شنبه نوزدهم آذر ماه هزارو سیصد و نود پدیده خسوف یا ماه گرفتگی رخ خواهد داد که از تمامی ایران قابل مشاهده است .اگر بخواهید دوباره ماه گرفتگیی را تماشا کنید باید تا 4 سال دیگر منتظر باشید اما گرفتی که کامل باشد و موقعیت مناسبی داشته باشد را در سال 1397 نظاره گر خواهید بود ، پس بهتر است دست به کار شده و این پدیده ی زیبا را از دست ندهید .

 در این تاپیک قصد بر آن داریم که شما را با پدیده ی ماه گرفتگی (خسوف) بیشتر آشنا کرده ، انواع آن را معرفی و برای تماشای آن آماده سازیم .

مسابقه انجمن نجوم تبیان

ماه گرفتی یا بهتر است که از این پس بگوییم خسوف ، زمانی رخ می دهد که خورشید ، زمین و ماه در یک راستا بر هم منطبق شوند . اگر در این حالت زمین بین ماه و خورشید قرار بگیرد زمین مانع رسیدن نور خورشید به ماه شده و ما آن را به شکل قرصی تیره می بینیم که نورش کم و رنگش مایل به قرمز (توضیحات بیشتر در خصوصو رنگ در پست های بعد) است ( به این نکته توجه داشته باشید که نوری که ما از ماه می بینیم بازتاب نور خورشید است و ماه به خودی خود نوری ندارد ) .

اگر ماه بین زمین و خورشید باشد ، ماه جلوی رسیدن نور خورشید به بخش هایی از زمین را میگیرد و خورشید گرفتگی یا کسوف رخ می دهد .

برای ایجاد خسوف دو شرط لازم است:
اول این که ماه باید در حالت بدر باشد . هنگامی که زمین بین خورشید و ماه باشد ماه در حالت بدر قرار دارد یعنی تمام سطح آن روشن است . پس اگر قرار به هم خطی کامل این سه جرم و ایجاد خسوف باشد ماه همواره در حالت بدر است نه حالتی مثل تربیع یا هلال . تصویر به طور کامل بیانگر این مسئاله است .

فلش زرد سمت چپ را نور خورشید در نظر بگیرید

شرط دیگر روی دادن خسوف را با این تصویر و بیان یک سوال مطرح می کنم :

اگر قرار بر هم خطی ماه و خورشید و زمین است پس چرا هر ماه این اتفاق روی نمیدهد؟

در تصویر برای قابل فهم تر بودن مساله زمین را در مرکز قرار داده ایم و خورشید (قرمز رنگ) به دور زمین در حال گردش است ( چیزی که از روی زمین دیده می شود ) که یک سال هم به طول می انجامد

ماه هم ( با رنگ زرد ) به دور زمین در مدت یک ماه می گردد .

صفحه مدار ماه و خورشید نیز مشخص اند ، اما این صفحات بر هم منطبق نیستند و اختلاف 5 درجه ای دارند . اختلاف زاویه موجب آن شده که خسوف در هر ماه رخ ندهد .

خط برخورد این دو صفحه با حروف n1 , n2 مشخص شده است . به این دو نقطه گره می گویند ، در این دو نقطه است که ماه و زمین و خورشید به طور کامل در یک خط قرار می گیرند .

اگر به طور خلاصه بیان کنیم شرط دیگر این است که ماه در حرکت مداریش باید در حال گذر از یکی از گره‌ها باشد.

خسوف ها به طور کلی سه حالت دارند :

1- نیمسایه ای

2- جزئی

3- کلی

حالت اول خسوف نیمسایه ایست یعنی زمانی که ماه در نیمسایه ی زمین قرار میگیرد . در این حالترنگ ماه کاملا تیره نمیشود و فقط مقداری از نور ان کاسته می شود .

در عکس سه ماه وجود دارد از سمت بالا اگر نگاه بکنیم ماه اول که کلا در حالت خسوف نیست اما ماه دوم در منطقه نیمسایه قرار دارد .

حالت دوم خسوف جزئیست که نیمی از ماه درون سایه و نیم دیگری از آن در نیمسایه قرار دارد .

حالت سوم  خسوف کلیست که تمام ماه در سایه قرار گرفته است .

منبع تصویر مركز مطالعات وپژوهش هاى فلكى ـ نجومى

وظعیت خسوف 19 آذر تهیه شده توسط آقای علی ابراهیمی سراجی

در شامگاه 19 آذر 1390 وقتی منتظر طلوع ماه بدر در افق شرقی باشید به یکباره ماه گاز زده از افق که غوطه ور در سایه زمین شده است به یکباره طلوع می کند و شاهد آخرین خسوف کلی تا 4 سال آینده در ایران خواهیم بود.

این ماه گرفتگی کلی از ساعت 15:03:36 با خسوف نیمسایه ای آغاز می شود. ولی ماه در این زمان هنوز در ایران طلوع نکرده است. ساعاتی بعد خسوف جزئی در ساعت 16:15:43 آغاز می شود و این زمان مقارن با طلوع ماه در شمال شرقی ایران است. از این زمان رفته رفته ماه با میزان متفاوتی از گرفتگی در سایر نقاط ایران طلوع می کند. به طوری که هر چه به سمت غرب ایران برویم ماه با میزان گرفت جزئی بیشتری طلوع می کند.

خسوف کلی در ساعت 17:36:16 آغاز می شود و در جالی که ماه در افق شرقی قرار دارد شاهد رصد ماه قرمز خواهیم بود. خسوف کلی به مدت 52 دقیقه طول می کشد تا در ساعت 18:27:24 به پایان برسد. در حالی که خسوف فوق به حالت جزئی می رسد ماه رفته رفته از سایه زمین خارج می شود تا جایی که در ساعت 19:47:58 به پایان می رسد. خسوف نیمسایه ای که در ابتدا راحت تر قابل مشاهده است ادامه می یابد و در ساعت 20:59:57 با پایان یافتن گرفت نیمسایه ای، خسوف به اتمام می رسد.
این ماه گرفتگی در آسیا، اروپا، آفریقا به جز غرب، استرالیا و آمریکای شمالی قابل مشاهده خواهد بود و تا مهرماه 1394 شاهد خسوف کلی در ایران نخواهیم بود.

منبع

ساروس
به جهت پیش بینی خسوف ها و کسوف ها دوره هایی وجود دارد به نام ساروس که از زمان باستان شناخته شده و حتی بابلی ها نیز از آن ها استفاده می کردند .
یک دوره ساروس برابر است با 18 سال و 11 روز و هشت ساعت که طی این دوره همان خسوف یا کسوف دوباره تکرار می شود در همان زمان و مکان با 10 درجه اختلاف مکانی در آسمان .
تعداد زیادی ساروس برای خسوف ها و کسوف ها وجود دارد که بعضی به پایان رسیده اند ، بعضی نوع گرفتشان تغیر کرده و تعداد نا معلومی هم هنوز شرع نشده اند .
خسوفی که داریم متعلق به دوره ساروس شماره 135 هست و می تونید 18 سال دیگر مشابهش رو ببینید .

یه مصاحبه و یه تاپیک با توجه به ماه گرفتگی قبلی یعنی 25 خرداد که مفیدن :

دل ماه می گیرد

گزارشات و عکسهای طولانی ترین خسوف قرن

تاپیک فوق العاده ای شده است.
دست نویسندش درد نکند

مرسی از تاپیکی که درست کردی و اطلاعات خوبی که قرار دادی.

مرسییی :)

با نام خدا و سلام
جالب بود و اموزنده و حاوی نکاتی ریز که کاربردی هستند

من قبلا عاشق آسمون بودم.آرومم میکرد ولی حالا درگیری فکری اجازه عاشقی نمیده...ممنون خبر دادین .تو دفترجه یادداشتم یادداشت کردم یادم نره .که بعدا 4سال منتظرنمونم