تبیان، دستیار زندگی

«ساناز» كه شوهرش نسبت به او سوء ظن زیادى دارد با گله وشكایت در حالیكه اشك در چشمانش حلقه زده مى گوید: متأسفانه هر روز بدتر از دیروز، هرچقدر كه به جلوتر مى رویم همسرم نسبت به من سوء ظن و بدگمانى بیشترى پیدا مى كند، در ابتداى زندگى كه اجازه كار كردن نمى داد و خوشبختانه بعد از بحث و جدلهاى بسیار با این مسأله كنار آمد، ولى همیشه با تماس هاى مكرر و مراجعه به محل كارم از حضور من اطمینان پیدامى كند. امان از روزى كه تلفن را حداقل ۵ دقیقه دیرتر جواب دهم و یا براى انجام كارهاى دیگر به طبقات رفته باشم. از همانجاست كه درگیرى ها و بگو مگوها آغاز مى شود. وى مى گوید: حتى به تنهایى اجازه رفتن به خانه مادرم را ندارم و هر وقت كه با این امر مخالفت مى كنم با مطرح كردن اینكه دوست ندارم به خانه مادرت بروى و حرفهاى آنها روى تو تأثیر منفى مى گذارد و باعث تغییر در رفتارهاى تو مى شود، روبرو مى شوم.

بدگمانى و سوء ظن به همسر جنبه ذاتى دارد یعنى شخص بیمارى كه دچار بدگمانى است و پس از ازدواج هم این بدبینى ها افزایش مى یابد؛ همچنین برخى از بدگمانى هاى زناشویى اكتسابى است؛ براى نمونه فرد در اثر كم محبتى از طرف همسر خود به این نتیجه مى رسد كه همسر به وى علاقه اى ندارد و شاید به دیگرى دلبستگى پیدا كرده است.
همچنین افرادى كه مبتلا به اختلال شخصیتى پارانوئید و یا گرفتار اختلال هذیانى و اسكیز و فرینا از نوع پارانوئید هستند؛ امكان دارد كه به همسر خود نیز بدون هیچ دلیلى بدگمان شوند كه در اینصورت یا براى بدگمانى خود هیچ دلیلى ندارند اما به این باور رسیده اند كه همسرشان به آنها خیانت مى كند ویا اینكه مسائل جزئى و نامربوطى را به عنوان دلیل خیانت همسر ذكر مى كنند.
وى مى گوید: در اختلال شخصیتى پارانوئید این بدگمانى شدید نیست و شخص قلباً مى داند كه همسر وى به او خیانت نمى كند اما فكر خیانت او را هم نمى تواند از ذهنش خارج كند و به طرق مختلف همسرش را تحت نظر مى گیرد و تعقیب مى كند؛ براى نمونه یكى از بیماران كه مبتلا به این عارضه بود در عرض یكماه مبلغى نزدیك به دویست هزار تومان را خرج كرایه آژانس براى تعقیب شوهر خود كرده بود تا ببیند او به كجا مى رود و با چه كسى در ارتباط است.
وى مى گوید: البته در دو نوع دیگر سوء ظن ها یعنى در اختلال هذیانى و اسكیزوفرنیاى پارانوئید هر دو بیمار دچار روان پریشى هستند و بدون هیچ دلیلى وى اعتقاد كامل دارد كه شوهرش یا زنش به او خیانت مى كند و اینگونه بیماران امكان دارد كه براى گرفتن اعتراف از همسر خود به روشهاى خشونت آمیز متوسل شود و یا او را براى انتقام به قتل برساند و گاهى نیز فرزندان خود را با این گمان كه فرزندان اونیستند مورد شكنجه قرار مى دهد و یا به قتل مى رساند در واقع بیشتر پرونده  هاى قتل همسر به علت سوء ظن توسط بیماران روان پریش صورت مى گیرد؛ اما در مورد وضعیت هاى اكتسابى بایدگفت با فردى روبرو هستیم كه در ابتدا بیمارى روانى و یا اختلال شخصیتى نداشته است اما بعدها در اثر عوامل گوناگون دچار تردید مى شود كه همسرش به او خیانت مى كند.

وى معتقد است: مردانى كه به علت اعتیاد طولانى مدت به سیگار، الكل و مواد مخدر دچار ناتوانى جنسى مى شوند عموماً با این فكر كه مبادا همسرشان به این علت با مرد دیگرى ارتباط برقرار كند دچار بدگمانى به زنشان مى شوند؛ همچنین مردانى كه با زنانى بسیار جوان تر از خود ازدواج مى كنند و یا بالعكس بیشتر در معرض چنین بدبینى هایى قرار دارند و در اینجا هم ممكن است بیشتر در معرض چنین بدبینى هایى قرار بگیرند. با اقدامات خشونت آمیز از طرف همسر بدگمان براى گرفتن اعتراف یا انتقام جویى مواجه مى شویم.
وى مى گوید: معمولاً مردان از وسایل خشن مانند اسلحه براى گرفتن اعتراف یا انتقام استفاده مى كنند و زنان بدگمان به دنبال رمال و جادو و جنبل هستند و یا موادى از این قبیل مى گیرند ودر غذاى شوهران خود مى ریزند تا رقیب ناشناخته را از دل آنها خارج كنند.
دكتر فدایى معتقد است ؛ به هر حال درمان چنین مراحلى برحسب مورد فرق مى كند؛ براى نمونه فرد دچار روان پریشى باید تحت درمان دارویى زیر نظر روانپزشك قرار بگیرد. یا حتى مدتى در بیمارستان بسترى شود. مبتلایان به اختلال شخصیت اگر درمان را نپذیرفتند و یا درمان مؤثر نبود دیده شده است كه جدایى مى تواند سبب رفع این بدبینى نسبت به همسر و جلوگیرى از مخاطرات آینده شود. این در حالیست كه «مریم رامشت» روانشناس نیز معتقد است:
در صورتى كه زوجین نسبت به هم سوء ظن دارند و هیچ علاقه اى نسبت به هم ندارند بهتر است كه از هم جدا شوند و طلاق بگیرند ولى عموماً به دلیل اینكه طلاق باعث مشكلات عدیده اى براى زوجین بخصوص زنان مى شود و دچار محرومیت خواهند شد، اقدام به چنین كارى نمى كنند و متأسفانه همین امر باعث رفتارهاى مخفیانه و خشونت آمیز از طرف همسر مى شود.
دكتر فدایى در ادامه مى گوید:
در موارد اكتسابى هم باید در درجه اول به فكر پیشگیرى بود براى نمونه ازدواج با فاصله سنى زیاد نباید انجام شود و یا مردان نبایداز سیگار، الكل و مواد مخدر مطلقاً استفاده كنند و در اینصورت تغییر شرایط و رفع ابهامات و درمان بیمارى هاى جسمى در موارد اكتسابى مى تواند مؤثر باشد.
وى مى گوید: برحسب یك بررسى انجام گرفته در بین پرونده هایى كه در سازمان پزشكى قانونى مطرح شده است و مربوط به اختلافات زوجین است و منجر به جراحت همسر و یا قتل او شده مشخص شده است كه در طول دو سال نزدیك به۵۰ مورد مبتلا به اختلال هذیانى از نوع حسادت و خیانت زناشویى بوده است. البته كار این بررسى ادامه دارد.

دكتر «مریم رامشت» مى گوید: سوء ظن یك بدبینى است كه مقدمه و زمینه ساز و تجربه خشم است و در این حالت نوعى بى اعتمادى نسبت به مقاصد افراد كه دائماً در مقابل رفتارهاى افراد حالت احتیاط آمیزى مى گیرند و باعث افزایش خشم و تهدیدهاى قهرى مى شود ؛ همچنین اینگونه افراد حالت منزوى داشته و خود را از افراد دیگر متمایز مى سازند و همین امر باعث مشكلات عدیده اى مى شود.
وى معتقد است: بیشتر سوء ظن ها و بدبینى ها ناشى از این است كه طرفین شناخت كافى از هم ندارند و حتى ریشه قتل ها و بدبینى ها و رفتارهاى قهرى به انتخاب نادرست آنها بر مى گردد؛ همچنین بیشتر قتل ها در بین افرادى كه از لحاظ تحصیلى وموقعیت شغلى در سطح پایینى قرار دارند به وضوح مشاهده مى شود ؛ زیرا آنها فقط براساس عشق هاى اولیه اقدام به زندگى كرده اند در صورتى كه هیچ شناخت عمیقى نسبت به هم نداشته اندو بعد از یكسال زندگى احساس مى كنند كه از لحاظ روحى متفاوت هستند و سوء ظن ها شكل مى گیرد.
حتى اگر از هم جدا نشوند میان آنها نوعى طلاق عاطفى شكل مى گیرد كه مناسب نبوده و عوارض آن باعث مى شود تا فرزندان نسبت به والدین خود بدبین شوند و اعتماد آنها نسبت به والدین كم شود و در این حالت آنها تكیه گاه خود را از دست داده و به بیرون از خانه و انحرافات موجود در جامعه روى مى آورند ؛ حتى اعتیاد، بزهكارى و سوء ظن هاى عمیق تر ناشى از همین امر است.
وى مى گوید: وقتى در جامعه ما اتفاقات ناگوارى همچون قتل صورت مى گیرد و بیشترین علت سوء ظن بوده است در صورتى كه اگر تاریخچه زندگى افراد را بررسى كنیم متوجه مى شویم كه بسیارى از قتل ها و جنایتها توجیه سوء ظن بوده است واختلافات آنها ناشى از مسائل دیگرى است.
وى معتقد است: باید توجه داشته باشیم كه بیشتر قتلها ناشى از سوء ظن نیست و كارشناسان و رسانه ها باید واقعیتهایى را كه در جامعه اتفاق مى افتد مطرح كنند و ریشه انتخاب ناصحیح و محدودیتها و اختلافات را از طریق بخشهاى روانشناختى و جامعه شناختى ریشه یابى وبه مردم آموزشهاى صحیح را ارائه كنند.

در ادامه دكتر «حسین آقاجانى» عضو انجمن جامعه شناسى خانواده مى گوید: یكى از موضوعاتى كه در واقع خانواده و ساختار آن را تغییر مى دهد بحث سوء ظن است البته این امر مى تواند از جانب هر دو طرف اتفاق بیفتد ؛ همچنین مسأله سوء ظن نسبت به سالهاى گذشته رشد بیشترى داشته است و در جامعه روستایى وعشایرى هم وجود دارد ولى در جامعه شهرنشینى به دلیل تفكرات و موقعیتهاى بالاتر این پدیده بیشتر به چشم مى خورد.
وى مى گوید: موقعیت در زندگى شغلى، تساوى دو جنس، ارزش پول و... موجب شده كه در ساختار خانواده مدرن تغییراتى بوجود بیاید و سوء ظن ها افزایش یابد.
وى معتقد است: به دلیل اینكه آگاهى زنان در مورد مسائل تحصیلى، شغلى، درآمد و پایگاه اجتماعى افزایش یافته است و جامعه دچار یك نوع وا پس ماندگى فرهنگى شده است؛ یعنى زنان تمایل دارند كه هرچه زودتر وضع پایگاه اجتماعى خود را تغییر دهند و به مراتب بالاترى بروند؛ این در حالیست كه مردان جامعه ما از تفكر سنتى برخوردارند و با تغییرات زنان موافق نیستند،به همین دلیل دچار سوء ظن مى شدند همچنین جامعه مردسالار انتظار دارد كه زن در همان پایگاه گذشته باقى بماند و كاركرد آنها در درون خانواده باشد.
وى معتقد است؛ همچنین بررسى ها در طول تاریخ نشان مى دهد كه سخت ترین نقشها از رسیدگى ، تعلیم و تربیت بچه ها، پخت و پز براى زنان بوده است ؛ این در حالیست كه مردان فقط نقش نان آور را داشته اند كه همین امر و تضاد نقشها مى تواند كاركردهاى نامناسبى همچون سوء ظن را به دنبال داشته باشد.
وى مى گوید: ما باید ساختار قدرت عمودى جامعه را كه حدود هزار سال است به مردان محول شده آرام آرام به یك تحرك افقى (تساوى حقوق زن و مرد) تبدیل كنیم كه لازمه این امر آموزشهاى لازم از طرف وزارت آموزش و پرورش است؛ درصورتى كه این آموزشها صورت نگیرد ومردان در سطحى باقى بمانند كه زنان جامعه نبایددر تحرك اجتماعى نقشهاى مثبتى ایفا كنند، خشونت، تنبیه، كتك كارى، سوء ظن و بدگمانى ها افزایش مى یابد.
وى در پایان گفت: تا زمانى كه شیوه هاى قومى در جامعه رواج دارد و ارزشها و آداب و سنن به قانون تبدیل نشده است تعداد جرایم و بدبینى ها افزایش مى یابد.

منبع:  http://iransalamat.com