رجعت، پشتوانه علمی دارد؟
یکی از مسائل مطرح در زمینه مهدویت، رجعت و بازگشت برخی افراد از عالم برزخ به این دنیای مادی است. شاید این سؤال پیش آید که در حالی که از نظر عقلی بازگشتن برخی از افراد از عالم برزخ به این دنیای مادی ممکن نیست، آیا اعتقاد به رجعت پشتوانه علمی دارد؟ چگونه امام مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف در آخرالزمان می‌تواند مردگان را زنده کند و مؤمنین را عزیز بدارد و فاسقین را عذاب نماید؟ ...
باید توجه داشت که مسئله رجعت، با زنده کردن مردگان و یا عزیز نمودن مؤمنین و عذاب کردن فاسقین، توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ارتباطی ندارد و اهل تشیع نیز زنده نمودن مردگان را به حضرت ربط نمی‌دهند؛ بلکه آنان حیات و ممات را مخصوص ذات مقدس خداوند می‌دانند.
خداوند در قرآن کریم صفاتی را برای خودش مطرح می‌کند که مخصوص ذات مقدس اوست و هیچ کسی جز خداوند آن صفات را ندارند: « لا إِلهَ إِلاّ هُوَ یُحْیی وَ یُمیتُ»1؛ « اللّهُ یَتَوَفَّی اْلأَنْفُسَ حینَ موت‌ها»2؛ « إِذْ قالَ اللّهُ یا عیسَی ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتی عَلَیْکَ وَ عَلی والِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ به روح الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النّاسَ فِی الْمَهْدِ وَ کَهْلاً وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ التَّوْراةَ وَ اْلإِنْجیلَ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنی فَتَنْفُخُ فیها فَتَکُونُ طَیْرًا بِإِذْنی وَ تُبْرِئُ اْلأَکْمَهَ وَ اْلأَبْرَصَ بِإِذْنی وَ إِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتی بِإِذْنی وَ إِذْ کَفَفْتُ بَنی إِسْرائیلَ عَنْکَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَیِّناتِ فَقالَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هذا إِلاّ سِحْرٌ مُبینٌ».3
همه ادیان، به ظهور مصلح جهانی بشارت داده‌اند و این مصلح جهانی، وارث همه علوم و معجزات انبیای گذشته می‌باشد، عدل و داد را برقرار و زمین را از لوث ستمگران و خیانت‌کاران پاک می‌کند. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف که همان مصلح موعود است، همه معجزات پیامبران را همراه خواهد داشت4؛ بنابراین زنده کردن مردگان نیز می‌تواند از معجزات آن حضرت باشد، اما باید توجه داشت که هرگونه معجزه‌ای تنها به اذن الهی رخ خواهد داد.
اما رجعت؛ این واژه به معنی بازگشتن است و مراد از آن، زنده شدن و بازگشتن گروهی از انسان‌های خوب و بد پس از ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است تا انسان‌های خوب با مشاهده دولت آن بزرگوار شادمان شوند و به فیض نصرتش مفتخر گردند و انسان‌های بد نیز با مشاهده دولتی که هرگز نمی‌خواستند، غمگین گردند، به ذلت و خواری برسند، عقوبت و عذاب ببینند و به دست دوستان آن حضرت کشته شوند. دیگر مردمان نیز در قبرها می‌مانند تا در قیامت حاضر گردند.5 بهترین دلیل بر این امر نیز، وقوع مانند آن در امت‌های گذشته است. قرآن کریم موارد مختلفی از رجعت را بیان نموده است؛ از جمله داستان قومی که از ترس طاعون از وطن خود فرار کردند و خداوند آن‌ها را مدتی طولانی می‌راند و سپس به سبب دعای یکی از پیامبران به نام «حزقیل» همه آن‌ها را زنده کرد بعد از آن، پس از مدتی به اجل طبیعی از دنیا رفتند: « أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقالَ لَهُمُ اللّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْیاهُمْ إِنَّ اللّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَی النّاسِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النّاسِ لا یَشْکُرُونَ».6
همه ادیان، به ظهور مصلح جهانی بشارت داده‌اند و این مصلح جهانی، وارث همه علوم و معجزات انبیای گذشته می‌باشد، عدل و داد را برقرار و زمین را از لوث ستمگران و خیانت‌کاران پاک می‌کند. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف که همان مصلح موعود است، همه معجزات پیامبران را همراه خواهد داشت؛ بنابراین زنده کردن مردگان نیز می‌تواند از معجزات آن حضرت باشد، اما باید توجه داشت که هرگونه معجزه‌ای تنها به اذن الهی رخ خواهد داد
با توجه به این آیه شریفه، می‌توان گفت رجعت، کار ممکنی است و نمی‌تواند در امت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ممکن نباشد؛ هم چنانکه روایات نیز آن را اثبات کرده‌اند. در حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در این مورد آمده است: « هر اتفاقی که در بنی اسرائیل رخ داده است، بدون ذره‌ای کم و زیاد در این امت هم رخ می‌دهد». 7
در روایت دیگری آمده است: سلمان فارسی می‌گوید: پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 12 امام پس از خود را معرفی و اسامی هر یک را بیان کرد. من گریستم و عرض کردم: آیا من آن‌ها را درک می‌کنم؟ فرمود: «ای سلمان! تو و امثال تو، آن‌ها را دوست می‌دارند و با معرفت آن‌ها را درک می‌کنند». سلمان می‌گوید خدا را شکر و سپس عرض کردم: یا رسول الله! آیا من تا زمان آن‌ها زنده خواهم بود؟ فرمود: «ای سلمان! این آیه را بخوان که می‌فرماید: «فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَیْکُمْ عِبادًا لَنا أُولی بَأْسٍ شَدیدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّیارِ وَ کانَ وَعْدًا مَفْعُولاً* ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ وَ أَمْدَدْناکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنینَ وَ جَعَلْناکُمْ أَکْثَرَ نَفیرًا»؛
« هنگامی که نخستین وعده فرا رسد، گروهی از بندگان پیکارجوی خود را بر ضد شما می‌انگیزیم (تا شما را سخت در هم کوبند؛ حتی برای به دست آوردن مجرمان)، خانه‌ها را جستجو می‌کنند و این، وعده‌ای است قطعی؛ سپس شما را بر آن‌ها چیره می‌کنیم و شما را به وسیله دارایی‌ها و فرزندانی کمک خواهیم کرد؛ و نفرات شما را بیشتر (از دشمن) قرارمی دهیم».8 سلمان می‌گوید من از روی شوق گریه نمودم و گفتم: یا رسول الله! این حادثه در زمان شما (و با حضور شما) خواهد بود؟ فرمود: آری، والله در آن زمان من و علی و فاطمه و حسن و حسین و نه امام از فرزندان حسین و هر کسی که در مسیر اهل بیت مظلوم واقع شده‌اند، همه یک جا گرد هم می‌آییم، آنگاه ابلیس و لشکریان او و مؤمنین واقعی و کافران حقیقی حاضر می‌شوند» و سپس حضرت فرمود:« ماییم تأویل این آیه «وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی اْلأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ».9 سلمان می‌گوید: از نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برخواستم و از آن به بعد، هیچ باکی نداشتم که من مرگ را ملاقات کنم و یا او به سراغم آید.10
این روایت سلمان شاید بهترین دلیل هم برای وقوع رجعت و هم برای دلیل آن باشد.
زهرا رضائیان
بخش مهدویت تبیان
پی نوشت ها:
1. اعراف: 158.
2. زمر: 42.
3. مائده:110.
4. بحارالانوار، ج13، ص476 .
5. مولانا، سید ابوالحسن، مهدی و مساله رجعت،ص21 .
6. بقره: 243.
7. شیخ حرعاملی، الایقاظ، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی،ص29 .
8. اسراء: 6 و 5.
9. قصص: 5.
10. بحار الانوار، ج۵۳، ص۱۴۳.
