آیین حضرت رسول اکرم پیش از بعثت
اصل نبوت (6)
نبوت خاصه
در بخش پیشین به اثبات نبوت عامه پرداختیم و برخی از دلایل ذکر شده در این زمینه را مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که گفتیم مبحث نبوت عامه را می توان مقدمه ای دانست برای اثبات نبوت خاصه. در بخش پیشین بطور کلی اثبات شد که وجود انبیاء برای تکامل و سعادت بشر ضروری است و اینک می خواهیم به اثبات نبوت حضرت رسول اکرم (ص) بپردازیم. بدیهی است پذیرش نبوت عامه به این معنا نیست که هر شخصی که ادعای نبوت و پیامبری کرد مورد تایید انسان های زمان خود و دیگر زمان ها قرار گیرد. بلکه باید ادعای هر کسی را با معیارهای لازم سنجید و در صورتی که حائز چنین معیارهایی بود می توان دعاوی او را از سوی خداوند متعال دانست. از آنجا که در مقالات پیش رو قصد داریم به مسئله پیامبری حضرت رسول (ص) بپردازیم لازم است شرایط زمانی، مکانی، فرهنگی، خانوادگی و .... که پیامبر اکرم (ص) در آن شرایط به پیامبری برانگیخته شد را مورد توجه قرار دهیم. لازم به ذکر است که ذکر همه این مطالب در این مجال نمی گنجد لذا تلاش می کنیم بطور کلی به برخی مطالب مورد نیاز در این زمینه اکتفا کنیم.
مشخصات فردی پیامبر گرامی اسلام (ص)
مشهور علمای شیعه معتقدند که پیامبر اسلام در یکی از تاریکترین اعصار بشریت ، عصری که آدمیان جز شرک و بت پرستی ، ستم به زیر دستان و بردگان نمی شناختند و مورخین نام آن را « عصر جاهلی » گذارده اند ، در سرزمین حجاز – شهر مکه – دیده به جهان گشود. ولادت حضرت رسول (ص) در«عام الفیل»1 بوده است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از اولاد حضرت اسماعیل فرزند ابراهیم خلیل است؛ پدر او ، عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی بن کلاب بن مره بن کعب بن لوئی بن غالب بن فهر بن مالک بن نضر بن کنانه بن خزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان بود. مادر وی « آمنه » دختر « وهب بن عبدمناف بن زهره بن کلاب » بود.
نام : محمد(ص)
نام پدر : عبدالله بن عبدالمطلب
نام جد : عبدالمطلب
نام مادر: آمنه دختر وهب
القاب : رسول الله، خاتم النبین، مصطفی
کنیه : ابوالقاسم
ولادت : 17 ربیع الاول
رحلت : 28 صفر المظفر
مدت عمر : 63 سال
نیاکان پیامبر گرامی اسلام هرگز بت پرست نبودند. پدر ، مادر ، اجداد وجدات ( نسب های پدری و مادری ) آن حضرت همه و همه مسلمان و مومن بوده و نطفه نورانی او در هیچ صلب و رحم مشترک میان کفر و اسلام و ایمان و شرک قرار نگرفته است. برای مثال «عبد المطلب»، جدّ پیامبر اسلام خدا را به یگانگی می شناخت و به نذر وفا می کرد، و به سنت هائی پایبند بود که در سنت رسول خدا پذیرفته شد؛ وفای به نذر، و پرداخت صد شتر در دیه و حرمت نکاح محارم و منع ورود به خانه ها از پشت آن ها و بریدن دست دزد و نهی از زنده به گور کردن دختران و مباهله، و حرمت می گساری، و حرمت زنا، و حد زدن زناکار، و این که نباید هیچکس برهنه پیرامون کعبه طواف نماید و پذیرائی از میهمان و اینکه نباید هزینه حج را جز از اموال پاکیزه خود بپردازند و بزرگ داشتن ماه های حرام، و تبعید کردن زنان مشهور زناکار و خمس دادن از گنج ها و سقایت حاجیان، و هر طوافی را هفت شوط قرار دادن (بحار الانوار، ج 15، ص 127).
حضرت امیر (ع) نیز در نهج البلاغه می فرمایند: «خدای تبارک و تعالی از لحظه ای که پیغمبر را از شیر گرفتند بزرگترین فرشته از فرشتگان خود را قرین او فرمود تا اخلاق نیکو و صفات پسندیده را به وی بیاموزد»
آیین حضرت رسول اکرم پیش از بعثت
حضرت رسول اکرم (ص) قبل از بعثت خود، هرگز از آئین مشرکین و بت پرستان و سنتها و مراسم شرک آلود و غلط ایشان پیروی نکرد. ایشان قبل از بعثت عبادتهائی از قبیل نماز و روزه و طواف و حج و عبادتهای دیگری انجام می داده است. با توجه به این مطلب، ممکن است این سوال در ذهن خواننده ایجاد شود که رسول خدا (ص) در عمل به دستورات و اعمال دینی تابع چه شریعتی بود؟ شریعت انبیاءگذشته و یا شریعت خود که بعدامامور به ابلاغ و اظهار آن گردید (اسلام) و در آن وقت تنها خودآنحضرت مامور به پیروی و انجام اعمال آن بود؟
برخی معتقدند آنحضرت تابع شریعت های پیامبران قبل از خود (شریعت نوح علیه السلام، شریعت ابراهیم علیه السلام، شریعت موسی علیه السلام، شریعت عیسی علیه السلام) بوده است. ولی به نظر برخی دیگر پیامبر گرامی تابع شریعت خاصی نبود و هر آنچه برایشان ثابت می شد که از شریعت است را عمل می کردند. ایشان معتقدند کسانی که بر تبعیت حضرت رسول از ادیان پیشین تاکید می کنند تابع غرض ورزی و دست سیاست بازان و قصه پردازان یهود و نصاری شده که تلاش می کردند اثبات کنند شریعت اسلام پیرو همان شرایع یهود و نصاری است ورسول خدا(ص)نیز تابع موسی و عیسی بوده است. هر یک از این دو گروه برای ادعا خود دلایلی می آورند ولی قول دیگری در این زمینه وجود دارد که معتقد است؛ رسول خدا(ص)پیرو شریعت و آئین خود یعنی آئین مقدس اسلام بوده روایات بسیاری است که برخی از آنها صراحتاً حضرت رسول را قبل از بعثت نیز «نبی» می دانند.
«کنت نبیا و آدم بین الروح و الجسد»
من پیامبر بودم در وقتی که آدم میان روح و بدن بود (الغدیر ج 9 ص 287،بحار الانوار ج 18 ص 278)
بعثت پیمبران الهی مراحل و درجاتی داشته است که یکی از آن مراحل «نبوت » است که پیش از مرحله رسالت بوده است. در مرحله نبوت پیامبران الهی از طریق فرشتگان، خواب و یا از طریق الهام وحی را دریافت می کردند و مامور به عمل بدان می شدند ولی مامور به ابلاغ و رساندن آنها بدیگران نبودند.
«ان الله تبارک و تعالی اتخذ ابراهیم عبدا قبل ان یتخذه نبیا و ان الله اتخذه نبیا قبل ان یتخذه رسولا و ان الله اتخذه رسولا قبل ان یتخذه خلیلا و ان الله اتخذه خلیلا قبل ان یجعله امامافلما جمع له الاشیاء قال:انی جاعلک للناس اماما»
براستی که خدای تعالی ابراهیم را به بندگی خویش برگرفت پیش ازآنکه به نبوت برگیرد، و خدای تعالی او را به نبوت خویش برگرفت پیش از آنکه به رسالت برگیرد، و به رسالت برگرفت پیش از آنکه به دوستی خودبرگیرد،و به دوستی برگرفت پیش از آنکه به امامت برگیرد و چون همه اینها را برای او گردآورد فرمود «من تو را برای مردم امام قرار دادم» (الاصول من الکافی باب طبقات الانبیاء و الرسل و الائمة ج 2)
حضرت امیر (ع) نیز در نهج البلاغه می فرمایند: «و لقد قرن الله به(ص)من لدن ان کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طریق المکارم و محاسن اخلاق العالم لیله و نهاره»
«خدای تبارک و تعالی از لحظه ای که پیغمبر را از شیر گرفتند بزرگترین فرشته از فرشتگان خود را قرین او فرمود تا اخلاق نیکو و صفات پسندیده را به وی بیاموزد» (نهج البلاغه؛ خطبه قاصعه)
نوشته علیزاده، گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت
1- عام الفیل همان سالی است که اصحاب فیل به سرکردگی ابرهه بمکه حمله کرده و به وسیله پرنده های ابابیل نابود شدند.
منابع:
نهج البلاغه، سید جعفر شهیدی (مترجم)، انتشارات علمی فرهنگی، 1387
آیتی، محمد ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، انتشارات دانشگاه تهران، 1385
رسولی محلاتی، سید هاشم، درسهایی از تاریخ تحلیلی اسلام ج1و ج 2، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385
محمدبن یعقوب کلینی، اصول الکافی، انتشارات اسوه، 1386
علامه امینی، عبدالحسین، الغدیر، (مترجم؛ اکبر ثبوت)، بنیاد بعثت، 1387
برای مطالعه بیشتر
محمدتقی مصباح یزدی، معارف قرآن (4 و 5): راه و راهنماشناسی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1386
جعفر سبحانی تبریزی، منشور عقاید امامیه: شرحی گویا و مستدل از عقاید شیعه اثنی عشری در یکصد و پنجاه اصل، انتشارات امام صادق (ع)، 1385
مرتضی، مطهری، نبوت، انتشارات صدرا، 1388
رسولی محلاتی، سید هاشم، درسهایی از تاریخ تحلیلی اسلام ج1و ج 2، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385
آیتی، محمد ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، انتشارات دانشگاه تهران، 1385
