تبیان، دستیار زندگی
جهیزیه اموالی است که زن علی الرسم با خود به خانه شوهر می برد. جهیزیه ملک زوجه است و اباحه انتفاع به شوهر می دهد. (ترمینولوژی حقوق) دعوای جهیزیه راجع به اصل طلاق و نکاح نیست و مرسوم است که برای اثبات حق مالکیت زوجه بر جهیزیه از شوهر در ذیل سند یا قبضی تایی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دعوای استرداد جهیزیه


جهیزیه اموالی است که زن علی الرسم با خود به خانه شوهر می برد. جهیزیه ملک زوجه است و اباحه انتفاع به شوهر می دهد. (ترمینولوژی حقوق) دعوای جهیزیه راجع به اصل طلاق و نکاح نیست و مرسوم است که برای اثبات حق مالکیت زوجه بر جهیزیه از شوهر در ذیل سند یا قبضی تاییدیه و امضا می گیرند که علامت اقرار زوج به مالکیت زوجه می باشد. اما این سند یا رسید دلالت بر وجود اشیا مزبور در نزد زوجه نمی کند و او را مسئول رد آنها به زوجه نمی نماید.

استرداد جهیزیه مانند سایر دعاوی استرداد شرایط عمومی و اختصاصی دارد که گذشته از شرایط عمومی که از بدیهیات حقوقی می باشد (مانند فرم دادخواست، تعیین خواسته و تقویم آن و غیره در مواد 48 تا 53 قانون آیین دادرسی مدنی)، باید شرایط اختصاصی به شرح ذیل را نیز داشته باشد:

جهیزیه به قیمت خون پدر

الف- تسلیم مال موضوع دعوا به زوج یا خوانده دعوا  ب- بقاء عین (جهیزیه)  ج- مالکیت خواهان (زوجه)  د- تصرف گیرنده(زوج)

معمولاً جهیزیه مال و شامل اشیاء و کالاهای مادی است و در تقسیم حق به حقوق مالی و غیر مالی، جهیزیه، از حقوق مالی زوجه محسوب می شود و زوجه بر آن مالکیت دارد.

سوالی كه اكثر مردم در خصوص جهیزیه دارند این است كه آیا جهیزیه متعلق به زوج است یا زوجه ؟  و هر كدام چه سهمی در جهیزیه دارند ؟

حكم آن واضح است ولی به دلیل تصورات اشتباه مردم و عدم اطلاعات حقوقی برای استرداد جهیزیه به دادگاه ها مراجعه میكنند.

دعوای استرداد جهیزیه همانند دعاوی حقوقی دیگر نیاز به اثبات بردن و تحویل جهیزیه به منزل داماد و بقای آن از طرف مدعی دارد و باید به یكی از طرق ادله اثبات دعوا وجود حق ثابت شود.

معمولاً مشكل از آنجایی آغاز میشود كه لیست جهیزیه موسوم به "سیاهه" وجود نداشته باشد.

زیرا در نزد بیشتر خانواده ها گرفتن رسید از زوج هنگام بردن جهیزیه بی اعتمادی به وی در اوایل ازدواج تلقی می شود.

در صورت وجود نداشتن سیاهه، فاكتور اجناس خریداری شده و همچنین شهادت شهود میتواند تا اندازه ای در كشف حقیقت به زن كمك كند.

در صورت حدوث اختلاف و یا حتى مواردى كه زن و شوهر دچار اختلاف هم نباشند اگر زن بخواهد درجهیزیه خود دخل و تصرف نماید در صورت ممانعت مرد ابتدائاً موضوع را به صورت اظهار نامه به همسر خود اعلام مى نماید در صورتى كه زوج از خارج نمودن جهیزیه ممانعت نماید زن مى تواند به دادگاه مراجعه كند.

دعوای استرداد جهیزیه همانند دعاوی حقوقی دیگر نیاز به اثبات بردن و تحویل جهیزیه به منزل داماد و بقای آن از طرف مدعی دارد و باید به یكی از طرق ادله اثبات دعوا وجود حق ثابت شود

دادخواست در دو نسخه تهیه و تقدیم دادگاه خانواده شده كه یك نسخه آن توسط دفتر دادگاه برای خوانده ارسال میشود تا وی از مفاد دعوی مطروحه علیه خویش مطلع شود.

موضوع قابل ذكر این است كه در دعاوی مالی ، امكان اینكه طرف مقابل دعوی بخواهد اموال را از بین برده و یا به آنها خسارت بزند زیاد است.

بنابراین چنانچه خواهان همراه با دادخواست استرداد جهیزیه مطابق ماده 108 قانون آ.د.م تقاضای صدور قرار تامین نیز بنماید به محض صدور قرار، به طرف مقابل ابلاغ شده و طبق ماده 117 قانون فوق الذكر، چنانچه امكان تضییع و از بین رفتن اموال از طرف خوانده باشد، دادگاه بدون ابلاغ قرار را اجرا می كند.

در مواردی كه امكان جا به جایی و حیف و میل اموال از طرف زوج وجود دارد حكم ورود به منزلی كه جهیزیه در آن قرار دارد صادر میشود تا طرف مقابل نتواند از ورود ماموران به منزل جلوگیری نماید.

جهیزیه خوب چه جهیزیه ای است؟

در اثبات انتقال جهیزیه به منزل شوهر و در صورت بقای وجود آنها زوجه مجاز به اخذ جهیزیه و اموال خود می باشد . البته طبق ماده 63 قانون اجرای احكام مدنی:

از اموال منقول موجود در محل سكونت زوجین آنچه معمولاً و عادتاً مورد استفاده ی اختصاصی زن باشد متعلق به زن و آنچه مورد استفاده اختصاصی مرد باشد متعلق به شوهر و بقیه از نظر مقررات این قانون مشترك بین آنان محسوب میشود مگر اینكه خلاف آن ثابت گردد.

نحوه استرداد جهیزیه

دادگاه صالح رسیدگی به خواسته‌ی استرداد جهیزیه، دادگاه خانواده می‌باشد و نحوه مطالبه آن با تنظیم دادخواست صورت می‌گیرد. به طور معمول، در عرف، هنگام تحویل جهیزیه صورتی از اموال مذکور تهیه و به امضای حاضرین به ویژه شوهر می‌رسد که این امر در سهل نمودن استرداد جهیزیه در دادگاه بسیار اهمیت می‌یابد. با ارائه صورت جهیزیه به دادگاه با توجه به امضای زوج در ذیل آن، جای شک و شبهه‌ای باقی نمانده و مانع از درگیری و یا سردرگمی طرفین در دادگاه‌ها می‌گردد. در صورتی که لیست اموال موجود نباشد زوجه که خواهان جهیزیه می‌باشد، لازم است دلایلی مبنی بر این که چه وسایلی به منزل زوج برده است، به دادگاه ارائه نماید. از جمله‌ی این دلایل شهادت شهود است که مسلماً شهود به جزئیات وسایل اطلاع دقیق ندارند. دلایل و مدارکی که زوجه به دادگاه ارائه می‌نماید عبارت است از لیست اموال و استشهادی که توسط افرادی که جهیزیه و انتقال آن را به منزل شوهر مشاهده نموده و حاضرند در دادگاه ادای شهادت نمایند.

طبق ماده 63 قانون اجرای احكام مدنی:

از اموال منقول موجود در محل سكونت زوجین آنچه معمولاً و عادتاً مورد استفاده ی اختصاصی زن باشد متعلق به زن و آنچه مورد استفاده اختصاصی مرد باشد متعلق به شوهر و بقیه از نظر مقررات این قانون مشترك بین آنان محسوب میشود مگر اینكه خلاف آن ثابت گردد

در این صورت دادگاه جلسه‌ای را برای رسیدگی تعیین نموده و پس از شنیدن اظهارات طرفین، چنانچه ادعای زن مورد قبول شوهر واقع گردید شوهر را ملزم به استرداد این اموال می‌نماید. در غیر این صورت قرار استماع شهادت شهود صادر می‌شود که در وقت معین افرادی که ذیل استشهاد را امضا نموده‌اند به دادگاه مراجعه و مشاهدات خود را بیان می‌دارند. در صورتی که این اظهارات مقبول واقع شود حکم به استرداد جهیزیه صادر خواهد شد و چنانچه زوج از اجرای حکم دادگاه امتناع نماید، از طریق اجرای احکام دادگستری اقدام خواهد شد.

فرآوری:طاهره رشیدی

بخش حقوق تبیان


منابع: 1- پایگاه اینترنتی پرشین وی / 2- روزنامه جام جم / 3- معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه