تبیان، دستیار زندگی
در این روش مربی می‌كوشد نظم را دركودك درونی كند و این همان هدف اساسی تربیت كودك است كه می‌كوشد اصول انضباطی را در ذات او نهادینه كند. در این روش انضباط به معنای اطاعت محض و فرمانبرداری نیست و به جای فرمان دادن و گفتن پی در پی «این كار را بكن» و «آن كار را
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

انضباط آموزی در خانه

آموزش نظم

با شلخته‌ خواندن كودكی كه اسباب‌بازی‌های خود را جمع نمی‌كند، وسایل او جمع نخواهد شد و این برچسب به وی نظم و ترتیب را نمی‌آموزد. تنها ممكن است او تصویری نادرست از خویش پیدا كند و این رفتار موقت او، با برچسب شما به رفتاری ثابت و دائمی تبدیل شود و احتمالا در آینده آن را تكرار كند. متأسفانه بسیاری از والدین به جای آنكه در پی تأثیرگذاری بر كودكانشان باشند، تنها می‌خواهند آنها را كنترل كنند. از این رو، آنان را محدود ساخته، دستور می‌دهند، فرمان صادر می‌كنند و آنها را تهدید یا تنبیه می‌نمایند. اعمال این روش‌های كنترل كننده، عملا بر كودكان و نوجوانان تأثیر مثبتی نمی‌گذارد. كودكی كه به انجام كاری مجبور شده، در واقع تأثیر نپذیرفته است، بلكه تنها رفتار خود را در آن لحظه برای فرار از تهدید تغییر داده است. برای تأثیرگذاری عمیق و مداوم بر زندگی كودكان و نوجوانان، باید از هرگونه رفتار مستبدانه و توسل به زور برای كنترل آنان خودداری كرد و به جای آن از روش‌های مفید و متفاوتی بهره جست كه به تدریج انگیزه‌ها و تمایلات كودك را تحت تأثیر قرار دهد. عده‌ای معتقدند باید با ترساندن كودك انضباط را به وی آموخت، زیرا به نظر ایشان، كودك موجودی طبعا شرور است. از این رو باید او را از ارتكاب شر و فساد بازداشت و با اعمال خشونت و انواع مجازات او را محدود كرد تا به فرمان درآید.

در روش های مثبت آموزش نظم مربی می‌كوشد نظم را دركودك درونی كند و این همان هدف اساسی تربیت كودك است كه می‌كوشد اصول انضباطی را در ذات او نهادینه كند. در این روش انضباط به معنای اطاعت محض و فرمانبرداری نیست و با حفظ شخصیت كودك، مربی می‌كوشد به او بفهماند كه در سایه رعایت اصول انضباطی زندگی بهتری خواهد داشت. و با نظم، لذت و بهره‌ كامل‌تری از زندگی خواهد برد.

برخی دیگر می‌گویند كودك موجودی طبعا نیكو وصالح است و باید او را به حال خود گذاشت تا هر چه دلش می‌خواهد آزادانه انجام داده، تمایلاتش را ارضا كند. بنابراین نباید با نظم دهی دست و پایش را ببندیم، بلكه باید به وی فرصت دهیم تا استعدادهایش را شكوفا كند. بررسی‌ها و مطالعات دقیق نشان می‌دهد كودكانی كه براساس دیدگاه اول تربیت شده‌اند، چون همیشه در برابر بزرگتر‌ها خضوع كرده و تسلیم بوده‌اند و در بزرگسالی هیچ ابتكاری از خود نشان نمی‌دهند. این كودكان در زندگی آینده شكست می‌خورند. آزاد گذاشتن كودكان بنابر روش دوم نیز برای آنان زیان آور بوده سبب می‌شود در آینده به مقررات و قوانین پشت پا بزنند و افرادی بی‌قید و لاابالی بار بیایند.

آموزش نظم

براساس این تحقیقات روش سومی نیز وجود دارد، كه از نواقص هر دو نظریه بركنار است و به بهترین وجه كودك را برای زندگی آینده آماده می‌سازد. در این روش مربی می‌كوشد نظم را دركودك درونی كند و این همان هدف اساسی تربیت كودك است كه می‌كوشد اصول انضباطی را در ذات او نهادینه كند. در این روش انضباط به معنای اطاعت محض و فرمانبرداری نیست و به جای فرمان دادن و گفتن پی در پی «این كار را بكن» و «آن كار را نكن» با حفظ شخصیت كودك، مربی می‌كوشد به او بفهماند كه در سایه رعایت اصول انضباطی زندگی بهتری خواهد داشت. و با نظم، لذت و بهره‌ كامل‌تری از زندگی خواهد برد.

همه ما بزرگسالان، راهکارهایی برای منظم کردن محیط زندگیمان انتخاب می کنیم. بعنوان مثال در محل کار، پرونده ها را در پوشه هایی با رنگهای مختلف و براساس شماره رده بندی می کنیم، از جاکفشی برای نگهداری کفشهایمان استفاده می کنیم و از تقویم و ساعت برای تنظیم امور و یا لیستهایی برای ترتیب اجرای کاریمان استفاده می کنیم.

برای کودکان خود نیز می توانیم باروشهای مشابهی به تدارک نظم درمحیط آنها کمک کنیم وباعث رشد انضباط و استقلال در آنها شویم. اگر دائماً سعی کنیم که به کودکان خود یادآوری کنیم که چگونه اشیاء را سرجای خود قرار دهند، آنهابرای نظم دادن به زندگی خود همیشه متکی به فرد دیگری بار می آیند. موارد ذیل نکاتی است برای سازمان دادن به محیط و آموزش انضباط به کودکان :

1- اسباب بازیها : می توان از تصاویر یا نقاشی هایی برای یادآوری اینکه محل هر کدام کجاست استفاده کرد. از تصاویر بریده شده از روزنامه یا روی جعبه اسباب بازی استفاده کنید. تصاویر مذکور را روی قفسه یا جعبه ها بچسبانید بنحوی که کودک بداند که اسباب بازی مشخصی را کجا قرار دهد.

2- کفشها : پادری، جعبه یا قفسه ای برای نگهداری کفشهای کودک فراهم کنید. اگرکودک کفشهایش را در بیرون در ورودی در می آورد جعبه یا پادری را در محلی قرار دهید که به راحتی در دسترس باشد. اگر افراد خانواده در محیط خانه کفش می پوشند، آن جعبه، قفسه یا پادری را در اتاق در محلی خاص قرار دهید.

با شلخته‌ خواندن كودكی كه اسباب‌بازی‌های خود را جمع نمی‌كند، وسایل او جمع نخواهد شد و این برچسب به وی نظم و ترتیب را نمی‌آموزد. تنها ممكن است او تصویری نادرست از خویش پیدا كند و این رفتار موقت او، با برچسب شما به رفتاری ثابت و دائمی تبدیل شود

3- حمام و دستشویی : از جامسواکی، جاصابونی و جاحوله ای مخصوص کودکان استفاده کنید تا هر کدام بطور معمول یادآور محل قرار گرفتن اشیا برای کودک باشند. تمام این موارد باید در محلی قرار گیرد که در دسترس کودک باشد بنحوی که وقتی روی زمین می ایستد یا روی چهارپایه می ایستد براحتی بتواند آنها را بردارد یا سرجای خودشان بگذارد.

4- میز : طرحی از محل هر یک از اشیای روی میز تهیه کنید. این نقشه را روی میز یا بالای میز به گونه ای قرار دهید که کودک بداند هر یک از لوازم مورد نیاز خود را در کجا بایستی بیابد.

5- کیف مدرسه:  پوشه هایی برای نگهداری اوراق که براساس موضوع مجزا شده باشند تهیه کنید. این پوشه ها را به نحوی انتخاب کنید که فضای کافی برای نگهداری صفحات داشته باشند . بر روی دفترچه ها برچسب بزنید و از رنگهای مختلف برای جلد آنها بر اساس موضوعات مختلف درسی و موضوعی استفاده کنید. برای نگهداری مداد، خودکار، پاک کن و ... کیف کوچکی تهیه کنید و برای آن جیبهای متعددی بدوزید و یااز انواع جامدادیهای آماده استفاده کنید. برنامه هفتگی منظمی برای دورانداختن اوراق غیرضروری از کیف مدرسه تنظیم کنید تا کودکان بتوانند نظم موجود را حفظ کنند و ضمناً به راحتی به نوشته ها و اوراق ضروری شان دست یابند.

6- لباسها : کمد لباس باید راحت و متناسب با قد کودک باشد. کشوها بایستی به راحتی باز شوند و در دسترس باشند. در داخل کمد مانند محل اسباب بازیها، می توان به کمک یک تصویر یا نقاشی، راهنمایی برای مشخص کردن محل هریک از لباسها تهیه کرد تا لباسها بطور مرتب در کمد یا کشوها قرار گیرند. محل قرار گرفتن لباسهای کثیف بایستی مناسب و در دسترس باشد. طرز قرار گرفتن لباسها بایستی بنحوی باشد که به سهولت میسر و باعث تشویق کودک در رعایت محل قرار گرفتن آنها گردد.

دانشگاه علوم پزشکی کشور- سودابه ملک پور

سایت زلال

بخش خانواده ایرانی سایت تبیان

تنظیم و فرآوری : کهتری

مقالات مرتبط

آموزش انضباط در خانواده

مخالفم ،پس هستم

سال های طلایی کودکی

خانه كوچك من / اتاق نامرتب ، كودك شلخته

تا چه حد سخت گیر باشیم

مامان لطفا به وسایل من دست نزن!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.