مشكل دوست یابی و نگه داشتن دوست درمیان كودكان (1)
فرض كنید فرزندتان گریه كنان نزد شما می آید و می گوید:
«من هیچ دوستی ندارم. هیچ كس مرا دوست ندارد!»
هیچ پدر و مادری تحمل شنیدن چنین جملات تلخی را ندارد، همه ما می خواهیم فرزند خود را از خطرات جهان اطرافمان حفاظت كرده و به او اطمینان دهیم كه دوستان زیادی دارد.تمام انسان ها، به طور غریزی مایل به یافتن دوست هستند ولی موفقیت آن ها در این راه به رفتار خودشان بستگی دارد.
كودكان از 4 یا 5 سالگی می توانند دوست پیدا كنند. هر نوباوهای نیازمند چند دوست خوب و یا گروهی است که بتواند آن ها را متعلق به خود بداند؛ زیرا با داشتن آن ها میتواند چیزهای زیادی درباره خودش بیاموزد.
کشف علت دوستگریزی کودک
اگر کودکتان در ایجاد و نگهداری دوستیها مشکل دارد، بکوشید علت آن را دریابید. آیا آنقدر حساس است که همیشه احساساتش جریحه دار میشود و دوستانش را از دست میدهد؟
آیا ساکت است و نسبت به ارتباط با دیگران بی تفاوت است؟
آیا تهاجمی و قلدر است و به همین علت کودکان دیگر نمیخواهند با او باشند؟
آیا از مهارت های اجتماعی برخوردار نیست؟ آیا مهارتهای لازم را برای یک دوست با وفابودن ندارد؟
صحبت با کودک
دقیق باشید...
درباره رفتارهایی که مشاهده میکنید و این که چگونه موجب تاثیرگذاری بر روابط میشوند، گفتگو کنید.
درباره دوستی صحبت کنید.
اگر کودک به دلیل تمام شدن یک رابطه دوستی از نظر روانی آسیب دیده است، درباره وضعیت دوستیها و اینکه چطور طی سالها دوستان زیادی خواهد داشت که بعضی از آن ها به مدت طولانی و بعضی از آن ها تنها مدت کوتاهی دوست او خواهند بود، گفتگو کنید.
از کودک بخواهید نام یکی از همکلاسی هایش را که همه او را دوست دارند بگوید و سپس درباره خصوصیات او چنین بپرسید:
«چه طور رفتار میکند؟ چه کارهایی انجام میدهد؟ ویژگیهای یک دوست خوب چیست؟»
تعیین اهداف دوستی
با همدیگر در اینباره صحبت کنید که دوست دارد چه مهارتهای اجتماعی و چطور دوستیهایی داشته باشد، بیشتر کودکان میتوانند به آسانی کودکانی را که دوست دارند، با آن ها دوست باشند، نام ببرند.
اگر کودک خردسالی، امکان برقراری ارتباط با دیگران را نداشته باشد، نمیتواند بیاموزد که چه طور در اجتماع رفتار کند، به او مهارت های اجتماعی را بیاموزید و هنگامی که دوستی اش خاتمه یافت یا احساس بروز مشکل کرد به او کمک کنید.
برداشتن اولین قدم برای پذیرش روابط اجتماعی
برای زمان بازی خردسالان و کودکان پیش از سنین مدرسه برنامهریزی کنید.
روی اولین تجارب کودکان نظارت کنید و آماده باشید تا با دخالت در کارشان بازی آن ها را آسان کنید.
گردشهای خانوادگی
اجتماع چند گروه خانواده فرصت خوبی برای ورود کودکان در موقعیت های اجتماعی به همراه کودکان سنین متعدد فراهم میکند.
این موقعیتها به کودک شما فرصت میدهد مهارت های اجتماعی را به کار گیرد و در عین حال نظاره گر ارتباط شما با مردم دیگر باشد.
همچنین گردش های خانوادگی موجب ایجاد پیوند های عمیق داخل خانواده میشود و بعد ها که کودکتان باید مقابل فشار گروه همسالان ایستادگی کند؛ چنین گردشهایی نتیجه خود را نشان خواهد داد.
پافشاری نکنید.
کودک را در مقابل مردم انگشت نما نکنید، از جملاتی مانند «نمیتونی به داییات سلام کنی؟» یا «برای همه از یک تا ده بشمر» بپرهیزید.
هرچه قدر کودک در موقعیتهای اجتماعی به خودش توجه بیشتری داشته باشد، احساس راحتی برای او مشکل تر خواهد بود.
به کودک برچسب نزنید.
که بعد تاوانش را پس خواهید داد.
برای نمونه در حال گذشتن از کوچه هستید و به آشنایی برمیخورید. مریم دو ساله یا بیشتر در سلام کردن یا حتی نگاه به فرد آشنا تردید دارد. رو به فرد آشنا میکنید و میگویید « محمد خجالتیه » ولی نمیدانید که با برچسب زدن به کودکتان رفتار او را تقویت میکنید.
زمانی که به کودکتان برچسب انزوا طلب و یا دچار مشکل در دوست یابی را میزنید، رفتار اجتماعی نامناسب را در او برمیانگیزید. درحالی که میتوانید...
«تازه الان دیدنتون چند دقیقه طول میکشه تا بهتون عادت کنه.» این جمله را به جای اینکه بگویید
«همیشه همین طوره» به کار ببرید.
شما والدین گرامی، چگونه آیین دوست یابی را به کودکانتان آموزش میدهید؟
اگر میخواهید در این باره بیشتر بدانید، به راه کار هایی برای دوست یابی و حفظ دوستان از سوی کودکان دقت کنید.
برخی از كودكان به خصوص كم سن و سال ها برای كسب مهارت های اجتماعی نظیر حل مشكلات، مذاكره، همكاری و برقراری ارتباط نیاز به كمك دارند.
ارایه الگوی مناسب
بنابراین به یاد بسپارید زمانی که شما در حال خوش آمد گویی به مردم، گفتگوی تلفنی، خرید، بازی و یا انجام هر کار دیگری با مردم هستید، الگوی رفتار اجتماعی را به او نشان میدهید.
اگر خجالتی بودن یکی از مشخصات شماست، او ممکن است از خجالتی بودن شما تقلید کند و بنابراین شاید لازم باشد که این مشخصه خودتان را تغییر دهید.
به یاد بسپارید که مهارت های اجتماعی دیگری هستند که شما به طور ناخود آگاه در حال آموختن آن ها به کودکتان هستید حتی اگر ترجیح میدهید که آن ها را یاد نگیرد.
ایفای نقش برای آموزش کودک
اجرای نمایش، فرصتی عالی در اختیار شما قرار میدهد که روش های مناسب رفتار با دیگر مردم را به کودک ارایه دهید.
از کودکتان بخواهید که آن ها را طوری که مشکل ایجاد نکند، تمرین کند.
ابتدا موقعیتهای سادهای را نشان دهید و سپس آن ها را پیچیدهتر کنید.
موقعیتها میتواند شامل دعوت یک دوست به بازی، رد یک دعوت، مخالفت مسالمت آمیز، صحبت با تلفن، خوشامد گویی به میهمانان، گفتگو با کودکان و بزرگسالان و یا نمونهای از یک ورزشکار خوب باشد. نقشها را بین خودتان عوض کنید.
مهارتهای گفتگو را آموزش دهید
موارد زیر را تمرین کنید:
سلام کردن، معرفی، پرسیدن پرسشهای خاصی برای ادامه یافتن گفتگو برای مثال چه خبر؟ دیگه چه طوری ؟ تکرار نامها را آموزش دهید. نقش معرفی کردن افراد را گوشزد کنید و به کودک بگویید نام دیگران را تکرار کند تا اطمینان یابد آن ها را به یاد خواهد آورد. همچنین به کودک بیاموزید که پذیرفتنی است که پس از معرفی شدن به فردی دوباره از او بخواهید نامش را تکرار کند.
فرصتهایی برای تمرین
به کودک فرصت دهید مهارت های جدیدش را به کار گیرد.
بدون مجبور کردن او را تشویق کنید دوستان دیگر را برای بازی دعوت کند.
به او پیشنهاد کنید با هم فیلم ببینند، ساندویچ بخورند یا به تماشای فوتبال بروند.
به سوی موقعیتهای طولانیتر و کمتر برنامهریزی شده بروید. به تدریج زمانی را که کودکان با هم سپری میکنند، زیاد کنید.
مرکز یادگیری سایت تبیان تهیه: اکرم محمد زاده فرهانی - تنظیم: یگانه داودی