Kuran-ı Kerim ve İnsanın Hayat Programı-4

Bu izahlardan sonra şunu bilmeliyiz ki; Kur"an-ı Mecid, bu üç mukaddimeyi nazara alarak, yani insanın kendi hayatında bir hedef peşinde olduğunu (saadet), buna kavuşmak için de hayat boyunca çalışması gerektiğini, bu faaliyetin ise programsız bir sonuç vermeyeceğini ve bu programı da fıtrat ve yaratılış kitabından ve başka ifadeyle ilahi öğretiden öğrenmesi gerektiğini göz önünde bulundurarak, insanın hayat programının temellerini, şu şekilde atmıştır. Programın temelini, Allah"ı tanımak üzerine kurarak tevhide (Allah"ın birliğine) inanmayı, dinin birinci temeli olarak nitelemiş. Allah"ı tanıttıktan sonra meâd"ı (insanın kötü ve iyi amellerinin cezasını ve mükafatını alacağı, yeniden diriliş gününe olan itikadı) da tevhide dayalı diğer bir dini ilke olarak tanıttı.

Peygamberlik konusunu da, meâd (âhiret) inancının sonucu olarak ortaya koydu. Zira daha sonra açıklayacağımız üzere, iyi ve kötü amellerin karşılığını vermek, vahy ve nübüvvet aracılığı ile, itaat ve masiyet, iyi ve kötünün açıklanması yapılmadığı taktirde gerçekleşemez.

Nübüvveti de, diğer bir ilke olarak niteleyip, bu üç ilkeye; Allah"ın vahdaniyetine, nübüvvete ve meâda inanmayı, İslâm dininin temel ilkeleri (usul-ü din) olarak tanıtmış.

Daha sonra ikinci mertebede, bu üç ilkeye uygun, gerçekçi ve imanlı bir insanın taşıması gereken, beğenilmiş ahlak ve iyi sıfatların esaslarını beyan etti. Daha sonra da aslında hakiki mutluluğun koruyucusu beğenilmiş ahlakın öğreticisi ve geliştiricisi, daha önemlisi hak itikatların amili olan, ameli kanunları tesis ve beyan etmiştir.

Çünkü hiç bir zaman, cinsi sapıklıklara gömülmüş, hırsızlık, hıyanet, yolsuzluk ve üçkâğıtçılığın her türlüsünü işleyip her hangi bir kanun ve kaideye bağlı olmayan bir kimsenin, iffet-i nefs sıfatına sahip olması düşünülemez veya servet biriktirme hevesinde olan, mali taahhüt ve sorumluluklarını yerine getirmeyen bir kimsenin cömertlik sıfatına sahip olması düşünülemez.

Ya da Allah"a ibadette bulunmayan, haftada veya ayda bir kere olsun bile Allah"ı hatırlamayan birisinin, Allah"a ve kıyamet gününe inanarak kulluk makamında bulunması kabul edilemez.

Buna göre beğenilmiş ahlak, daima münasip bir takım tutum ve davranışlarla hayatını sürdürür. Nitekim beğenilmiş ahlak aynı şekilde itikadı temellerin oluşup bâki kalmasında yardımcı olmaktadır. Misal olarak, gururlu, bencil ve kendisini beğenmiş bir kimsenin Allah"a inanması ve Allah"ın makamı karşısında mütevazı olması beklenmez. Ömür boyunca insaf, mürüvvet, merhamet ve adaletin ne olduğunu bilmeyen bir kimsenin, yeniden diriliş ve sorguya çekilme gününe inanması ve bu inancını koruması beklenemez. Allah Teâlâ, hak itikat ile beğenilmiş ahlaklarla -ki ahlakların kendisi de bir nevi itikattır- eylem, davranış ve amel arasında bulunan bağlantı hususunda, şöyle buyuruyor:

Yine itikadın, amel ile olan irtibatı hakkında da şöyle buyuruyor:

 "Sonra kötülük yapanların akıbeti şuraya vardı ki, Allah"ın ayetlerini inkâr edip, onlarla alay ediyorlardı."[13]

Nihayet Kur"an-ı Kerim, İslâm"ın üç genel bölümünden oluşan temel ilkelerini ihtiva etmektedir. Bunlar şöyledir:

1- İslâm"ın inanç esasları ki, bunların bir kısmını dinin üç temel akidesi oluşturur:

a)- Tevhid,

b)- Nübüvvet,

c)- Meâd.

Bir kısmı da bunlardan ayrılan inançlardır. Örneğin, Levh, kalem, kader, melekler, arş ve kürsünün varlığı ile gökyüzü ve yeryüzünün yaratılmış olduğuna inanmak...

2- Beğenilmiş ahlaklar,

3- Kur"an-ı Kerim"in külliyatını beyan ettiği, cüziyatını ve tafsilatını ise yüce peygamberin beyanına bıraktığı, dini ahkâm ve ameli kanunlar. Resul-ü Ekrem (s.a.a) de, İslâmi fırkaların tevatüren naklettikleri "Sekaleyn" hadisi mucibince, Ehl-i Beyt"in beyanını, kendi beyanının yerine koymuş ve ona eş değer saymıştır.

[12] - Fatır/10.

[13] - Rum/10.

Kuran-ı Kerim ve İnsanın Hayat Programı-3

Kuran-ı Kerim ve İnsanın Hayat Programı-2

Kuran-ı Kerim ve İnsanın Hayat Programı-1

Kurânda İbadetin Felsefesi

Kur’an Bizden Ne İstiyor?