پیامبر بی سابقه!

در مقالات قبل با بحثی پیرامون سیره و معنای آن آشنا شدیم. اکنون برآنیم در این نوشتار به بررسی سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله) در خداشناسی بپردازیم.

سوابق پیامبر (صلی الله علیه و آله)

بر اساس نقل سیره ها از زندگی پیامبر (صلی الله علیه و آله) ایشان هرگز در زندگی در مقابل هیچ بتی سجده نکردند! در دوران پیش از بعثت نیز پیامبر (صلی الله علیه و آله) همواره به عبادت خدای متعال می پرداختند و توحید خداوند متعال را در دل داشتند. ایشان از نسلی بودند که همگی آباء و پدرانشان موحد بوده و هرگز در مقابل بت ها سجده نمی کردند. در روایتی شریف نقل شده است پدربزرگ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) از کرامت و بیزاری نوه خویش نسبت به بت های جاهلیت که مهمترین آنها لات و عزّی بودند خبر داشتند و از این رو هرگز ایشان را در کودکی نیز نزد این بت ها نبردند.

ایمان به خداوند در کودکی

داستان مشهور حلیمه دایه پیامبر (صلی الله علیه و آله) را همگی از دوران کودکی شنیده ایم. آن زمان که حلیمه برای حفظ پیامبر (صلی الله علیه و آله) گردن آویزی از مهره ها را بر گردن او می آویخت پیامبر (صلی الله علیه و آله) با آن که کودکی بیش نبودند علت را جویا شدند. حلیمه گردن آویز را عاملی برای حفظ پیامبر (صلی الله علیه و آله) از خطرات تشریح کردند اما پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن را از گردن باز کرد و فرمودند خدای من، مرا حفظ خواهد کرد!

تاییدات الهی

پیامبر (صلی الله علیه و آله) از همان دوران کودکی احساس می کردند مورد تاییدات الهی هستند. ایشان فرمودند: هفت سال بیشتر نداشتم که عبدالله بن جرعان یکی از اشراف مکه عمارتی می ساخت و کودکان از روی ذوق برای کمک به او سنگ هایی را در دامن حمل می کردند. من نیز چنین کردم اما گویا احساس کردم که دستی آمد و دامن را از دستم انداخت و من حس کردم نباید این کار را انجام دهم. زیرا در اثر این کار کشف عورت می شد و این با عفت سازگار نبود.

امام باقر(علیه‌السلام) فرمودند: و لقد قرن رسول الله به من لدن أن کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طرق المکارم و محاسن اخلاق العالم؛ فرشتگانی الهی بودند که از کودکی رسول خدا را همراهی می کردند.

اولین قبله

نقل است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) پس از رسالت همواره در مقابل حجرالاسود نماز می خواندند، هم رو به بیت المقدس بود و هم کعبه را جلو قرار می دادند و این آیات را تلاوت می کردند و کسی هم ایشان را نمی دید: و إذا قرأت القرآن جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالآخرة حجاباً مستوراً؛ وقتی که قرآن می خوانی خداوند بین تو و کسانی که ایمان ندارند پرده ای قرار داده است. (اسراء/45) اولئک الذین طبع الله علی قلوبهم؛ آنان کسانی هستند که خدا به قلب های آنها مهر زده است. (نحل/108) و جعلنا علی قلوبهم اکنّة أن یفقهوه و فی آذانهم وقراً؛ بر قلب های آنان پرده قرار داده ایم که فهم آن نمی توانند کرد و گوش آنها از شنیدن حق سنگین است. (انعام/25) أفرأیت من اتّخذ الهه هواه و أضلّة الله علی علمٍ و ختم علی سمعه و قلبه و جعل علی بصره غشاوة؛ آیا دیدی کسی را که هوای نفس را خدای خود قرار داده و خدا او را گمراه کرده و بر گوش و قلبش مهر زده و جلو چشمش پرده ای نهاده است. (جاثیه/23)

پس از آن که از جانب حق تعالی فرمان «فَوَّل وجهک شطر المجسد الحرام»؛ پس رویت را به سوی مسجدالحرام بگردان.(بقره/145) فرا رسید و رسول الله مأمور به قبله قرار دادن کعبه پس از بیت المقدس شدند، پیامبر رو به کعبه ایستادند و فرمودند: «محرابی علی میزاب» یعنی این گونه که من ایستاده ام مستقیم به سمت ناودان کعبه است. از مدینه تا مکه مسافتی نزدیک به صد فرسنگ است و این تعیین جهت و سمت قبله به سوی ناودان کعبه بودن استفاده از ابزار نجومی و قواعد ریاضی و جغرافیایی آن چنان دقیق صورت گرفته است که جز علامت پیامبری رسول خدا (صلی الله علیه و آله) امر دیگری نیست به خصوص آنکه حضرت در حین نماز ظهر و در اثنای نماز مأمور به انصراف از بیت المقدس به سوی کعبه گردیدند.

دوره ی خلوت قبل از بعثت

پیامبر (صلی الله علیه و آله) قبل از بعثت دورانی را به عنوان خلوت و تحنّف یعنی عبادت برای خود داشتند که در آن حالت تنهایی از اجتماع و مردم فاصله ای روحی یافته و تنها به تفکر و تدبّر در امور الهی و قدرت پروردگار می پردازند. در ماه رمضان در کوههای اطراف مکّه به نام حرا که بعد از آن دوره آن را جبل النور (کوه نور) نامیدند خلوت می گزیدند و حتی در طول این ماه خدیجه (س) را نیز نمی دیدند. البته گاهی فقط حضرت علی (علیه‌السلام) در آنجا حضور می یافتند که شاهد مثال آن این است که فرمودند: و لقد جاورت رسول الله (صلی الله علیه و آله) بحراء حینَ نزول الوحی؛ آن ساعتی که وحی نزول پیدا کرد من آنجا بودم و یا می فرماید: و لقد سمعت رنّة الشیطان حین نزول الوحی؛ من صدای ناله ی شیطان را در هنگام نزول وحی شنیدم.

نتیجه گیری

آنچه گذشت بیانات مختصری بود از سیره و شرح حال زندگی پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره ی خداشناسی و توحید که سعی شده بوده به صورت گزیده و مختصر فرازهای مختلف زندگانی رسول گرامی را دربر گیرد. به امید آنکه بتوانیم با الگو قرار دادن سیره ی نبی مکرم (صلی الله علیه و آله) گام های مؤثری در خودسازی و خداشناسی خود برداریم که به فرموده ی حضرتش: أعلمکم بنفسه أعلمکم بربّه؛ داناترین مردم به خویشتن داناترین آنان به خداست.

ما در مقالات بعدی به بخش های دیگری از سیره ی نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز خواهیم پرداخت. با ما باشید!

منابع و مآخذ

1- قرآن کریم

2- نهج الفصاحه (مجموعه سخنان گهربار پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)

3- غرر و درر، ج 2

4- نهج البلاغه- ترجمه علامه ی جعفری

5- سنن رسول الاعظم- اعداد: معهد باقرالعلوم (علیه‌السلام)

6- فضایل و سیره ی چهارده معصوم (علیهم ‌السلام)- عباس عزیزی

7- سیری در سیره ی نبوی- شهید مطهری

8- سنن النبی- علامه طباطبایی (ره)