نقد طرح جرم سگ بازی(قسمت آخر)

پیرو نقد برخی از ابعاد طرح نمایندگان برای جرم سگ بازی و استقبال شما از این موضوع  مهم وعده دادیم تا در ادامه نقد و پیشنهاد اصلاح این طرح را در مقالات آتی تقدیم  نماییم ؛ كه در این مقاله می كوشیم به وعده خود عمل نموده بخشی نهایی این نقد را تقدیم شما نماییم  ؛

یادآوری مختصر طرح پیشنهادی برخی نمایندگان :

در طرح الحاق یک ماده به قانون مجازات اسلامی آمده است كه ماده ذیل به عنوان ماده 688 مکرر به قانون مجازات اسلامی الحاق گردد:

ماده 688 مکرر- گرداندن حیوانات خطرناک یا حیواناتی که مضر برای سلامت عمومی بوده یا نجس العین می باشند از قبیل سگ در اماکن و معابر عمومی و وسائط نقلیه ممنوع است و مرتکب علاوه بر جزای نقدی از یک میلیون ریال تا پنج میلیون ریال به ضبط حیوان مذکور محکوم می گردد. همچنین نگهداری حیوانات مذکور در آپارتمان ها ممنوع و در منازل مسکونی چنانچه موجب نارضایتی هر یک از ساکنین شود ممنوع است. نگهدارنده در مرتبه اول موظف است با اخطار دادسرا ظرف مدت 10 روز رفع مزاحمت نماید و در مرتبه دوم و یا در صورت عدم رفع مزاحمت به جزای نقدی از پانصد هزار ریال تا پنج میلیون ریال محکوم و در هر صورت حیوانات مذکور ضبط خواهد شد.

 جایگاه این ماده كجاست؟

محل ماده پیشنهادی باید در جرایم علیه فرهنگ و اخلاق باشد نه بعد از جرم علیه تهدید بهداشت و  این ماده پیشنهادی را نشاید و نباید به عنوان ماده 688مكرر قرار داد زیرا اگرچه  فصل بیست و پنجم قانون مجازات اسلامی " عنوان احراق و تخریب و اتلاف اموال و حیوانات " را به خویش اختصاص داده است اما 688كنونی  دقیقا به جرم تهدیدات بهداشت عمومی مربوط است و ذكر این ماده دقیقا بعد از آن حاكی از همان نگرش بهداشتی به مساله است و اینكه نگاه و دغدغه اصلی طراحان این طرح مسایل بهداشتی بوده است و نه مسایل فرهنگی ! این برداشت از دو جهت دیگر نیز تایید می شود اول اینكه در تبصره فعلی طرح مرجعیت مشخص كننده فهرست حیوانات ممنوع را  به  وزارت بهداشت سپرده شده است نه یك مرجع فرهنگی مثل وزارت ارشاد یا سازمان تبلیغات و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی و.... بعلاوه اگر واقعا بخاطر كلمه " حیوانات " در انتهای عنوان فصل بیست و پنجم قانون مجازات اسلامی  چنین جایگاهی مدنظر گرفته شده بود باید لااقل در انتهای این فصل می‌آمد نه یكی مانده به آخر و دقیقا بعد از 688كنونی  كه  به جرم تهدیدات بهداشت عمومی مربوط است .

آخرین نكته در جرم انگاری سگ بازی : مجازات ماده پیشنهادی در جرایم علیه فرهنگ باید شلاق باشد نه صرف اخطار و جزای نقدی.

 صرف اخطار و مهلت 10 روزه پس از آن نشان از این است كه طراحان اولیه جرم انگاری سگ بازی،  چندان  به این جنبه مهم و بعد فرهنگی جرم  سگ بازی و... توجه مبذول نكرده اند زیرا   :

اولا: صرفنظر از جنبه شرعی مساله كه بسیاری از فقهای امامیه تعزیر را منحصر در شلاق می دانند ،  جزای نقدی میان افراد پولدار و فقیر تبعیض غیر قابل اغماضی را قرار می دهد كه این تبعیض در جرایم علیه فرهنگ ابدا توجیهی ندارد.

ثانیا: جزای نقدی به سهولت و حتی آشكارا توسط اطرافیان مرتكب می تواند پرداخت شود  و 100 هزار تومان كه هیچ چند میلیون نیز برای سگ بازان و خانواده های اشرافی ایشان پول خرد هم محسوب نمی‌ شود ؛ كافیست نگاهی مختصر به هزینه های آموزش و ...سگ ها انداخته شود .

ثالثا : چرا باید برای جرمی كه علیه فرهنگ بودن آن مهمترین وجهه و بعد آن است از كمترین ضمانت اجرا های ممكن یعنی جزای نقدی و اخطار استفاده شود ! مگر حضرت امام ره نفرمودند كه ضررهای فرهنگی از خرابی های توپ و تانكها و سلاحهای مخرب بالاتر و بدتر است چه كه ضررهای سلاحها گذراست ، و ضررهای فرهنگی باقی و به نسلهای بعد انتقال پیدا می‌كند

 . نتیجه نهایی و چند پیشنهاد  برای  جرم انگاری سگ بازی

جرم انگاری سگ بازی و سگ گردانی بیش از هرچیز از جنبه فرهنگی آن باید ملاحظه شود  و در واقع علی رغم  نقاط

مثبت متعددی كه در خصوص حیوانات و حتی سگ در معارف وارد شده خصوصا در مذهب حقه امامیه ملاحظه می شود  و اینكه حقوق متعددی  برای ایشان مقرر گردیده و به تفصیل اشاره شد ؛ با توجه به نظر مستندی كه از مراجع عظام تقلید به ویژه مقام معظم رهبری در این خصوص تقدیم گردید ملاحظه می شود كه میان این نكات و حقوق حیوانات و جرم انگاری صورت گرفته در این طرح منافاتی نیست‌بلكه در یك راستا هستند و مكمل یكدیگر محسوب می‌شوند زیرا هم حقوق حیوان و هم حقوق شهروندان و از همه مهمتر ابعاد فرهنگی موضوع در یك جامعه اسلامی موید این نگرش هستند .

به هر حال ، همانطور كه به تفصیل در مقالات قبلی نیز  اشاره شد چهار محور اساسی برای جرم انگاری سگ بازی یا سگ گردانی وجود دارد .الف - این رفتار یک معضل است و جنبه منفی دارد و صرفا یك پدیده خنثی نیست بلكه كاملا ضدارزش های مذهبی‌ و دقیقا نوعی پیروی از  سنت سیئه و سوء اشخاص رذل و پست چون یزید میمون باز و امثال اوست ب این مشكل یک معضل فرهنگی- اجتماعی و نوعی تقلید کورکورانه از فرهنگ مبتذل غربی است ج. مزاحمت ناشی از ترساندن و ایجاد اخافه خصوصا برای زنان و كودكان د. از منظر بهداشتی و زیان آور بودن، برای سلامت عمومی و خود شخص  و اطرافیان او، خطرناک است و هیچ یك از این ابعاد قابل تردید نیست هرچند اهمیت محور اول و بعد فرهنگی آن بیش از محور های دیگر است  .

بر پایه اینكه مهمترین محور جرم انگاری سگ گردانی را جنبه فرهنگی آن بدانیم اثرات مهم و دقیقی مترتب است  ومهمترین آن اینكه شرط كردن اینكه سگ گردانی سبب نارضایتی اشخاص دیگر و همسایه ها را فراهم آورد یا برعكس سبب خوشحالی و سرور آنها شود فاقد اهمیت اساسی است و البته اینگونه شرط ها در كشور های لائیك و بی قیدی كه تنها رضایت و نارضایتی اشخاص محور جرم انگاری و جرم زدایی است و جرایمی كه با رضایت كامل اشخاص و اطرافیان مربوط به آن  رفتار همراه است جرایم فاقد قربانی ) victimless ) نامیده می‌شوند و از همین روست كه در چنین كشور هایی تنها زنای به عنف(rape) جرم است و شراب خواری در هنگام رانندگی جرم محسوب می شود اما در كشور اسلامی ما كه مسایل فرهنگی در راس آن است باید باشد، جرم سگ بازی باید به عنوان جرمی علیه فرهنگ و سیره مذهبی ما تلقی شود و این شرط گذاری ها نا بجاست  و علی هذا باید بلاشرط چرم انگاری لازم صورت گیرد و این مساله به خوبی جایگاه این طرح را در مهندسی فرهنگی كشور   از منظر حقوقی تبیین می نماید و بدین ترتیب پیشنهاد جایگزین این نگاه فرهنگی اقتضا می نماید كه ماده ذیل به عنوان جایگزین و با شماره 642 مكرر در فصل جرایم علیه اخلاق عمومی كه جنبه فرهنگی آن خیلی  بیشتر از فصل بیست و پنجم است وضع شود " هركس به گرداندن یا بازی كردن با حیواناتی از قبیل  سگ و میمون كه گرداندن آنها در انظار، اماكن عمومی یا معابر به  فرهنگ اسلامی یا سلامت و آرامش اطرافیان بویژه زنان و كودكان آسیب می رسانند اقدام نماید یا آنها را مورد معامله قرار دهد و یا در خانه خود نگهداری نماید  به شلاق تا 74 ضربه و ضبط حیوان مذكور محكوم می‌گردد .

تبصره 1 : حیوان ضبط شده حسب تشخیص دادگاه صالح توسط نیروی انتظامی به باغ وحش، جنگل یا بیابان مناسب وضعیت حیوان منتقل و كلیه هزینه های نگهداری و انتقال آن  بر عهده مرتكب خواهد بود . تبصره 2: مامورین انتظامی و گله‌داران  چنانچه در راستای شغل خود از سگ استفاده   نمایند ، مشمول این ماده نمی‌باشند .

بدین ترتیب به نظر می رسد چنانچه  برای چنین جرم انگاری تازه ای كه  علیه فرهنگ بودن آن جرم ، مهمترین وجهه و بعد آن است این نكات رعایت گردد فرمایش  حضرت امام ره  كه فرمودند  ضررهای فرهنگی از خرابی های توپ و تانكها و سلاحهای مخرب بالاتر و بدتر است چه كه ضررهای سلاحها گذراست ، و ضررهای فرهنگی باقی و به نسلهای بعد انتقال پیدا می‌كند " تا حد قابل ملاحظه ای مدنظر ما قرار گرفته است .

منابع و مآخذ

صحیفه حضرت امام خمینی ره .

علامه محمدتقی جعفری ، رسایل فقهی ، حقوق حیوانات در اسلام . نشر كرامت

مسایل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید .گرد آورنده : سید محسن محمودی ، انتشارات علمی فرهنگی صاحب الزمان (عج)  جلد یكم از مجموعه چهار جلدی . چاپ هشتم ، قم  .

انسان و حیوانات خانگی، چالشهای زندگی نوین "با نگاه به جنبه‌های بهداشتی، حقوقی، اجتماعی و دینی"/مولفین حمید چوبینه با همکاری شورای نویسندگان؛ سازمانها و وزارت‌خانه‌های حامی اداره کل سلامت شهرداری تهران.. و دیگران]. ‏مشخصات نشر : تهران: جهاد دانشگاهی، واحد علوم پزشکی تهران، ۱۳۸۶.

اصول رادیوگرافی و تشخیص بیماریهای استخوانی در حیوانات کوچک / عبدالواحد معربی، بهمن مصلی‌نژاد. ‏مشخصات نشر : خوزستان: کردگار‏‫، ۱۳۸۷.‭‮‬‬

گ‍وم‍ز ب‍وان‍دی‍ا، ه‍رن‍ان‍دو ‎Gomez Buendia, Hernando‬ ‏ ": ج‍رائ‍م‌ ش‍ه‍ری‌، گ‍رای‍ش‍ه‍ا و روش‍ه‍ای‌ م‍ق‍اب‍ل‍ه‌ ب‍ا آن‍ه‍ا/ ه‍رن‍ان‍دو گ‍وم‍ز ب‍وان‍دی‍ا؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ف‍اطم‍ه‌ گ‍ی‍وه‌چ‍ی‍ان‌  نشر : ت‍ه‍ران‌: دف‍ت‍ر پ‍ژوه‍ش‍ه‍ای‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌، ۱۳۷۹.

جرایم علیه میراث فرهنگی(مطالعه تطبیقی)/ کیوان غنی‌کله‌لو ؛ [به سفارش] معاونت حقوقی و توسعه‌ی قضایی قوه‌ی قضائیه، مرکز مطالعات توسعه‌ی قضایی. ‏ نشر : تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران‏‫‏، ۱۳۸۸.

سیاست جنایی تقنینی در قبال جرایم علیه میراث فرهنگی- تاریخی در حقوق ایران و اسناد بین المللی / نویسندگان مجتبی نقدی‌نژاد، اصغر نارویی. ‏  نشر : تهران: اندیشه عصر‏‫، ۱۳۸۹.‬

فرهنگ لغات و واژگان جرایم و آسیب‌های اجتماعی" فارسی - انگلیسی، انگلیسی - فارسی"/ گردآوری و ترجمه رضاعلی محسنی. ‏  نشر : قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی گرگان‏‫، ۱۳۸۸.‭‬

جرم و فرهنگ: مجموعه مقالات/به کوشش غلامحسین بیابانی. ‏مشخصات نشر : تهران: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، پلیس آگاهی ، انتشارات کارآگاه: سازمان میراث فرهنگ و گردشگری ، پژوهشکده مردم‌شناسی، ۱۳۸۶ .

رضا  زهروی- مدرس حوزه و دانشگاه

بخش حقوق تبیان