داد و در يكى از روستاهاى "بحرين" مدفون شد. وى ابتدا در "بحرين" بود تا آنگاه كه علماى "حله" و "عراق" در نامه اى كه به او نوشتند، از انزواى او گله كردند. او در پاسخ اين نامه، سفرى به "عراق" كرد و پس از آن به زيارت عتبات ائمه معصومين رفت. شرح نهج البلاغه ى او نمودارى از تبحر او در تمام فنون اسلامى و ادبى و حكمى و اسرار عرفانى است. علاوه به اين شرح كه به "شرح كبير" معروف است دو شرح ديگر يكى متوسط و يكى صغير دارد.
تاليفات ديگر وى عبارتند از: شرح اشارات بر مشرب حكما و متالهين، معراج سماوى، شرح صد كلمه، در منثور، بحر الخضم، النجاه فى القيامه فى تحقيق امر الامامه، استقصاء النظر فى امامه الائمه الاثنى عشر و رساله اى در وحى و الهام. [ جلوه هاى ادبى در كلام امام على "ع" ص 47. ]
"ابن ميثم" در مقدمه ى شرح خود از بيان ابواب مختلف بلاغت صرفا در مجاز و استعاره بحث كرده كه بحثى مستقل از نهج البلاغه است و به سخنان امام نيز در آن استشهاد نشده است. اما در متن شرح گهگاه برخى از مصاديق زيباييهاى بيانى و بديع را ذكر كرده است.
شرح ميرزا حبيب الله خويى
اديب علامه "ميرزا حبيب الله خويى" ملقب به "امين الرعايا" در شهر خوى در استان "آذربايجان" متولد گرديد و در سن 25 سالگى براى ادامه تحصيل عازم "نجف اشرف" گرديد و به نقل جزو اول "طبقات اعلام شيعه" از "شيخ آقا بزرگ تهرانى" عمده ترين اساتيد او "ميرزا حبيب الله رشتى" و "مجدد شيرازى" بوده اند. تاليفات او عبارتست از:شرح العوامل فى النحو، تقريرات درس استادش علامه سيد حسين حسينى كوه كمره اى بر فوائدالاصول، رساله هاى فراوان و متعددى در اصول و فقه، تحفه الصائمين فى شرح الادعيه الثلاثين، رساله فى رد الصوفيه در تكميل بحث مختصر ايشان در جلد ششم منهاج و مهمتر از همه "منهاج البراعه فى شرح نهج البلاغه". اين كتاب در 21 مجلد به چاپ رسيده است كه 14 مجلد آن يعنى تا خطبه 238 به قلم مرحوم "خويى" است و چون عمر ايشان در تكميل اين شرح كفاف نداد، اين كار با همان روال به همت دو تن از فضلا به اتمام رسيد و محقق عاليقدر آيه الله "حسن زاده آملى" 5 مجلد تا جلد 19 و دانشمند محترم "محمدباقر كمره اى" دو مجلد آخر را نگاشته اند. اين شرح در مجموع يكى از جامع ترين و كامل ترين شروح نهج البلاغه است.منهاج در پنج بخش به شرح نهج البلاغه پرداخته است:1- شرح الفاظ مشكل
2- اعراب كلمات
3- شرح و بيان مفصل معانى و كلمات نهج البلاغه
4- تحقيق مطالب و استدلالات عقلى و نقلى بر تاييد مطالب نهج البلاغه
5- ترجمه فارسى براى استفاده فارسى زبانان. [ مقدمه على اصغر خويى و مهدى حايرى تهرانى بر منهاج البراعه. ]
شرح "خويى" به دليل مقدمه ى مبسوط آن در توضيح ابواب بيان و بديع از نظر محتوا و تبويب اين رساله بيشتر از شروح ديگر قابل توجه است، ليكن در موارد متعددى بجاى استشهاد به كلمات "امام على" "ع" به مثالهاى قرآنى يا به اشعار عربى استناد شده و از اين روى غايت مشروح در پيشگفتار "اين رساله" را تامين نمى كند و پس از اتمام مقدمه نيز خطبه ها و نامه ها از زاويه بلاغت مورد بررسى قرار نگرفته اند و بر خلاف شرح ابن ميثم و شرح ابن ابى الحديد به مصاديق فنون علم بيان يا محسنات علم بديع اشاره نشده است.
