دوست به توان نوجوانی
راه های دوست یابی در نوجوانان (1)
به رغم آثار مثبت دوستی و داشتن رابطه با هم سن و سالها ، ممکن است فرزند شما درونگرا باشد و از تنهایی ، بیشتر لذت ببرد ؛ پس او را به انتخاب دوست وادار نکنید . شما می توانید زمینه های دوستی او را با همسالان مطلوب فراهم سازید.
ممکن است فرزند شما به دوستی با همسالان علاقه مند باشد ؛ اما به علت کمرویی یا ندانستن راه های ایجاد ارتباط ، با آنان دوست نمی شود.
در این صورت ، با استفاده از راهکارهای ذیل به او کمک کنید :
**برای ایجاد انگیزه ی بیشتر در فرزندتان ، او را با ارزشِ دوست خوب آشنا کنید .
** به او بفهمانید که دوست یابی ، مهارت اجتماعی است و کسی که نتواند برای خود دوستانی مناسب برگزیند ، ناتوان است .
** به او بیاموزید که برای آغاز دوستی در مدرسه ، سراغ دانش آموزی برود که مثل خودش تنها است و بعد از سلام و معرفی خودش بگوید :« می خوای با من دوست بشی» .
** به او بیاموزید که به بازی گروهی بچه ها بپیوندد ؛ سلام کند و اجازه بگیرد با آنان بازی کند . کودکان به طور معمول از این گونه پیشنهادها استقبال می کنند.
ملاک های دوست خوب
در ادامه ی مقاله به بررسی ملاک های یک دوست خوب می پردازیم.
بهترین زمان انتقال ویژگی های دوست خوب به فرزند ، دوران دبستان است تا براساس آن ها ، دوستانی را برگزیند ، تا در دوران نوجوانی که دوست یابی ، حساسیت بیشتری می یابد نیز ، ملاک های مناسب را یاد گرفته باشد .
بکوشید در موقعیت های مناسب ( برای مثال ، دیدن فیلمی که در آن ، کودکی به جهتِ دوستی نسنجیده دچار مشکل می شود) یا در قالب قصه یا در گفت وگوهای دوستانه ، ملاک های دوست خوب را به او بیاموزید .
مهم ترین ملاک های دوست یابی ، اعتقادات و علایق مشترک ، هم گونی خانوادگی ، سلامت نفس ، ادب شخصیت اجتماعی و علاقه مندی به درس و تحصیل است.
برای این که مطمئن شوید دوستان فرزند شما ، شرایط مطلوب را دارند ، گاهی آنان را از طریق فرزندتان به منزل خود دعوت کنید و به طور غیر مستقیم ، متوجه رفتار و گفتارشان باشید .
مسافرت آخر هفته به خارج از شهر با دوستان او نیز راه مناسبی برای آشنایی با روحیات آنان است.
در صورت مشاهده ی بدرفتاریی هایی قابل تحمل از سوی برخی دوستان که بر فرزندتان تاثیرجدی نمی گذارد ، بکوشید آن بدرفتاری ها را اصلاح کنید و اگر نمی توانید ، یا دوستان فرزندتان اصلاح نمی شوند ، در قالب پرسشی از او بپرسید که چرا دوستش سخنان زشتی می گوید تا از این راه ، او را متوجه خطای دوست و ناپسند بودن رفتارش کنید .
با توجه به این که پیش تر ، ملاک های دوست خوب را به او گفته اید ، خود متوجه خواهد شد که برخی دوستانش ملاک های واقعی را ندارند ، و خود ، ارتباطش را قطع یا کم خواهد کرد .
شما می توانید با مثال هایی ساده و قابل فهم ، تاثیر منفی دوست نامناسب را برایش روشن کنید ؛ برای مثال ، با ضرب المثلی روسی که می گوید : " دوست بد ، مانند سیب گندیده ای است که باعث گندیده شدن سیب های سالم اطراف خود می شود ".
باید برایش توضیح دهید که شخصیت او به شخصیت دوستش گره خورده است و اگر دوستش شخصیت مثبتی نداشته باشد ، دیگران ، «او» را نیز بی شخصیت می پندارند .
تو اول بگو با کیان دوستی من آن گه گویم که توکیستی
اما علی(ع) می فرماید :
ایاک و صحبة من الهاک و اغراک فانه یخذلک و یوبقک.
از همنشینی با کسی که تو را می فریبد ، بپرهیز؛ زیرا خوار و نابودت می کند . ( غررالحکم ، ص 433)
خوشبختانه کودکان ، در برابر چنین خواسته ای از سوی والدین ، کمتر مقاومت نشان می دهند و به خواسته آنان عمل می کنند .باید توجه داشته باشید که قطع ارتباط نوجوان با دوستان نامطلوب ، پیچیده تر است و باید حساب شده انجام شود.
اثر پذیری از دوستان
" آیا اثر دوستان و همسالان برفرزندان ما جدی است ؟ " این ، سوالی است که اکثر والدین از خود می پرسند و در جواب آن می مانند . قصد داریم در این مقاله ، به این سوال پاسخ دهیم :
دوستان و همسالان فرزند شما ، نمی توانند او را مثل خودشان کنند ؛ اما می توانند براو اثرجدی بگذارند . یکی از بهترین تعبیرها درباره تاثیر دوست برانسان ، سخن رسول گرامی (ص) است که فرمود :
مثل الجلیس الصالح مثل الداری ان لم تجد عطره ریحه .
همنشین درست کردار ، مانند عطر فروشی است که اگر از عطر او چیزی نیابی ، رائحه ی خوش خود را به توخواهد رساند . ( جامع الاخبار، ص 183)
حال در ادامه ، علل تاثیر گذاری دوستان و همسالان را مورد بررسی قرار می دهیم :
تقلید پذیری با همسالان : کودکان، با توجه به ویژگی تقلید پذیری ، از دوستان خود اثر می پذیرند .
ارتباط بیشتر با همسالان : برای بسیاری از کودکان ؛ دوستان ، از تکالیف مدرسه ، سرگرمی ها، ورزش ها و فعالیت های دیگر مهم ترند ؛ به همین جهت وقت بیشتری را با آنان صرف می کنند و در نتیجه ، اثر پذیری افزون تری خواهند داشت .
این مساله در نوجوانان اهمیت بیشتری می یابد ؛ زیرا نوجوان ، زمان بیشتری را با دوستان و همسالان خود می گذراند . مدت زمانی را که نوجوان با دوستان خود می گذراند ، از مدت زمان انجام تکالیف درسی ، ارتباط با خانواده و نزدیکان و زمان تنهایی ، بیشتر است .
تاثیر گروه همسالان : با توجه به این که نوجوان دوست دارد ، از طرف گروهی از همسالان پذیرفته شود ، به سمت آنان می رود و گروه بر وی اثر جدی می گذارد . تاثیر گروه همسالان آن قدر فراوان است که حتی گاهی در برابر خانواده می ایستد .
آثار مثبت و منفی دوستان و همسالان
دوستان مطلوب کودکان ، می توانند در رشد معنوی و اخلاقی ، رشد تحصیلی ، شجاعت و ادب آنان اثر بگذارند .
نوجوانان نیز در رشد شخصیت ، احساس نوع دوستی ، گرایش به ارزش های دینی و مذهبی ، نوع رفتار ، شیوه سخن گفتن ، نوع لباس ، آرایش مو و ... از همسالان خوب اثر می پذیرند .
از دیگر آثار مثبت دوستی های سالم دوران نوجوانی ، تجاربی است که باعث دوستی های عاقلانه تری در دوران بزرگسالی می شود.
در صورتی که دوستان کودک و نوجوان مطلوب نباشد ، اثرشان در مواردی که عرض شد ، منفی خواهد بود .
دوستان نامطلوب ، نوجوان را به تجربه کردن مواد مخدر و داروهای غیرقانونی و شرکت در فعالیت های مجرمانه و غیرقانونی تشویق می کنند.
براساس پژوهش ها ، اثر دوستان در گرایش نوجوانان به جنس مخالف و انحرافات جنسی ، بسیار چشمگیر است .
نکته مهم در تاثیر منفی دوست برکودکان و نوجوانان ، تدریجی و پنهانی بودن آن است ؛ به گونه ای که پس از مدتی احساس می کنند ناخواسته از رفتار و کردار دوست خود اثر پذیرفته اند .
امام علی (ع) می فرماید :
لا تصحب الشریر فان طبعک یسرق من طبعه شرا و انت لا تعلم .
با شرور دوستی نکن ؛ زیرا طبیعت تو ، شرارت را از طبیعت او می دزدد ؛ در حالی که نمی فهمی.( ابن ابی الحدید ، شرح نهج البلاغه ، ج 20 ، ص 272).
در مقاله ی بعد در ادامه ی این بحث ، علل گرایش نوجوانان به دوستان نامطلوب ، منع ارتباط با همسالان و چگونگی قطع ارتباط نوجوان با دوستان نامطلوب را مورد بررسی قرار خواهیم داد .ادامه دارد ...
سرور حاجی سعید بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط :
