دوئل روابط تجاری ایران و امارات

روابط تجاری ایران و امارات طی سالهای گذشته به دلایل مختلف رو به افزایش بوده و این ارتباط تا جایی گسترش یافته که حجم مراودات تجاری این دو کشور در صدر معاملات بین‌المللی طرفین قرار گرفته است. از دلایل این امر می‌توان به همسایگی، ارتباط دینی و... دو کشور اشاره داشت که گسترش روابط را درپی داشته است.

این روابط تا جایی گسترش یافته که بانکهای ملی و صادرات ایران در کشور امارات به‌عنوان اصلی‌ترین بانک‌ها برای مراودات تجاری ایران با دنیا تبدیل شود و این امر سبب شد تا هر کدام از طرفین به دلیل حجم بالای مراودات به دنبال گرفتن امتیازات خاصی از یکدیگر قرار گیرند. از این بین می‌توان به بحثهای این روزها اشاره داشت که مسئولان اقتصادی کشورمان اظهار می‌کنند منافع حاصل از حجم عظیم معاملات ایران در امارات باید به همکاری بیش از پیش بانک مرکزی این کشور با بانکهای ایرانی در دبی بیانجامد اما از طرف دیگر کشور امارات با توجه به وابستگی بیش از پیش ایران به سیستم بانکی این کشور به دنبال سهم خواهی بیشتر است.

پر واضح است که قطع روابط تجاری ایران و امارات باتوجه به حجم عظیم مراودات به نفع هیچ کدام از طرفین نخواهد بود و ضررهای جبران‌ناپذیری به بدنه اقتصادی دو کشور وارد خواهد آورد. کشور امارات با توجه به کاهش حجم صادرات به ایران و مراودات بانکی قطعا حجم عظیمی از درآمدهای خود را از دست خواهد داد و از طرف دیگر ایران نیز شاهد مشکلات عظیمی در واردات کالا از طریق سیستم بانکی خواهد شد که اثرات آن در نوسانات نرخ ارز طی روزهای گذشته در ایران مشهود بود. لازم است دولتهای طرفین با توجه به ضررهای دو جانبه قطع روابط به دنبال حل موضوع در اسرع وقت باشند تا بدنه اقتصاد دو کشور شاهد بحرانی جبران‌ناپذیر نشود.

بر این اساس پس از توقف یک روزه ثبت سفارش واردات کالا از امارات، این بار در روند گشایش اعتبار اسنادی برای واردات کالا از امارات نیز مشکلاتی به وجود آمد که به نظر می‌رسد این بار این اتفاق از سوی ایران رخ نداده است البته بر اساس اظهارات مسئولان کشورمان و کشور امارات این بار این بانک‌های اروپایی بوده‌اند که موجب شده‌اند سکته‌هایی در فرایند تجارت ایرانیان با امارات رخ دهد. سخنان رییس سازمان توسعه تجارت ایران نیز مبین آن است که ایران محدودیتی در روابط تجاری خود با امارات به وجود نیاورده است.

حمید صافدل ـ معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس سازمان توسعه تجارت ایران ـ در این زمینه و در واکنش به اینکه آیا گشایش اعتبار اسنادی برای واردات از کشور امارات متوقف شده است؟ می‌گوید که کماکان گشایش اعتبار برای واردات از کشور امارات در حال انجام است و هیچ محدودیتی وجود ندارد. ما در تجارت با کشور امارات محدودیتی نداریم و کماکان مثل سابق کارها در حال انجام است.

جریان داشتن گشایش اعتبار اسنادی برای واردات کالا از کشور امارات مورد تایید رییس شورای بازرگانی ایران و امارات نیز است. او می‌گوید که گشایش اعتبار اسنادی برای واردات از امارات متوقف نشده اما مشکلاتی به وجود آمده که در حال برطرف شدن است. وقتی ثبت سفارش کالا برای واردات از امارات انجام می‌شود می‌توان گفت که این دو کشور همچنان مبادله تجاری دارند. حال ممکن است برای گشایش اعتبار اسنادی مشکلی وجود داشته باشد اما ملاک تجارت دو کشور با هم، همان ثبت سفارش است.

دانشمند با تصریح این که گشایش اعتبار اسنادی واردات کالا از امارات متوقف نشده است، تصریح می‌کند که مشکل‌هایی در این فرایند به وجود آمده که از سیستم بانکی ناشی می‌شود. دارایی‌های بانک مرکزی ما به صورت دلار و یورو است که از فروش نفت حاصل و در بانک‌های کشورهای اروپایی نگهداری می‌شود. وقتی قرار است این ارزها به شکل دلار و یورو بانک‌های اروپایی به بانک‌های اماراتی واریز و سپس در آنجا این دلار و یوروها به درهم تبدیل شوند مشکل‌هایی به وجود آمده که رفع خواهند شد. معاملات تجاری ایران و امارات در حال انجام است و اصلا بیشترین مبادلات ما با کشور امارات با ال.سی نیست.

البته در این زمینه عده‌ای مشکلات پیش آمده را ناشی از بانک‌های اروپایی می‌دانند و می‌گویند که بانک‌های اروپایی باعث شدند که سکته ایجاد شود. چرا که این بانک‌های اروپایی هستند که باید دلار ما را به امارات منتقل کنند.

نگرانی‌ها دوجانبه نسبت به قطع روابط ایران و امارات

البته پس از طرح چنین مباحثی در روابط تجاری ایران و امارات که همگان از آن به عنوان گلوگاه تجاری ایران یاد می‌کنند برخی از موضوع قطع روابط تجاری ابراز نگرانی می‌کنند و آن را به نفع هیچ کدام از دو کشور نمی‌دانند و البته تحولات چند روز اخیر بازار ارز را نیز بی ‌تاثیر از این موضوع نمی‌دانند تا جایی که نایب رییس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به واکنش بازار ارز نسبت به توقف ثبت سفارش برای واردات کالا از دوبی هشدار داد که تحریم‌کنندگان ایران در تلاش برای قطع کامل روابط تجاری ایران با امارات از هیچ تلاشی فروگذار نخواهند کرد و در مقابل ایران باید حساسیت هرگونه تصمیم‌گیری را درک کند.

پدرام سلطانی درباره اتفاقات رخ اخیر در مبادلات تجاری ایران و امارات معتقد است که وقتی نوسانات شدید نرخ ارز و کاهش سریع ارزش پول ملی در کشوری اتفاق می‌افتد، نخستین معنای آن ناتوانی بانک مرکزی آن کشور در انجام ماموریت خود یعنی حفظ ارزش پول ملی است. این اتفاق قاعدتا باید زمانی رخ دهد که ذخایر ارزی بانک مرکزی از وضعیت نامطلوبی برخوردار باشد و کفاف تامین تقاضای بازار را ندهد.

اگرچه به دلیل قیمت‌های بالای نفت و افزایش درآمدهای ناشی از صادرات غیرنفتی کشور ذخایر ارزی کشور را باید در اندازه‌های مطلوب دانست، اما اظهارنظر رییس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه درآمدهای حاصل از فروش نفت را در کشورهای دیگر سپرده‌گذاری کرده‌ایم و پایه تامین ارز برای واردات خود قرار داده‌ایم بیانگر آن است که مصرف ارزهای حاصل از صادرات نفت محدود به تبادلات تجاری با کشورهای خریدار نفت شده است. در چنین شرایطی که ابزار مداخله بانک مرکزی در بازار ارز خارج از دسترس این بانک است، دیگر اتکا به ذخایر ارزی برای ثبات بخشیدن به پول ملی عملی نیست. اتفاقی که درخصوص روابط تجاری ایران با امارات افتاد، نشان داد که نرخ ارز چقدر به تصمیمات غیرارزی حساس شده است.

برخی کارشناسان بر این باورند که ایران شریک اول تجاری کشور امارات است و دست کشیدن از منافع تجارت با ایران برای امارات بسیار گران تمام می‌شود. سیاست‌های تجاری دو کفه هزینه و فایده دارد و اگر امارات به این تصمیم رسیده باشد که فعالیت تجاری با ایران را محدود کند، حتما تحریم‌گران خارجی در توجیه فواید مازاد بر هزینه‌های این تصمیم به دولت امارات موفق‌تر از ما عمل کرده‌اند.

در همین حال کارشناسان اعتقاد دارند که قطع گشایش اعتبار اسنادی برای واردات کالا از امارات به اقتصاد این کشور عربی نیز لطمه خواهد زد و طرفین برای پایان دادن به موضوع و رفع نگرانی‌ها در این زمینه باید گامهایشان را پرشتاب‌تر بردارند تا این مبادلات به روال سابق در جریان باشد و دو کشور با حفظ منافعشان به فعالیت‌هایشان بپردازند.