نمایشگاه آثار سیراك ملكنیان
پرویز مرزبان، باستانی پاریزی، غلامحسین نامی، مسعود عربشاهی و ناصر تقوایی
از نقاش مدرنیست ایرانی گفتند.
نمایشگاه انفرادی سیراك ملكنیان نقاش مدرنیست ایرانی روز گذشته پس از 28 سال در تهران برپا شد.
عصر روز جمعه، كارهای گذشته و این روزهای هنرمند نقاش مقیم كانادا با عنوان "نوسان‌ها"، در گالری ماه به‌نمایش درآمد.
كارها كه شاید روند فكری و بینش گذشته تا امروز این نقاش مدرنیست معاصر را نشان می‌داد، گویای تجربیاتی است كه سیراك ملكنیان در طول زندگی هنری و حرفه‌یی‌اش آن‌ها را تجربه و مشق كرده است.
او نخستین‌بار در گالری اودومات پاریس نمایشگاهی برگزار كرد، "منظره" موضوع همه تابلوهای او بود، گیاهان ذهنی عجیبی تمام سطح بوم با شاخك‌های عظیم پوشانده بودند، این شبكه انبوه و درهم طبیعت تازه، انسان را به اندیشه وامی‌دارد كه تابلوهای قبلی‌اش نظم‌هایی در زمینه‌های تك‌رنگ بنفش، توسی، سیاه، قهوه‌یی و صدفی یا سبز به‌وجود آورده، در بعضی آثار پهنه دشت‌ها را از دور می‌بینیم؛ اما هیچ نشانی از انسان نیست و دنیایی است كه تار و پودش در تصور نقاش زاییده شده است.
آثار اخیر را سیراك ابتدا با قلم بر سطح كوچك كاغذ دسن كرده، سپس با بزرگ‌نمایی، آن‌ها را بر بوم‌های بزرگی چاپ كرده است. آثاری بیشتر با مایه‌های گرافیكی؛ اگر به یادآوریم كه سیراك ملكنیان گرافیست هم هست، شاید پذیرش آثار خلاصه شده‌ی گذشته و گرافیكی كه جاهایی فیگوراتیو و جاهایی كاملا آبستره است، در این نمایشگاه آسان‌تر شود. نقش‌هایی كه تنها با خط سیاه و فرم نشان داده شده و حقیقت برآمده از همان خطوط گرافیك است؛ تقسیماتی كه هست، همان نوع ریتم و خطی است كه در كارهای سی سال پیش هم وجود دارند.
در مراسم گشایش نمایشگاه "نوسان"های او، هنرمندان صنف‌های مختلف هنری حضور داشتند. از پرویز مرزبان - مترجم تاریخ هنر و منتقد هنری - كه نخستین‌بار بود آثار ملكنیان را از نزدیك می‌دید، گرفته تا ناصر تقوایی - فیلم‌ساز - و دوست سال‌های دورش، غلامحسین نامی و مسعود عربشاهی هم‌دوره‌یی‌های دهه‌های پیش از هجرت ملكنیان به كانادا، باستانی پاریزی، معمارزاده و... هم بودند.
مرزبان اظهار كرد: لحظه‌ای گیرا دارد و خاطراتی را می‌آورد كه غیرانسانی است، اما انسان در آن هست؛ احوالی را به‌من می‌دهد كه مربوط به نوع نژاد كره‌ی مریخ، آدم‌های صدهزار سال بعد یا 200 هزار سال قبل است.
غلامحسین نامی هم گفت كه سیراك در طول این سال‌ها غیرعینی و ذهنی به طبیعت پیرامون، جهان و طبیعت نگاه كرده است كرده، اما برداشت‌های ذهنی خود را از طبیعت نشان داده است؛ در كارها قبل به تپه ماهورهای سرزمین‌های ایران نگاه كرده و برداشت شخصی خود را از فرم و خط و رنگ داده است.
وی نیز تاكید داشت كه كارهای تازهای كه ملكنیان طی دوسال اخیر خلق كرده است، متفاوت از گذشته‌ی او نیست؛ او به نگاه و تكنیك تازهای رسیده كه بسیار سهل و ممتنع، ساده، گویا و موثر است. این دو از هم متاثر است، می‌تواند این روند - كارهای امروز، قبل یا بعد از آثاری باشند كه 30 سال پیش خلق شده‌اند؛ می‌توان فرض كرد كه از گذشته برای امروز ایده بگیرد و یا حتا كارهای امروز ایده آثار گذشته بوده باشند.
نامی تصریح كرد كه ضروری است یادمان باشد عنصر خط در هنر تجسمی و نقاشی از اهمیت بسیاری برخوردار است، برای آن‌كه همواره نقاشان توانسته‌اند با خط بهترین بیان ذهنی‌شان را انجام دهند.
وی چنین استدلال كرد كه به‌همین دلیل كارهای اخیر سیراك هم گویا و پربیان است و مستقیم بر بیننده اثر می‌گذارد.
او تاكید كرد: این كارها از هم جدا نیستند، فكر نكنید كه سیراك دوره‌ای كارهایی كرده، حالا تمام شده و كارهای جدیدش سیاه است؛ در‌حالی كه او با آن خط‌ها كار می‌كند، كارهای دیگر را هم انجام می‌دهد. هنرمند نمی‌تواند روی یك خط حركت كند، همواره نگاهش به جهان متفاوت است؛ به دلیل اینكه لحظات و احساس متفاوت است. آثار اخیر تجربه‌ی تازهای است از سیراك ملكنیان است.
به گمان غلامحسین نامی، بسیار ارزنده است كه سیراك ملكنیان در كارش از تكنیك دیجیتال استفاده كرده؛ تمریناتی است كه هنرمند در جریان خلق اثر هنری‌اش در زندگی دارد و هرآن ممكن است تكنیك روش و نگاهش را اتود كند.
وی تاكید كرد، اگر روزی سیراك به این نتیجه برسد كه آنقدر به دنیا ساده و خلاصه نگاه می‌كند كه دیگر حجم و رنگ را مطرح نمی‌كند، ممكن است از آن پس دیگر كارهای او را تنها خط سیاه ببنیم. اما من اینگونه فكر نمی‌كنم، چون او را می‌شناسم سیراك به این دلیل سراغ خط‌ها رفته است كه با خط زاده شده و بزرگ شده؛ دو حس گرافیك و نقاشی در كنار هم سیراك ملكنیان را ساخته است.
عربشاهی هم به نمایشگاه دوستش آمده بود تا به اذعان خود لحظه‌ای داشته باشد كه كه ذهنیتش را از همه چیز پاك كند.
البته باستانی پاریزی به خبرنگار ایسنا گفت كه كارهای قدیمی سیراك را بیشتر می‌پسندد.
او معتقد است كه هنرمند چه ایران باشد چه هر جای دیگری، تغییر می‌كند و تغییر سیراك ملكنیان نیز به همین دلیل برای او بدیهی است.
اما برای ناصر تقوایی - فیلم‌ساز و عكاس - برقرای ارتباط بین كارهای30سال پیش و امروز این هنرمند نقاش در حافظه‌اش سخت است. او گفت: گویا ما ایرانی‌ها با كارهای انتزاعی میانه‌ی خوبی نداریم، ذهنمان روایی است و دوست داریم موضوع داشته باشیم، اما اصیل‌ترین هنرمان فرش، كاملا انتزاعی است و كسی نمی‌پرسد این‌ها چیست؟
به اعتقاد تقوایی، دیدن آثار سیراك ملكنیان به نگاه آشنا، اغنای لحظه‌ای می‌دهد.
اما سیراك ملكنیان عنوان كرد كه زندگی‌اش مثل رودخانه درگذر است؛ هیچ‌گاه بر نمی‌گردد و حافظه‌اش درباره‌ی چیزهایی كه نیست پاك می‌شود.
گویا مقایسه كارهای گذشته و امروز سیراك ملكونیان بیشترین پرسش مخاطبان نمایشگاه در روز افتتاحیه بوده است.
خودش می‌گوید معلوم است كارهای گذشته و امروز عوض می‌شوند. این‌ها - اشاره به كارهای خطی و دیجیتالی دارد - و آن‌ها - اشاره به نقاشی‌های رنگ و روغن گذشته - ادامه یكدیگرند.
لینک:
