واکاوی نهضت امام خمینی

دفتر دوم و سوم کتاب نهضت امام خمینی به چاپ مجدد رسید. سید حمید روحانی نگارش این مجموعه را به عهده داشته و تاکنون سه دفتر از آن منتشر شده است.

این مجموعه که چاپ اول آن مربوط به سال 1381 بوده، به نگارش تاریخ نهضت امام خمینی با ارائه شواهد و اسناد و مدارک می پردازد و سعی دارد جزئیات این نهضت را بازگو کند تا خوانندگان و علاقمندان بدرستی از ماهیت و حقیقت انقلاب اسلامی آگاهی یابند.

در این دفتر نویسنده به موضوع سفر حضرت امام به ترکیه و عراق پرداخته و جریان تبعید ایشان را به ترکیه و آغاز دوران تبعیدشان را به عراق پی گرفته است و رویدادهایی که در این دوره از نهضت رخ داده است، را بررسی کرده و مدارک، اسناد و منابع لازم را در هر مناسبت ارائه کرده است.

نویسنده در مقدمه یادآور شده که سال ها و از آغاز نهضت اسلامی، جریان های درونی و برونی آن را پیگیری کرده و در متن آن قرار داشته است و بجز یک سال سفر ترکیه، در دیگر تبعیدها و هجرت ها با امام بوده و هماره به گردآوری اسناد و اطلاعات همت گمارده است.

امتیاز دیگر این دفتر، اسناد و مدارکی است که از دشمن به جای مانده است و بهترین منبع برای دریافت و تحلیل سیر حوادث و رویداد این حرکت بزرگ اسلامی است. این دفتر ویژه خطوط کلی سیر حوادث در نهضت امام طی سالهای 46 تا 1349 است و برخی رویدادهای سال های پیش از 1346 که در دفتر نخست نیامده را نیز آورده است.

برخی سرفصل های مهم این دفتر عبارتند از: نهضت در تبعید، واکنش های درون مرزی، بازتاب جهانی تبعید امام، شاه در اندیشه تغییر تبعیدگاه امام، امام خمینی در تبعیدگاه عراق، آغاز رسالت در نجف و رهبری از تبعیدگاه. دو فصل پایانی این دفتر نیز به اسناد و مدارک و فهارس اختصاص دارد که شامل فهرست آیات، فهرست ادعیه و روایات و فهرست نمایه هاست.

در این دفتر در فصلی با نام رهبری از تبعیدگاه در مطلبی با عنوان مکاتبات سری می خوانیم: «میان امام و بسیاری از مبارزان روحانی و برخی از شخصیت های سیاسی و شماری از دانشجویان ایرانی درون مرزی نامه هایی به شکل مرتب و پیوسته، رد و بدل می شد. آنان در نامه های خود به امام، رویدادها و مسائلی را که در کشور جریان داشت، گزارش می دادند، نقشه ها و توطئه های رژیم شاه و کارشکنی های محافل ارتجاعی را بازگو می کردند.

پیشنهاداتی را که به نظرشان می رسید با امام در میان می گذاشتند. از او کسب تکلیف می کردند و رهنمود می خواستند. امام در پاسخ، آنان را به شکیبایی و مقاومت فرا می خواند و آینده ای روشن و درخشان را برای آنان ترسیم می کرد، سقوط و شکست دشمن را نوید می داد و رهنمودهای آموزنده، سازنده و گره گشا به آنان می داد. این نامه ها نیز گاهی از سوی مخاطبان آن چاپ می شد و در دسترس عموم قرار می گرفت و گاهی نیز محتوا و مضمون آن روایت می شد و دهان به دهان در سطح گسترده ای رواج پیدا می کرد.»

همچنین چاپ هفتم دفتر سوم  نیز به تازگی منتشر شده است. این دفتر که اولین بار در سال 1382 منتشر شده است به نقش روشنفکران در جریانات پیش از انقلاب اسلامی و در هنگام آن می پردازد. نویسنده در باب پرداختن به موضوع روشنفکران بیان می دارد که در کاوش ها و پژوهش هایی که پیرامون تاریخ سیاسی معاصر داشته، این واقعیت را بدرستی دریافته که بیشتر توطئه های استکبار جهانی در ایران، به دست عناصری پیاده شده است که با عنوان فریبنده «روشنفکر» بازیگر صحنه بوده و بزرگترین خیانت ها را به این مرز و بوم کرده اند.

رژیم واژگون شده شاه نیز در توطئه اسلام زدایی و رویارویی با نهضت امام از پشتیبانی و کارگردانی آشکار و پشت پرده بسیاری از این روشنفکران برخوردار بود. نویسنده معتقد است که شناخت تاریخ سیاسی معاصر ایران، بدون بررسی نقش روشنفکران در دو سده گذشته، ناشدنی است. از این رو در این دفتر گوشه هایی از دیدگاه، موضع گیری ها کار و کردار خیانت بار «روشنفکران» و برخی از توطئه هایی که به دست آنان پیاده شده را آورده است.

گفتنی است چاپ پنجم دفتر دوم و چاپ هفتم دفتر سوم از این مجموعه، در شمارگان 1000 نسخه و به قیمت 25.000 تومان وارد بازار نشر شده‌اند.

گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی