درباره قیمت جهانی طلا

در ده سال اخیر شاهد رشد قیمت طلا از حدود 300 دلار در هر اونس به حدود 1900 دلار بوده‌ایم. یکی از فاکتورهای مهم تاثیرگذار در قیمت طلا، نحوه اثر تقویت یا تضعیف نرخ برابری دلار در مقابل ارزهای دیگر است. اگر در حالتی باشیم که تعادل وزنی بین عرضه و تقاضا برای طلا برقرار باشد، تقویت دلار در برابر ارزهای دیگر باعث پایین آمدن قیمت طلا به دلار و تضعیف دلار باعث بالا رفتن قیمت طلا به دلار می‌شود. به طورکلی، تغییرات قیمت طلا را می‌توان به دو مولفه تقسیم کرد: 1- مولفه تغییرات عرضه و تقاضا، 2- مولفه تغییرات نرخ برابری دلار در مقابل ارزهای دیگر. قبل از اینکه دلایل اثر نرخ برابری دلار بر قیمت طلا را توضیح بدهم، روش محاسبه مولفه دوم را برای خوانندگانی که دنبال جواب سریع هستند، توضیح می‌دهم.

از سال 1973‌اندیسی به نام اندیس دلار آمریکا به وجود آمده که نشانگر تقویت یا تضعیف دلار نسبت به ارزهای مهم اروپایی و ژاپن است. هر چند امروزه این‌اندیس به خاطر در نظر نگرفتن ارزهای کشورهایی مانند چین و هند و برزیل مورد انتقاد است، اما جوابگوی تقریبی حل مساله نرخ برابری دلار در مقابل همه ارزها است. در سال 1973 وقتی ‌اندیس دلار ایجاد شد، این‌اندیس برابر 100 انتخاب شد. بالا رفتن این ‌اندیس به معنی تقویت دلار و پایین آمدن آن به معنی تضعیف دلار است. در طول سال‌ها، این‌اندیس به عدد صد و چهل و شش در سال 1985 و 72 در سال 2008 رسیده است.

در زمان نگارش این مقاله، ‌اندیس دلار 80 است، یعنی دلار نسبت به مجموعه ارزهای اروپایی و ین ژاپن 20 درصد تضعیف شده است. از طرف دیگر می‌توان گفت که قیمت طلا برای دارندگان ارزهای مهم دیگر حدودا 20 درصد ارزان‌تر است. به این مساله طور دیگری هم می‌توان نگاه کرد، به این صورت که اگر میزان واقعی عرضه و تقاضا برای طلا ثابت بماند و دلار ارزش اولیه خود را در مقابل دیگر ارزها پیدا کند، قیمت طلا از حدود 1600 دلار در امروز به حدود 1200 دلار تنزل خواهد کرد.

محاسبه به این صورت است که تقویت‌ اندیس دلار از 80 به 100 معادل 25 درصد افزایش است و بنابراین در صورت برقراری شرایط گفته شده، طلا با از دست دادن 25 درصد قیمت دلاری، به 1200 دلار در اونس خواهد رسید. شرایط برای اینکه ‌اندیس دلار به 100 برسد و عرضه و تقاضای طلا خیلی از تعادل خارج نشود، عبارتند از تقویت اقتصاد آمریکا، بالا رفتن نرخ‌های بهره دلاری، تضعیف دیگر اقتصاد‌ها در مقابل آمریکا، عدم وجود جنگ و عدم وقوع بحران‌های غیرمنتظره. این شرایط شبیه سال‌های 1995 تا سال 2001 خواهند بود که شاید به این زودی‌ها قابل دسترس نباشند.

اما چرا تقویت دلار باعث پایین آمدن قیمت طلا و تضعیف دلار باعث بالا رفتن قیمت طلا می‌شود؟ حجم بزرگی از تجارت جهانی با دلار آمریکا مبادله می‌شود و بنابراین به طور متداول قیمت بسیاری از کالاها از جمله طلا به دلار ارائه می‌شود.

اما مردم هر کشور و منطقه‌ای طلا را با واحد پولی خود مبادله می‌کنند، در ضمنی که ارزش واقعی طلا در تمام نقاط دنیا از نظر مردم تقریبا برابر است و به میزان عرضه و تقاضا در سطح جهانی بستگی دارد. در زمان نوشتن این مقاله( دوشنبه) قیمت یک اونس طلا 1594 دلار و 1223 یورو اعلام شده بود و نرخ برابری یورو به دلار 303/1 بود. یعنی آمریکایی‌ها 1594 دلار از بابت هر اونس و اروپایی‌ها 1223 یورو از بابت هر اونس طلا می‌پرداختند.

حالا بیایید فرض کنیم که میزان عرضه و تقاضای وزنی طلا در حال تعادل باشد؛ یعنی فرض کنیم برای هر اونس طلا که برای فروش ارائه بشود، خریدار برای یک اونس وجود داشته باشد. اگر به دلایلی، ارزش برابری یورو از 303/1 دلار به 4/1 دلار ترقی کند و قیمت طلا همان 1594 دلار باقی بماند، قیمت طلا برای دارندگان یورو که با دارندگان دلار معامله می‌کنند، به 1138 یورو تنزل پیدا خواهد کرد. در این‌صورت، عرضه و تقاضا بین دارندگان یورو و دارندگان دلار از تعادل خارج می‌شود، چون فروشندگان طلا در حوزه یورو تمایل کمتری برای فروش طلا به قیمت 1594 دلار خواهند داشت؛ چون فقط 1138 یورو دریافت خواهند کرد و طبیعتا خریداران حوزه یورو تمایل بیشتری برای خرید طلا به قیمت 1594 دلار خواهند داشت؛ چون مبلغی کمتر از 1138 یورو را پرداخت خواهند کرد.

بنابراین با پیشی گرفتن تقاضا از عرضه، باید قیمت طلا به یورو بیشتر از 1138 یورو بشود. اگر قرار باشد که قیمت طلا به یورو بیشتر از 1138 بشود، اجبارا با توجه به نرخ برابری 4/1، قیمت طلا به دلار باید بیشتر از 1594 بشود. تضعیف دلار نسبت به یورو به دلیل وجود دلار‌های بیشتر نسبت به یورو اتفاق می‌افتد و چون دلار بیشتری برای خرید طلا وجود دارد، می‌توان گفت که تحت شرایط این مثال، تعادل قیمتی برای طلا در قیمت 1712 دلار اتفاق خواهد افتاد.

همچنین، چنانکه نرخ برابری یورو به 20/1 دلار تنزل کند، قیمت طلا در صورت ثبات عرضه و تقاضا، به 1366 دلار تنزل خواهد کرد. البته توجه داشته باشید که برای ساده کردن مطلب، من در این محاسبه فقط رابطه یورو و دلار را در نظر گرفتم؛ در حالی که باید مجموعه ارزها را در نظر گرفت و برای این کار ‌اندیس دلار تقریب خوبی است. خوانندگان لطفا توجه داشته باشند که اعداد ذکر شده فقط جنبه مثال و به منظور توضیح اثر تغییرات نرخ برابری دلار آورده شده‌اند و به معنی پیش‌بینی قیمت طلا نیستند.

بخش اقتصاد تبیان

منبع :تابناک

لینک مرتبط:

دریای بازار سکه و ارز همچنان مواج

آیا سکه بخریم؟

نکاتی درباره خرید طلا و سکه

پیشگویی هایی برای طلا و نفت

آیا طلا گران تر می شود؟

بازار طلا؛ بهشت سرمایه‌گذاران یا...؟