موسیو ابراهیم و گلهای قرآن
شاید روزی که اریک امانوئل اشمیت نویسنده فرانسوی مقیم بلژیک رمان "موسیو ابراهیم و گل های قرآن" را می نوشت، به ذهنش هم خطور نمی کرد که روزی این اثر توسط یک کارگردان فرانسوی روی پرده سینما می رود یا توسط یک کارگردان ایرانی مقیم آلمان روی تنها سالن تئاتری ایران اجرا می شود.
علیرضا کوشک جلالی
"موسیو ابراهیم و گل های قرآن" داستان یک پسر 13 ساله یهودی است که با یک مرد ترک زبان مسلمان آشنا می شود و اتفاقاتی در زندگی او رخ می دهد. علیرضا کوشک جلالی از کارگردانان نام آشنای آلمان است که در سال 2003 به طور اتفاقی با رمان دوست داشتنی اشمیت آشنا شد و فورا تصمیم گرفت بر اساس آن نمایشنامه ای بنویسد و آن را با دو پرسوناژ روی صحنه ببرد.
وی در این باره می گوید: "این کتاب اشمیت را به عنوان هدیه تولد در سال 2003 از یکی از بازیگران گروه تئاترمان در آلمان دریافت کردم و یادم می آید وقتی شروع به خواندن آن کردم، چنان جذبش شدم که تا وقتی به پایان نرسید، رهایش نکردم. اشمیت یکی از بزرگترین نویسندگان تئاتر معاصر اروپاست که آثار او در تمام دنیا روی صحنه می رود. او یک فیلسوف بزرگ هم هست."
این کارگردان ایرانی تبار مقیم آلمان درباره انگیزه اجرای "موسیو ابراهیم و گل های قرآن" با توجه به اینکه یک نسخه سینمایی موفق از این کار نیز ساخته شده، توضیح می دهد: "من قبل از ساخت این فیلم نمایشنامه اش را نوشتم و قبل از آنکه این فیلم اکران شود ما آن را روی صحنه بردیم. این اثر به نظر من قابلیت هایی برای اجرا در صحنه داشت و من تمایل پیدا کردم آن را تنها با دو بازیگر روی صحنه ببرم. در واقع من بر اساس قصه یک نمایشنامه جدید نوشتم و چیزهایی را به آن اضافه و از آن کم کردم و بافت نمایشی آن را زیادتر کردم."
کوشک جلالی که این نمایشنامه اش اثر برگزیده سال 2003 آلمان شده، درباره علت اجرای این نمایش برای دومین بار با بازیگران ایرانی در تئاتر شهر می گوید: "من 23 سال است که در آلمان زندگی می کنم و در آنجا گروه تئاتر داریم. هر وقت هم دلم برای زبان فارسی تنگ شود، به ایران می آیم و یک نمایش روی صحنه می برم. در سال های گذشته نیز نمایش "بازرس" را با بازی سعید پورصمیمی، رویا تیموریان، پیام دهکردی، سیما تیرانداز و خسرو احمدی اجرا کردم. همچنین "پابلو نرودا" را نیز با بازی رویا تیموریان، کاظم هژیر آزاد، کیکاووس باکیده و نرگس هاشم پور روی صحنه بردم ."
وی ادامه میدهد: "به نظر من قصه برای اجرای تئاتر یک متریال است که اگر خوب باشد قابلیت نمایشی پیدا می کند. در تئاتر باید نمایشنامه و بازیگر خوب باشند و دیگر عناصر زیاد اهمیتی ندارند. بازیگر ستون اصلی اجراست و باید بتوانی بر اساس امکانات او تئاتر را اجرا کنی . معتقدم بازیگر باید با توانایی فیزیکی خود صحنه را پر کند. در این اجرا همه صحنه بازیگر است. بازیگر خودش فضای اتاق را در ذهن تماشاگر می سازد و به نظر من همین می تواند برای تماشاگر جذاب باشد."
این کارگردان همچنین درباره علت اجرای نمایش "موسیو ابراهیم و گل های قرآن" در ایران نیز می گوید: "موضوع این کار و پیام آن برای من جذاب است، این قصه بدون پیام یا درس دادن با یک زبان ساده مساله صلح و دوستی بین ادیان الهی را مطرح می کند. من معمولا در تمام کارهایم با توجه به موضوعات اجتماعی پیرامون، نمایشنامه ها را انتخاب می کنم. به نظر من این نمایش می تواند در رفع سوء تفاهمات موجود بین پیروان ادیان الهی بسیار مؤثر باشد و بین آنها دوستی ایجاد کند."
کوشک جلالی همچنین در پاسخ به این پرسش که به نظر شما آیا اجرای این نمایش در ایران مانند اجرای آلمان است؟ خاطرنشان می کند: "به هر حال من هر کاری را با توجه به شرایط اجتماعی اجرا می کنم. حالا ممکن است وجه مثبت یا منفی داشته باشد. معمولا اجرایی که در آلمان دارم با اجرایی که در ایتالیا دارم متفاوت است. نمایش در ایران نیز تغییراتی کرده اما اصل موضوع حفظ شده است."
کوشک جلالی در مورد متد خاص خود نیز می گوید: "من سعی می کنم حشو و زواید موجود در بیان، بازیگری و طراحی صحنه را کم کنم و سر اصل مطلب بروم. غلو و حالت های اسطوره ای بازی بازیگران را می گیرم و به بازی ساده می رسم. به هر حال من در آلمان تحصیل کرده ام و شیوه ام متفاوت است. هر چند هنوز دارم کشف می کنم. من هنوز می بینم شیوه ای را که برشت سال ها با آن مبارزه کرده در برخی تئاترهای ایران وجود دارد؛ غلو در بازیگری، صحنه آرایی و دیگر موارد. در حالی که تئاتر باید ساده باشد."
بهزاد فراهانی، موسیو ابراهیم و عرفان شرقی
بهزاد فراهانی که در نمایش "موسیو ابراهیم و گلهای قرآن" نقش پیرمرد مسلمان ترک را بازی می‌کند، معتقد است اریک امانوئل اشمیت در این نمایشنامه خود عرفان شرقی را به سادگی نشان میدهد.
موسیو ابراهیم با شلوار کردی و تی شرت در میان چارچوب های مشبک ایستاده و پسرک یهودی کمی آنطرفتر به او خیره شده. دیالوگ ها رد و بدل می شود، کوشک جلالی نیم خیز روی پاهای خود جلو صحنه نشسته و با دقت موسیو ابراهیم و پسرک یهودی را زیر نظر گرفته است. تالار سایه با دکور چوبی خاص این نمایش شکل دیگری به خود گرفته. چند نفر دیگر نیز روی صندلی تماشاگران نشسته اند. تمرین تمام می شود و بازیگران باید با عجله لباس عوض کنند، چون گروه بعدی منتظر است.
موسیو ابراهیم که همان بازیگر دوست داشتنی نام آشناست، لباس خود را عوض می کند و در حالی که خستگی سه ساعت تمرین بر چهره اش خط کشیده، آرام می نشیند و می گوید: "یکی از مشکلات دو دهه تئاتر ایران مشکل برخورد با عرفان برای اجرا در صحنه است. به صحنه کشیدن مفاهیم ذهنی که قابلیت عینی کم رنگی دارد، کار سختی است. اتفاقی که در این قصه اشمیت رخ می دهد به دست آوردن ساده عرفان شرقی است."
او معتقد است: "اریک امانول اشمیت (نویسنده نمایشنامه) درک خوبی از دوران دارد و کم و کسری انسان هزاره سوم را به خوبی درک و دست به سوی طراوت اشراقی دراز کرده است که بسیار زیباست."
به گزارش خبرنگار "مهر"، بهزاد فراهانی یا همان بازیگر نقش پیرمرد ترک زبان مسلمان معتقد است اجرای کوشک جلالی از متن "موسیو ابراهیم و گل های قرآن" می تواند برای نسل جوان تئاتر ایران جنبه آموزشی داشته باشد، جوانانی که همواره دنبال بسترهایی برای ارائه خواسته های تکنیکی جدید هستند.
از موسیو ابراهیم درباره حضور کمرنگش در عرصه بازیگری تئاتر در این روزها می پرسم و می گویم فعالیت های تئاتری اش بیشتر در کارگردانی خلاصه شده و او پاسخ می دهد: "شاید سلیقه بوده و شاید هم بیشتر تمایل داشتم کارگردانی کنم." آشنایی این بازیگر با زبان و فرهنگ فرانسه به سال های خیلی دور برمی گردد. بنابراین او اریک امانوئل اشمیت را می شناسد.
پسرک سیزده ساله یهودی هم پیش ما نشسته. هر چند ظاهر او حداقل 17 سال بیشتر به نظر می رسد. او پدر و مادر خود را در رمان اشمیت از دست داده و با یک مسلمان ترک زبان خلاء آنها را باید پر کند. ایفای نقش هومن برق نورد بازیگر ایرانی در نقش یک پسر 13 ساله شاید کمی تعجب آور باشد. او هم معتقد است: "آثار اشمیت خیلی جهانشمول است، او کل دنیا را با هم و مجزا از هم می بیند. او نژادهای مختلف را با هم می بیند."
پسرک 13 ساله نمایش ما پیش از این با کارهای کارگردان خود آشنا بوده: "از "بازرس" و "مسخ" کوشک جلالی بسیار خوشم آمد. هر کارگردانی سبک خود را دارد. ما بازیگران باید سعی کنیم با سبک هر کارگردانی خودمان را عادت دهیم. برخی بازیگران حرفه ای فکر می کنند کارگردان باید خودش را به شیوه آنها عادت دهد. در صورتی که این اشنباه است."
او شیوه کوشک جلالی را در کارگردانی یک شیوه خاصی می داند و می گوید: "به گفته خودش این شیوه آخرین متد کارگردانی اروپاست. هر چند در ابتدا کار به این شیوه برایم مشکل بود، اما من سعی کرده ام خودم را با آن وفق دهم."
به گزارش "مهر"، بازیگر جوان ایرانی ادامه می دهد: "پیش از این ما 25 روز متن نمایش را دور یک میز می خوانیدم و بعد شروع به تمرین و اتودزدن می کردیم، اما در شیوه کوشک جلالی همین که ما سه صفحه اول نمایشنامه را خواندیم گفت تمرینات خود را شروع کنیم. او معتقد است ضرباهنگ و ریتم در تئاتر بسیار مهم است. حال چه بازیگری و چه کارگردانی، بنابراین وقتی می خواهم نمایشی را بازی کنم باید ریتم نقش به دستم بیاید."
نمایش موسیو ابراهیم و گلهای قرآن نوشته اریک امانوئل اشمیت و به کارگردانی علیرضا کوشک جلالی و بازی بهزاد فراهانی و هومن برق نورد در سالن چهار سو تئاتر شهر در حال تمرین میباشد.
لینک:
