معرفى فیلم هاى بخش مسابقه سینماى ایران (1)

صداى پاى نور

بخش اول

زنگ بیست و چهارمین جشنواره بین المللى فیلم فجر خورد. ما هستیم و یازده روز جشن نور و پرده سفید و یك اتاق تاریك.

امسال جشنواره فجر در بخش سینماى ایران پربار است. به قولى هیچ مشترى دست خالى از سینما باز نمى گردد. بخش مسابقه و میهمان پر است از ضیافت نام ها و داستان هاى متفاوت . نتیجه گیرى این كه چه كسى برنده این میدان است نیز مى ماند براى یازده روز بعد.

قصد داریم فیلم هاى بخش مسابقه سینماى ایران را مرور كنیم. آنچه در نهایت - بنا به سیاستگذارى دست اندركاران جشنواره - ماهیت و توانمندى هاى سینما را در یك سال گذشته مشخص مى كند. در روزهاى بعد جزئى تر فیلم ها را مورد بررسى قرار مى دهیم.

باغ فردوس - 5 بعدازظهر

سیامك شایقى بین سینما و تلویزیون در نوسان است؛ گاهى آنجا و گاهى اینجا. اما آنچه همواره برایش اهمیت داشته توجه به مضامین اجتماعى است. در این راه زمینه هاى مختلفى را نیز آزموده، از ژانر جنایى گرفته تا كمدى و... و این بار ظاهراً سراغ داستانى روان شناسانه رفته است. او در فیلم «باغ فردوس، 5 بعدازظهر» روایتگر زندگى دخترى به نام دریاست. او با هوش و استعداد فراوانى كه دارد از مشكلات روانى رنج مى برد. مشكلات او ریشه در شرایط خانواده دارد. یك روان شناس پا به زندگى دریا مى گذارد و ماجراها شكلى دیگر به خود مى گیرد.

شایقى خود فیلمنامه جدیدترین ساخته اش را نوشته و غلامرضا آزادى مدیریت فیلمبردارى آن را برعهده داشته است. رضا كیانیان، لادن مستوفى، آزیتا حاجیان و حامد بهداد نیز بازیگران فیلم هستند. شایقى پس از «مادرم گیسو» براى دومین بار همكارى با كیانیان را تجربه مى كند.

به نام پدر

ابراهیم حاتمى كیا هنرمند سینماى دفاع مقدس است. هرجا كه برود اول و آخر به خانه اصلى خود باز مى گردد. «ارتفاع پست» و «به رنگ ارغوان» دو ساخته قبلى اش پیش از «به نام پدر» مضامینى اجتماعى داشت، اگرچه نگاه انتقاد آمیز حاتمى كیا در جامعه كه موتیف وار در آثارش تكرار مى شود نیز در این فیلم ها موجود بود. حاتمى كیا در به نام پدر باز هم پس زمینه جنگ را مورد مداقه قرار داده است.

فیلم جدید او درباره رابطه پدرى بسیجى و دختر جوان اوست كه مین هاى باقیمانده از دوران جنگ سبب مجروح شدن دختر مى شود. حاتمى كیا دوباره سراغ «حاج كاظم» خود رفته و براى چهارمین بار با پرویز پرستویى همكارى كرده است. مهتاب نصیرپور، گلشیفته فراهانى، كامبیز دیرباز و مهرداد ضیایى دیگر بازیگران این فیلم هستند. تولید این فیلم حاتمى كیا نیز بدون سروصدا نبود و یك اتفاق طبق معمول در روند تولید آثار این فیلمساز رخ داد. سازمان میراث فرهنگى ادعا كرد كه حاتمى كیا و گروهش به یكى از ابنیه در شهرستان شوشتر آسیب رسانده اند.

اما تهیه كننده این مسئله را تكذیب كرد و گفت كه مسئولین میراث فرهنگى این شهر در جریان كار بوده اند و هیچ تخریبى صورت نگرفته است و در نهایت مسئله به شكل مسالمت آمیزى حل شد. حاتمى كیا خود فیلم جدیدش را تهیه كرده است و اگر «به رنگ ارغوان» هم در جشنواره به نمایش در مى آمد او كارگردان دو فیلمى جشنواره امسال مى شد.

به آهستگى

مازیار میرى كه اولین فیلمش مورد توجه منتقدان قرار گرفت این بار شخصیت هاى فیلمش را گسترش داده و سراغ یك مضمون اجتماعى رفته است.

محمود كارگر جوشكار خط هاى راه آهن با تلفنى متوجه مى شود كه پرى، همسرش منزل را ترك كرده است. همه شواهد نشان از خیانت پرى دارد، اما مرز بین قضاوت و باور، محمود را وادار به جست وجو مى كند. پیش از ساخته شدن فیلم قرار بود یكى از نهادها به طور مستقیم در تولید فیلم نقش داشته باشد.

حتى شغل شخصیت اصلى فیلم نیز متناسب با آن انتخاب شده بود اما اواسط كار آن نهاد از حمایت فیلم سرباز زد و داستان فیلم هم تغییر كرد. محمدرضا فروتن، نیلوفر خوش خلق، حسن پورشیرازى، مریم بوبانى، شاهرخ فروتنیان و مهران رجبى بازیگران فیلم «به آهستگى» هستند. تهیه كننده جهانگیر كوثرى و فیلمنامه نویس پرویز شهبازى است.

پرونده هاوانا

دكتر پژمان پا را از خط فراتر گذاشته و این در قاموس كسانى كه بازى را اداره مى كنند پذیرفته نیست. شركت هاى چند ملیتى بازارهایشان را آسان به دست نیاورده اند كه آسان از دست بدهند. سوء تفاهم عاطفى دکتر از یك سو ودرگیرى وی با همسرش از دیگر سو آغاز ماجراست.

علیرضا رئیسیان رئیس كانون كارگردانان خانه سینما دیر به دیر فیلم مى سازد. اولین فیلمش ریحانه را در سال 68 ، سفر را در 74 ، ایستگاه متروك را در 80 و پرونده هاوانا را در 84 ساخت. فیلمنامه اثر جدید او را فرهاد توحیدى نوشته و رویكرد این فیلمساز در انتخاب قصه با آثار دیگرش یكسره متفاوت است. محمود كلارى اولین مدیر فیلمبردارى این فیلم بود كه اواسط كار به دلیل قرارداد دیگرى كار را به تورج منصورى واگذار كرد. قرار بود گروه براى پایان كار به كوبا سفر كنند كه این امكان میسر نشد و گروه ترجیح داد كار را در تهران تمام كنند و طى یك ماه گذشته با پایان بخشى از داستان فیلم، فیلمبردارى در تهران انجام شد. امین تارخ، نیكى كریمى، حمیدرضا پگاه و... بازیگران فیلم هستند.

تقاطع

ابوالحسن داودى نیز علاقه مند به داستان هاى اجتماعى است، از همین روى این بار سراغ فرید مصطفوى رفته و فیلمنامه كار جدیدش را با او نوشته؛ اما ظاهراً روایت در این فیلمش با دیگر كارهایش متفاوت است از همین رو خلاصه داستان فیلم هم طولانى تر از خلاصه داستان دیگر فیلم ها به نظر مى رسد.

دكتر مینو رحمانى متخصص زنان و زایمان، شوهرش مرده و در حالى كه قصد دارد با داریوش ازدواج كند، نگران تنها فرزندش امیر است. از سوى دیگر امیر بیشتر اوقات خود را با پدرام كه یكى از دوستان همدوره دانشگاهى اش است مى گذراند. در یكى از روزها، پدرام به اتفاق امیر براى خوشگذرانى و شب نشینى از خانه خارج مى شوند و...

فیلم جدید داودى داستانى تو در تو دارد و دائم شخصیت هاى مختلف پیش روى مخاطب قرار مى گیرند. فاطمه معتمدآریا، بهرام رادان، بیژن امكانیان، مجید مظفرى، سروش صحت و باران كوثرى بازیگران مختلف این فیلم هستند. بهرام بدخشانى «تقاطع» را فیلمبردارى كرده و ناصرشفق به همراه سعید حاجى میرى تهیه آن را برعهده داشته اند. داودى خود سال گذشته فیلم جزیره آهنى (محمدرسول اف) را تهیه كرد.

جایى در دوردست

به نظر مى رسد كه خسرو معصومى ساختن یك سه گانه را آغاز كرده است. این سه گانه با رسم عاشق كشى شروع شد و دومین آن همین «جایى در دور دست» به شمار مى آید. اگرچه خود او این مسئله را با صراحت تأیید نكرده اما مى توان از ساختار و مضمون قصه فیلم ها این مسئله را دریافت.

مدتى قبل در منطقه كجور مازندران جسد یك جنگلبان در زیر برف پیدا شده است. جنازه او را در كنار یك درخت قطع شده، یافته اند. علت مرگ ضربات متعدد تبر بوده و جوانى به نام جمال به این قتل اعتراف كرده اما شواهد مى گوید كه او قاتل نیست بلكه پاى عشقى در میان است؛ عشق جمال به دخترى لال به نام نیان. او دختر یكى از قاچاقچیان چوب منطقه است، معصومى در این فیلم تنها دو بازیگر حرفه اى دارد و اكثر نقش هاى اصلى را نابازیگران برعهده داشته اند. فضاى بصرى فیلم نیز در یخ وبرف مى گذرد.

نادر معصومى جایى در دور دست را فیلمبردارى كرده و محمود فلاح تهیه كننده آن بوده است. این فیلمساز آثارى چون دوران سرى، دلباخته، پر پرواز و... را در كارنامه دارد.

چند مى گیرى گریه كنى؟

نمى دانم آن كودكانى كه جلوى سینما در فیلم «سرب» شاهد كتك خوردن نورى - مرحوم هادى اسلامى - بودند را یادتان مى آید یا نه؟ اگر هم یادتان نیاید حتماً «عینى» فیلم دندان مار را به یاد مى آورید كه به قول احمد آقا «گنده مردیه واسه خودش».

شاهد احمدلو بازیگر نوجوان دهه شصت تبدیل به جوان فیلمساز دهه هفتاد شد و حاصل ساختن چند فیلم كوتاه در انجمن سینماى جوانان ایران بود. او مدتى هم براى تحصیل سینما به خارج از كشور رفت و مدت ها پس از دریافت مجوز كارگردانى، «چند مى گیرى گریه كنى؟ » را ساخت. مرحوم منوچهر نوذرى آخرین حضور تصویرى خود را در این فیلم داشته و قصه فیلم هم داستان رضا شایسته پیرمردى متمول را باز مى گوید كه پس از سال ها دورى از وطن، به ایران باز مى گردد. او به دلیل تنها بودنش براى مراسم كفن و دفن به دنبال گریه كن است. ابوالفضل پور عرب، الناز شاكر دوست، شهرام حقیقت دوست، نیكو خردمند و حمد لولایى دیگر بازیگران این فیلم هستند. حسن توكل نیا فیلم را تهیه كرده وعلى الهیارى مدیر فیلمبردارى فیلم است.

چهارشنبه سورى

اصغر فرهادى پس از نمایش فیلم «شهر زیبا»، مدتى تقریباً طولانى را با مانى حقیقى صرف نوشتن فیلمنامه چهارشنبه سورى كرد. او در این فیلم هم دغدغه هاى خود را در كند و كاو مسائل اجتماعى دنبال مى كند.

«آخرین سه شنبه سال است و شهر در حال و هواى شب عید، شلوغ و پر سرو صدا. «روحى» براى كار به خانه خانواده اى از طبقه متوسط جامعه رفته و در طول روز با زندگى این خانواده از نزدیك آشنا شده ودرگیر ماجراى آنها مى شود و بدین ترتیب زندگى یك خانواده ایرانى در روز چهارشنبه سورى از صبح تا دیر وقت شب در بى اعتمادى و ناامنى روانى، روایت مى شود».

فرهادى كار خود را از تئاتر آغاز كرد و بعد به رادیو، تلویزیون و سپس به سینما آمد. نگاه تند و تیز او به جامعه در مجموعه تلویزیونى «داستان یك شهر» با اقبال بسیارى از جامعه شناسان رو به رو شد و دو فیلم نخستش یعنى رقص در غبار و شهرزیبا نشان از توانایى هاى او در سینما داشت. هدیه تهرانى، حمید فرخ نژاد، ترانه علیدوستى، پانته آ بهرام، هومن سیدى و... بازیگران چهارشنبه سورى هستند و حسین جعفریان مدیر فیلمبردارى كار و سیدجمال ساداتیان نیز به عنوان تهیه كننده در كنار فرهادى بوده است.

زاگرس

قصه از آنجا آغاز شد كه وزارت نیرو قصد داشت فیلمى درباره سد كارون3 بسازد. از قضا محمدعلى نجفى هم آنجا را دید و فكر كرد مى توان فیلم خوبى از آنجا ساخت. اصغر هاشمى یك فیلمنامه نوشت و حتى برخى صحنه ها به صورت ویدئویى با حضور مریلا زارعى در دولت گذشته با حضور سید محمد خاتمى فیلمبردارى شد. بعدتر فیلمنامه دچار چالش هاى فراوان شد و گروه از شادمهر راستین دعوت كرد آن را سامان دهد كه راستین فیلمنامه اى نوشت در اساس متفاوت با آنچه از ابتدا بود. كار آغاز شد و رضا كیانیان ، زارعى ، رعنا آزادى ور، حسن زارع و على نصیریان جلوى دوربین نجفى رفتند.

نجفى در قالب قصه اى سعى كرد نمایشگر تلاش مهندسان سازنده این سد باشد. فیلم به مهندس كیهانى مى پردازد كه براى تكمیل و راه اندازى نیروگاه سد كارون 3 به كارگاه وارد مى شود. او با خانم مهندس زندى برخورد مى كند كه بیست سال قبل با او نامزد بوده. زندى از شوهرش جدا شده و مهندس كیهانى نیز زن و تنها پسرش را در یك تصادف از دست داده، اما براى اتمام پروژه نیاز به مهندس صولت است، همسر سابق خانم زندى كه از او دعوت به كار مى شود...

حسن كریمى مدیرفیلمبردارى ومصطفى خرقه پوش تدوینگر زاگرس هستند.

زمان مى ایستد

علیرضا امینى از عرصه فیلم كوتاه به فیلم بلند آمده و اصولاً اهل تجربه گرایى است. او در این فیلم تنها یك بازیگر دارد كه هانیه توسلى نقش او را بازى مى كند. یكى از نكات جالب توجه آثار امینى مدت زمان اندكى است كه او به پیش تولید، فیلمبردارى و مراحل فنى اختصاص مى دهد. شایع شده او مى تواند درعرض یك ماه یك فیلم كامل به تهیه كننده تحویل دهد. به هر حال امینى دیگر فیلم تجربى نخواهد ساخت و به زودى اثرى شهرى را آغاز مى كند كه جمعى از هنرپیشگان مطرح سینما در آن حضور دارند و یكسره با نامه هاى باد، دانه هاى ریزبرف و كنار رودخانه متفاوت است. در «زمان مى ایستد» با دخترى آشنا مى شویم كه سه ماهه باردار است. او براى رسیدن به معشوق خود تصمیم مى گیرد از مرز بگذرد. هانیه توسلى تنها بازیگر فیلم است و رضا رخشان مدیریت فیلمبردارى زمان مى ایستد را برعهده داشته . تقى علیقلى زاده تهیه كننده فیلم دوئل نیز تهیه كننده فیلم جدید امینى بوده است.

زمستان است

مردى میانسال از كار بیكار شده است. او تصمیم مى گیرد به خارج برود تا كارى پیشه كند. زن و فرزند را ترك مى كند...

رفیع پیتز در اثر جدید خود از این داستان براى فیلم خود سود جسته است. او كه همواره علاقمند به مسائل بومى ایرانى بوده تاكنون آثارى چون فصل پنجم و صنم را كارگردانى كرده است. میترا حجار، على نیك صولت و... بازیگران فیلم هستند و محمد داودى مدیر فیلمبردارى آن بوده است. حسین علیزاده نیز موسیقى فیلم را ساخته و براى دومین بار در سینماى ایران از صداى محمدرضا شجریان در چند نقطه از فیلم استفاده شده است.

سفر به هیدالو

مجتبى راعى این فیلم را بسیار بدون سروصدا ساخت و تقریباً فیلم در آخرین روزهاى فیلمبردارى بود كه مطبوعات از ساخته شدن آن آگاه شدند. راعى كه تاكنون فیلم هایى چون جاى امن، غزال، تونل، تولد یك پروانه، جنگجوى پیروز و صنوبر را ساخته در اثر جدید خود كه ابتدا سفر به شوشتر نام داشت داستانى در باب عرفان را روایت مى كند.

آخرین كتاب دكتر فخرالدین حسینى در حال چاپ است. این پژوهشگر تراز اول قصد دارد كامل ترین نظریاتش را در باب عرفان و ایمان چاپ كند. روابط او و همسرش به دلیل نداشتن فرزند، روزبه روز به سردى گرایش پیدا كرده و سكته قلبى دكتر مزید بر مشكلاتش مى شود. محمود پاك نیت، پروانه معصومى، مهناز افضلى و همایون ارشادى بازیگران فیلم راعى هستند. محمدحسین حقیقى فیلم را تهیه کرده و محمد علیقلى زاده فیلمبردارى آن را بر عهده داشته است.

باربد برزویه

فیلم های برگزیده سال ?? معرفی شدند

اختتامیه جشنواره بیست و دوم