نگران «آقایوسف» هستم

دكتر علی رفیعی همزمان با اكران جدیدترین ساخته سینمایی‌اش «آقایوسف» از شرایط ساخت و اكران این فیلم سخن گفت و نگرانی‌ها و دغدغه‌هایش را مطرح كرد. این كارگردان سینما و تئاتر با اشاره به پروسه دشوار پیش‌تولید «آقایوسف» یادآور شد: این فیلم از آغاز با مشكل روبه‌رو بود. بعد از 8 ماه پیش تولید دروغین، در شرایطی برای ساخت فیلم پشت دوربین رفتم كه 10 درصد انرژی‌ام باقی مانده بود. تمام‌هیجان‌ها، انگیزه‌ها و عشق خود را به ساخت این فیلم از دست داده بودم.

باید پوستی به كلفتی كرگدن داشته باشی

وی اظهار تاسف كرد: در اینجا برای ساخت فیلم یا اجرای تئاتر باید پوستی به كلفتی كرگدن داشته باشی و همه این‌ها به دلیل تقسیم‌بندی و رده‌بندی‌های نادرست مسئولان است. آن‌ها امثال مرا در رده‌ای قرار می‌دهند كه از هیچ حمایتی برخوردار نمی‌شویم. سانسور همواره كه سانسور سیاسی نیست. همین كه از فیلمی حمایت نشود، شرایط پخش مناسبی برایش در نظر گرفته نشود، همین كه فیلمی دیر پخش شود یا در گروه نامناسبی اكران شود، همه این‌ها نوعی سانسور است. چرا كه سانسور در یك نوع بخصوص خلاصه نمی‌شود. كارگردان فیلم «ماهی‌ها عاشق می‌شوند» با اشاره به پخش تیزر رایگان برای فیلم‌هایی كه در جشنواره فجر با استقبال بیشتر تماشاگران روبه‌رو بوده‌اند خاطرنشان كرد: همزمان با برگزاری جشنواره و پس از آن در برنامه تلویزیونی هفت اعلام شد، سه فیلمی كه به لحاظ جذب تماشاگر در بالاترین رده قرار بگیرند، صد نوبت تیزر رایگان تلویزیونی خواهند داشت. فیلم «آقایوسف» در رتبه دوم بود. اما آن‌ها این قانون را درباره فیلم من اعمال نكردند. حق تیزر را از من گرفتند و به فیلم دیگری دادند و حالا برای پخش تیزر تلویزیونی باید هزینه كنم. اینجاست تبعیض‌ها دیده می‌شود. علی رفیعی كه برای ساخت دو فیلمش با مشكلات بسیاری روبه‌رو شده است، اضافه كرد: این شرایط است كه من را به یاد سخنان یكی از مدیران می‌اندازد كه به من گفت؛ شما دگراندیش و غیرخودی هستی. بنابراین پروانه ساخت فیلم «آقایوسف» را نمی‌توانید بگیرید. تصورش را بكنید بعد از شنیدن این حرف دیگر آدم انتظار چه حمایتی می‌تواند داشته باشد. در این شرایط بود كه با كمك مرد بزرگی به نام تقی علیقلی‌زاده كه بدون چشمداشت پا پیش گذاشت، توانستم پروانه ساخت فیلمم را بگیرم.

اما بعد از آن هیچ حمایتی از این فیلم نشد. این كارگردان تئاتر ادامه داد: بعد از این ماجراهاست كه فهمیدم چرا بین ساخت فیلم اول و دومم 6 سال فاصله افتاد. بعد از اینكه فیلم «ماهی‌ها عاشق می‌شوند»، در 53 جشنواره خارجی خوش درخشید، انتظار می‌رفت ارشاد و فارابی برای ساخت فیلم بعدی‌ام پیگیری كنند اما كسی چنین نكرد. خودم پیگیری كردم، پاسخی ندادند. درخواست حمایت كردم. حمایتی نشد. گفتند اگر می‌خواهی این فیلم را بسازی، شرطش این است ساكنان خانه‌هایی كه آقایوسف برای نظافت به آن‌ها می‌رود، آدم‌های خوشبختی باشند. یعنی می‌خواستند مسیر فیلم‌نامه را عوض كنند. نمی‌دانستند با چه كسی طرف هستند. اگر من چنین فردی بودم، برای ساخت فیلمم تا 70 سالگی صبر نمی‌كردم. وی همچنین درباره پخش فیلمش توسط «هدایت فیلم» اضافه كرد: خودم آن‌ها را انتخاب كرده‌ام. از بابت پخش «ماهی‌ها...» كه پخش دیگری بود خیلی لطمه خوردم. تمام سرمایه‌گذاری آن فیلم با من بود. تمام پس‌انداز زندگی‌ام را صرف آن فیلم كردم. اما حقم را به من ندادند.

خودم تلخی «آقایوسف» را كم كردم

رفیعی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره تلخی فیلم «آقایوسف» گفت: فیلم‌نامه اولیه بسیار تلخ‌تر از این بود. خودم تلخی‌اش را كم كردم. بدون اینكه كسی چنین چیزی را تحمیل كرده باشد. آن كمیسیون هم همین اندازه از تغییرات راضی بود، اما من نمی‌توانستم اجازه دهم كسی از بیرون چیزی را به من دیكته كند و خودم باید به این نتیجه می‌رسیدم. در گفت‌وگوهایی كه با دوستان داشتیم فكر كردیم فیلم نباید این همه تلخ و غم‌انگیز باشد. وی در عین حال اظهار داشت: با وجود اینكه فیلم نیمه تلخی است اما نوعی انرژی در آن وجود دارد. هیچ یك از آدم‌های فیلم به خودی خود تلخ نیستند. آن‌ها همه خواهان زندگی هستند. چه چیزی برای آقایوسف زیباتر از آنكه صبحانه دخترش را آماده كند یا به زن النگو به دست از لای در نان بدهد؟ او آدم مثبت و پر از جوششی است. در این فیلم هیچ شخصیت تلخی نیست كه به زندگی منفی نگاه كند. اما تلخی به دلیل شرایط جامعه است.

شرایط امروز من مانند دونده است

رفیعی اضافه كرد: شرایط امروز من مانند دونده‌ای است كه تا زمانی كه می‌دود و توقف نكرده می‌تواند كار كند. اما اگر متوقف شود، بدنش سرد می‌شود و دیگر خشك می‌شود. یكی از دلایل اینكه كار تئاترم را آغاز كردم، همین بود. می‌دانستم كه اگر متوقف شوم، دیگر كار نخواهم كرد. بنابراین با اینكه بسیار خسته و فرسوده شده بودم، تئاترم را آغاز كردم. فكر می‌كنم اگر همه چیز با همین ریتم جلو برود، زندگی‌ام برای ساخت فیلم سومم كفاف نمی‌دهد. او با اشاره به اینكه نمایش جدیدش پاییز به صحنه می‌رود، ادامه داد: می‌توانم همان فصل پاییز پیش‌تولید فیلم را آغاز كنم. چرا كه فیلم‌نامه زمستانی هم دارم. فیلم‌نامه «دختر كاپیتان» كه فیلم‌نامه‌ی ارزانی است و در بوشهر ساخته می‌شود. دو بازیگر دارد و تمام لوكیشن‌هایش را پیدا كرده‌ام. وی در پاسخ به پرسشی درباره تغییر عوامل فیلم «آقایوسف» به دلیل پروسه پیش‌تولید طولانی آن توضیح داد: بسیاری از عوامل تغییر كرده‌اند. تنها خوبی همه این زیان‌های مالی، روحی و روانی، این بود كه كار مهدی هاشمی در كردستان عراق تمام شد و توانست در فیلم بازی كند. از حضور او بی‌نهایت خوشحالم. درخشان‌ترین بازیگری است كه می‌توانست این نقش را بازی كند. رفیعی درباره پایان‌بندی فیلم هم گفت: از 5 سال پیش تاكنون هر كس فیلم‌نامه را خواندگفت هرچه عوض كردی عوض كن، ولی پایانش را تغییر نده. او همچنین درباره گروه مخاطبان این فیلم توضیح داد: در جشنواره فجر این فیلم در نوبت‌ها و سینماهای متعددی پخش داشت. مردم به خوبی استقبال كردند. همان اندازه كه مخاطب خاص دارد، مخاطب عام هم دارد. هم جوان‌پسند است هم خانوادگی بدون اینكه این را به عنوان نوعی ویژگی مثبت تلقی كنم. همان اندازه كه جوان‌ها مخاطب فیلم هستند پدر و مادرها هم می‌توانند با آن ارتباط برقرار كنند.

بخش سینما و تلویزیون تبیان

منبع: خبرگزاری ایسنا