زندگىنامه ملا احمد نراقى (2)
جایگاه علمى
ملااحمد نراقى در بین علماى قرون اخیر از جایگاه خاصى برخوردار است وى در علوم مختلف اصول فقه، فقه، حدیث، رجال، درایة، ریاضیات، نجوم، حكمت، كلام، اخلاق، ادبیات و شعر سرآمد علماى زمان خود بوده است.
وى از همان دوران جوانى مسئولیت مرجعیت و ریاست و زعامت دین و دنیاى مردم كاشان و قسمت‌هاى وسیعى از ایران را برعهده داشت و سخنان معاصرین و علماى پس از وى شاهد بر این مطلب مىباشد.
ابتكارات و ابداعات
اشتغال به امور اجتماعى و سیاسى و سعى وى در طرح مباحث جدید فقهى به گونهاى كه با مسائل مستحدثه هماهنگ باشد او را به فقیهى زمان شناس، مبتكر و مجدد كه حقایق زمان خود را به خوبى درك مىكرد تبدیل كرده بود نمونههایى از درك عمیق از حقایق و تحقیق فراگیر وى را در كتاب عوائد الایام مىتوان دید طرح مبحث ولایت فقیه از نمونههاى بارز این ابتكارات مىباشد وى بر خلاف اكثر فقهاى قبل از خود به این بحث به صورت یك مسئله فرعى جزئى نگاه مىكردند و آن را در امور حسبیه و صرف موارد زكات و خمس منحصر مىدیدند، بین حكومت اسلامى و مبحث ولایت فقیه جمع نموده و آن را به صورت مفصل و منسجم مطرح نموده است.
تألیفات
از ملااحمد تألیفات متعددى در علوم مختلف به جاى مانده است كه عبارتند از:
فهرست كتاب‌هاى فقهى
1- الاطعمة و الاشربة
2- اسرار الحج
3- الرسالة العملیة
4- الرسائل و المسائل در 3 جلد. این كتاب دربردارنده مجموعهاى از سؤال‌ها و جواب‌ها در ابواب مختلف فقهى و اصول عقاید مىباشد.
5- حاشیه الروضة البهیة
6- رسالة الرضاع
7- رسالة فى منجزات المریض
8- عوائد الایام من مهمات الاحكام؛ در میان تألیفات گوناگون فاضل نراقى این اثر از معروف‌ترین و مشهورترین آثار به جاى مانده از وى مىباشد. در این كتاب، به دلیل تنوع موضوعات، در كنار اساسىترین و مهم‌ترین قواعد اصولى و فقهى، موضوعات و مباحث ادبى و رجالى ـ كه فقیه در استنباط و اجتهاد به آنها نیاز دارد ـ با روشى جدید سامان داده شده است.
9- القضاء و الشهادات
10- مستند الشیعه فى احكام الشریعة در 19 جلد. این كتاب، یك دوره فقه استدلالى مبسوط از كتاب الطهارة تا آخر كتاب الإرث مىباشد و از نظر كثرت فروعات فقهى، جامعیت اقوال و نظریات، ایجاز و اختصار در عبارت‌ها، طرح مهم‌ترین مسائل و كامل‌ترین دلائل و ترك مسائل غیر مهم و فروع نادر و قیاس‌هاى ضعیف، و اسلوب جدید و بلاغت در نوشتار در نوع خود كمنظیر است.
11- مناسك حج
12- وسیلة النجاة
13- هدایة الشیعه
14- تذكرة الاحباب .
فهرست كتاب‌هاى اصول فقه
1- اجتماع امر و نهى
2- اساس الاحكام فى تنقیح عمدة المسائل الاصول بالاحكام
3- تنقیح الفصول فى شرح التجرید
4- حجیة المظنة
5- عین الاصول
6- عین الیقین
7- مفتاح الاحكام فى اصول الفقه یا مفتاح الاصول
8- مناهج الاحكام فى اصول الفقه یا مناهج الاصول الى على الاصول.
فهرست كتاب‌هاى ریاضى و هیئت
1- شرح محصل الهیئة
2- شرح رسالة الحساب
3- حاشیة اكرنا ذوسیوس حاشیه بر تحریر اكر ملا مهدى نراقى.
كتاب فلسفى
سیف الامة و برهان الملة
كتاب اخلاقى
معراج السعادة كه در بین كتب اخلاقى، نامى آشنا و اثرى گرانسنگ است، عمده دستورات اخلاقى آن به آیات قرآنى، احادیث نبوى و روایات مأثور از اهل بیت علیهمالسلام مستند مىباشد.
دیگر آثار
1- دیوان صفائى نراقى
2- خزائن؛ شامل مجموعهاى از حكایت‌ها و داستان‌ها، مسائل اجتماعى، مسائل و معماهاى ریاضى، خاصیت اشیا، مسائل ستاره شناسى، ثواب عبادت‌هاى مختلف و مطالب متنوع دیگر است كه مؤلف براى استفاده عموم مردم نگاشته است.
3- طاقدیس یا مثنوى لسان الغیب یا مثنوى شفائى .
4- مشكلات العلوم
5- شرح حدیث جسد المیت
وفات فاضل نرافى
این ستاره فروزان آسمان فقه و فقاهت در 23 ربیع الثانى سال 1245 ق در اثر بیمارى وبا كه نراق و كاشان و اطراف آن را فراگرفته بود چشم از جهان فروبست بدن مطهر او به نجف اشرف منتقل و در جانب صحن مرتضوى و پشت سر مبارك مولى الموحدین على بن ابى طالب (ع) و در كنار قبر پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد.
روحش با اولیاء محشور باد.
لینک مقاله مرتبط:
