گریه برای امام حسین (ع)
پرسش: چند نوع گریه کردن داریم؟ گریه برای امام حسین (ع) از کدام نوع است؟
پاسخ: گریه انواع و اقسامى دارد كه مهمترین آن با شرحى مختصر چنین است:
1. گریه ترس و هراس:
این نوع گریه غالباً در اطفال وجود دارد و در واقع كودك با این وسیله، ترس خویش را نمایان مىكند.
2. گریه جلب ترحّم:
خود بر دو قسم است: «طبیعى» كه بسیار مؤثر و برانگیزاننده است؛ مانند گریه كودكى كه پدر و مادر خویش را از دست داده است. «تصنعى»؛ كه در ظاهر به دیگران مىخواهد بباوراند كه ناراحت و اندوهگین است.
3. گریه غم و اندوه:
این گریه انعكاسى از ظلمتى كه فضاى درون را فرا گرفته ابراز مىكند. جنبه مثبت این نوع گریه تنها تخلیه درون است و به همین جهت است كه پس از آن، آدمى كمى احساس آرامش مىكند.
4. گریه شوق و شادى:
این نوع گریه ناشى از رقّت قلبى است كه غالباً پس از دورهاى از یأس و ناامیدى درباره موضوعى نمودار مىگردد.
5. گریه تقوا و رشد روحانى:
این نوع گریه مختص مردان و زنان الهى است و بیان سوز درون و ابراز عجز و پشیمانى، پریشانى، توبه و عشق به معبود است. این گریه، موجب پالایش روح و زمینهساز قرب به خداوند است. گریه تقوا و پرهیزگارى، همان اشكى است كه اگر از سوز دل، بر گونهها جارى گردد؛ توجه حضرت حق را به بنده خود جلب كرده، بستر رحم و فضل او را فراهم مىسازد.
براى این گریه عواملى شمارش كردهاند:
5-1. ندامت از گناهان؛ گاهى اشك مردان الهى، به دلیل پشیمانى از گناهى است كه مرتكب شدهاند. این اشك باعث مىشود كه آدمى از عمل زشت خود پشیمان گشته، عزم خود را بر ترك افعال ناپسند تقویت كند، چنان كه امام على(ع) مىفرماید: «خوشا كسى كه به فرمانبردارى پروردگار روى آرد و بر گناه خود بگرید» نهجالبلاغه، خ 176، ص 185.
5-2. احساس ابهام در بازگشت نهایى به سوى خدا؛ مشتاقان كوى الهى همیشه خود را در خطر مىبینند و نگران از آن كه آینده چه خواهد شد؟ و آنان چگونه به منزل مقصود بار خواهند یافت و با چه كیفیتى در محضر پروردگار حاضر خواهند شد؟! آیا تا رسیدن به معبود ازلى، از خدعههاى نفس و مكر شیطان در اماناند؟ این نگرانى و احساس ابهام در رجعت به سوى خداوند، موجب گریه آنان مىشود.
فرازهایى از مناجات امام سجاد(ع) حكایتگر این عامل است «و مالى لا ابكى ولا ادرى الى مایكون مصیرى و ارى نفسى تخادعنى و ایامى تخاتلنى و قد خفقت عند رأسى اجنحة الموت فما لا ابكى، ابكى لخروج نفسى، ابكى لظلمة قبرى ابكى لضیق لحدى ...؛ مفاتیحالجنان، دعاى ابوحمزه ثمالى.
5-3. شوق و محبت؛ دوستداران حقیقى پروردگار، از آنجا كه تنها محبوب را او مىدانند، گاهى از شوق و نشاط لقاى او مىگریند و زمانى از هجران او در شكوهاند. چنین گریهاى هم از فراق یار است و هم از شوق دیدار او.
5-4. خشیت؛ ترسى مبتنى بر بینش و فهم است و هنگامى كه مردان و زنان الهى، عظمت خداوند را درك مىكنند - البته به قدر فهمشان - خوف از حضرتش پیدا كرده، این ترس موجب گریستن آنان مىشود. امام صادق(ع) مىفرماید: «هر چشمى در روز قیامت گریان است، مگر چشمى كه از محارم خدا اجتناب كند و چشمى كه شب را در طاعت خدا بیدار باشد و چشمى كه در دل شب از خشیت خدا گریه كند». اصول كافى، ج 2، كتاب الدعاء، باب البكاء
5-5. فقدان دوستان حقیقى؛ از آنجا كه از دیدگاه آیات قرآن و روایات، محبوبان الهى در شمار دوستان حقیقى به شمار مىآیند و محبت به آنها، محبت به خدا است؛ در صورت فقدان ظاهرى چنین محبوبانى، مردان الهى گریاناند و گریه آنها در واقع به دلیل هجرانى است كه در مراتب پایینتر از محبوب ازلى و انسانهاى كامل، براى آنان پیش آمده است.
این محبت از محبتها جداست حبّ محبوب خدا حبّ خداست
گریه ائمه(ع) بر یكدیگر، گریه رسول اكرم(ص) بر از دست دادن حمزه و همسر خود و ... همه ریشه در چنین گریهاى دارد.
5-6. نداشتن فضایل و اوصاف راستین؛ گاهى اشك مردان الهى بر نبود اوصافى است كه باید در وجودشان تجلى مىیافت و این گریه در هنگام اندیشه در داشتههاى انسانهاى برتر و راه طىكردهها و فقدان آن در گریه كننده؛ شدت مىگیرد و موجب آن مىشود كه آدمى در نیل به آن اوصاف كوشش كند.
از نظر قرآن چهار نوع گریه و اشك داریم:
1. اشك شوق: مانند گروهى از مسیحیان با شنیدن آیات قرآن اشك مىریختند. «ترى اعینهم تفیض من الدمْع ممّا عرفوا من الحقّ»(157)
2. اشك حزن و حسرت: مانند مسلمانان عاشق همین كه از رسولاكرمصلى الله علیه وآله مىشنیدند كه امكانات براى جبهه رفتن نیست گریه مىكردند. «تفیض من الدمع حزناً الا یجدوا ما ینفقون»(158)
3. اشك خوف: مانند همینكه آیات الهى براى اولیا تلاوت مىشد، گریهكنان به سجده مىافتادند، «خرّوا سُجدا و بُكیّاً»(159)، «و یخِرّون للأذقان یبكون و یزیدهم خشوعاً»(160)
4. اشك قلابى و ساختگى: مانند همین آیه كه برادران یوسف گریهكنان نزد یعقوب آمدند كه گرگ یوسف را درید. «یبكون»
گریه بر حسین (ع)
هرکس با اندک توجهی در خواهد یافت که گریه بر سیدالشهداء، گریه از نوع محبت است، محبتی که عاشقانش در دلهایشان به ثبت می رسانند. گریه بر او، گریه شوق است، چرا که اکثر حماسه های کربلا شورانگیز و شوق آفرین است و سیلاب اشکهای شوق عشاق پیوسته به جهت آن همه ایثار، جوانمردی، رشادت، شجاعت و خطابه های روشنگرانه آتشین مردان و زنان در ظاهر اسیر، از چشمان عشاق سرازیر می گردد . همچنین هدف متعالی و انسان ساز او و اصحابش سبب گریه معرفت و پیوند است.
مشاور پاسخگو: موسسه پرتو نور
تنظیم: مرکز مشاوره
