طرح مدولباس رضاخان پهلوی!

غرب زدگی و رفع حجاب از زنان دردوره رضاخان

نخستین كشوراسلامی كه اقدام به رفع حجاب از بانوان كرد افغانستان بودكه امان الله خان پادشاه افغانستان مسافرتی به اروپا كرد و در مراجعت از سفر هفت ماهه اروپادرسال1306به ایران آمدوازطریق خراسان به كشورش بازگشت.به محض ورودبه پایتخت اعلام نمودكه نسوان بایستی بدون حجاب باشندواقداماتی را درجهت پوشیدن لباس اروپائی آغازكردونخست باهمسرخودبدون حجاب درمجامع ومحافل ظاهرشد،این بی پروائی آنهم دركشوری چون افغانستان موجب قیام عمومی و واكنش روحانیون آن كشور روبرو گردیدو امان الله خان ناچاربه استعفا و ترك افغانستان شد.

مصطفی كمال پاشاآتاتوك هم كه رژیم خلافت وسلطنت آل عثمان رادرهم كوفت به تغییرلباس وكشف حجاب ورفرم هائی پرداخت كه اهم آن تغییرخط تركی به لاتین بودوتعطیل روزجمعه رابه یكشنبه و تاریخ هجری رابه میلادی تبدیل نمود.

تغییرلباس وكلاه و رفع حجاب وبعضی رفرمهای دیگردرایران تقلیدی ازتركیه بود.رضاشاه پیوسته خودرا با كمال آتاتوك مقایسه می كردوتنهامسافرتش هم به تركیه بودودربازگشت به كشف حجاب اقدام نمود.

رضاخان بعدازمراجعت ازتركیه سعی داشت پیش ازآداب ورسوم وخصوصیات غرب رادراین كشور رواج دهدوهرگونه مانع رابردارد.برای این كارمحتاج مقدمات بود.مجالس وجشنهاوجلسات سخنرانی برپاشد،درتهران وبعددرشهرهای شمال وسپس درسایرشهرها در راه كشف حجاب اقدام نمود

.ابتداباوجود سابقه طولانی حجاب كارپیشرفت نداشت تااینكه درروز17دی1314 دردانشسرای مقدماتی جشنی برپاشدوخودرضاشاه حاضرگردید و زن ودخترهایش بدون حجاب شركت كردندوسعی نمودندبه موضوع جنبه تبلیغاتی بدهند.درهمین جشن بودكه وزراء و وكلا زنهای خود را بدون حجاب آورده بودندومساله حجاب رابه عنوان بازیافتن حقوق زن همراه ساختند.رضاشاه سخنرانی كرد.همه رابه كشف حجاب تشویق نمودوبعدجشنی هم درمجلس شورابرقرارگردیدكه تمام نمایندگان با بانوان خوددرجشن نهضت زنان شركت كردند.تلگراف هامبادله شدوازآن به بعدمعمول گردیدكه جشنهایی بر پا گردد ومزایای كشف حجاب گفته شود.

به موازات اعمال سیاست مذهب زدایی وسركوب مخالفین مذهبی وبه منظورپركردن خلاءفرهنگی ایجادشده سیاستهای غرب زدگی وتجددخواهی به مرحله اجرادرآمد.

رضاشاه درپی كوبیدن مبانی مذهب وتغییر روشهای شرقی ووادارساختن مردم به پذیرش آداب وسنن غرب،حتی درصددتغییرشكل لباس وكلاه برآمده بود.گویا فرهنگ اسلامی ایران می بایست به كلی دگرگون گرددوهرگونه مقاومتی دراین جهت درهم شكسته شود.مساله متحدالشكل كردن افراد نیز مطرح گردید.

به سرگذاردن كلاه اروپائی(كلاه شاپو)به وسیله مردان اجباری شد.درسال1307ش كارمندان دولت مجبوربه پوشیدن لباس درفرم غرب شدند.كت وشلوار وكلاه پهلوی لازم وعدم رعایت آن موجب اخراج می گردید.

تصویب قانون متحدالشكل لباس در4دی ماه 1307،مقدمه ای براین امربود:به موجب ماده اول آن كلیه اتباع ایران كه برحسب مشاغل دولتی دارای لباس مخصوص نیستنددرداخله مملكت مكلفندكه ملبس به لباس متحدالشكل شوند،كلیه مستخدمین دولت اعم ازقضایی واداری مكلف به پوشیدن لباس مخصوص در زمان اشتغال بكارشدند.

برطبق ماده دوم،هشت طبقه باگرفتن اجازه مستثنی ازلباس متحدالشكل شدندكه عبارتنداز:

1- مجتهدین مجازازمراجع تقلید مسلم كه اشتغال به امورروحانی داشته باشند.

2- مراجع امورشرعیه دهات وقصبات پس ازبرآمدن ازعهده امتحان معینه.

3- مفتیان اهل سنت وجماعت كه ازطرف دونفرمفتیان مسلم اهل سنت اجازه فتوی داشته باشند.

4- پیشنمازان دارای محراب.

5- محدثین كه ازطرف دونفرازمجتهدین مجازاجازه روایت داشته باشند.

6- طلاب مشتغلین به فقه واصول كه دردرجه خودازعهده امتحان برآیند.

7- مدرسین فقه واصول وحكمت الهی.

8- روحانیون ایرانیان غیرمسلم.

تاریخ اجرای این قانون ازاول فروردین سال 1308 بودوتخلف ازآن جریمه وهم مجازاتی داشت.معلوم است با این قانون چگونه باروحانیون مقابله می شودجواز و پروانه وگواهینامه واجازه ودرجه تحصیلی وتفتیش ورسیدگی به این مسائل همه ضرباتی است كه وارد می آید.

به این ترتیب بودكه دستورات نظم جدید به طوركامل وبا ترس ولرز،اجراگردید،امادرموضوعات عمده،بسیاری ازاین دستورات وسیله سوء استفاده واستثمارمردم قرارگرفت.

درمهر1313دولت باصدوراعلامیه ای،مردم رابرای پذیرش آموزگاران زن بی حجاب آماده كرد. درخرداد1314یك مركزفرهنگی زنان كه زیرنظریكی ازدختران شاه قرارداشت،تأسیس گردیدو دخترها با لباس ورزشی رژه رفتند.

دراین میان،حضوربانوان سرشناس بی حجاب درمعابرعمومی،وپوشیدن لباس به شیوه اروپائی،ادامه یافت.

مردها(برخلاف زن ها)ازلحاظ نوع لباس موردنظرخود،بامحدودیت مواجه شدندزیرامقررات جدید درباره لباس مردان،با شدت اجرا می شد.

ازاین زمان بودكه حجاب ممنوع اعلام شد،كسبه ازفروش اجناس به زنان باحجاب منع شدندوزنان دارای حجاب،حق ورودبه خیابانهایاسواروسائط نقلیه شدن رانداشتند،برخی ازپیرزنان كه حاضرنبودند حجاب خودرابردارند،تاشهریور1320ازخانه خودبیرون نیامدند.پس ازسال 1320(سقوط رژیم رضا شاه) تعداد زیادی از زنان،دوباره به حجاب روی آوردندوبه زودی حجاب دربین زنان باردیگرمتداول شد.

ایستادگی دربرابراصلاحات رضاشاهی درزمینه لباس مردم وكشف حجاب درتمام كشورادامه داشت ولی درمراكزی مثل مشهد،قم،اصفهان وشیراز بیشترنمودارگردید.قیام مردم درمشهدوحوادث روز جمعه 20تیر1314 مسجدگوهرشاد یكی ازنمودارهای مقاومت مردم است ونیروهای ارتش كه مجهزبه مسلسل بودند،به داخل مسجدیورش بردند.دراین زدوخوردهاعده ای ازدوطرف كشته وزخمی می شوندولی چون مردم مسلح نبودند تعداد كشته و زخمی ازمردم حدودیكصدنفروازقوای انتظامی دوسه نفربیشترنبوده است.

درروزشنبه 21تیر1314 مسجدگوهرشاد دیگرجای سوزن انداختن نیست،شعارهای ضدسلطنت وضد كلاه پهلوی وضدحجاب زدائی داده می شود.مسجد یكپارچه،سرود مقاومت سرمی دهد.

دولتیان وحشت خویش رابه مركزخبرمی دهند،سران قشون وسران شهربانی وآگاهی نیروهای خویش راهماهنگ می كنندوقرارمی شودبعدازنیمه های شب،كشتارآغازشود.

پاسی ازنیمه های شب گذشته بود كه صدای غرش مسلسلهای قزاقان آسمان مقدس خراسان رابلرزه انداخت. دژخیمان اسلحه بدست پای به درون خانه خداگذاردندوهمه مسجدیان را ازدم تیغ گذراندندوبه هیچكس رحم نكردند.اینك قزاقان باكشتن بیش ازدوهزارتن واسیركردن هزاروپانصدتن،توانستند قلب مقاومت گران مسجدگوهرشاد رادرهم شكنند.

ازروزیكشنبه 22تیربه توقیف روحانیون شروع می نمایندوازمردم عده زیادی دستگیروتقریباً شهر حكومت نظامی می شودو ورود وخروج اشخاص به شهرمستلزم داشتن جواز برای خروج و واردین هم بایستی خودرامعرفی نمایند.

كشتاردسته جمعی مشهدودستگیری ومحاكمه عده ای ازعلماومحكوم كردن جمعی دردادگاههای نظامی وصدورمجازات های سنگین واحكام اعدام عده ای،رفته رفته دركشورموجب گفتگوهاوابرازنارضایتی هائی شدونسبت به ریاست رضاشاه ابرازتردید گردید.زیرامخالفین آنچه درصحن حضرت رضا(ع) و اطراف آن واقع شده بودباآب وتاب فراوان برای افراد وآحاد ملت بیان می كردندومردم هم این همه قساوت وخونریزی راتقبیح می كردندومخصوصاً كه احترام آستان قدس رضوی رارعایت نكرده ودر محلی كه همواره حتی محل بست مجرمین بودوحكام وقت نسبت به مجرمینی كه بست می نشستند متعرض آنها نمی شدند،حال چنین خونریزی هایی شده،بسیارسوءاثربخشیدوتامدتها صحبت روز مردم بود.اعتراض شیعیان دردیگركشورهانیزبرای كشف حجاب جریان داشت.