شناخت قرآن در پرتو عرفان

کتاب "شناخت قرآن پژوهشی در پرتو مکتب عرفانی" نخستین کتاب از مجموعه «امام خمینی(ره) انقلاب و روش» است که در دوازده جلد توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) منتشر خواهد شد و به میراث قرآنی امام خمینی می پردازد و چارچوبی عالمانه برای قرائت ژرف و روزآمد از قرآن ایجاد می کند.

به گزارش تبیان، این اثر ترجمه‌ای است از کتاب «فهم القرآن، دراسة علی ضوء المدرسة السلوکیة» که توسط جواد علی کسار تالیف شده و کار ترجمه آن را آقای محمدعلی سلطانی انجام داده است.

امام خمینی از سویی به عنوان فقیه مسلمان، به قرآن به عنوان منبع اصلی برای استنباط وظایف مسلمانان و بیان احکام دین و... می‌نگرد و از سوی دیگر به عنوان رهبری انقلابی، قرآن را راهبر انسان به زندگی توام با عدالت و آزادی می بیند.

ایشان در بسیاری از موارد برای برخی از آیات قرآنی تفسیرهایی ارائه کرده و ابعادی از قرآن و آموزه های زنده آن را که بر ما پوشیده بود، شناسانده است.

کتاب بر پایه چهار محور اساسی "علوم قرآنی و اصول تفسیر"، "طرح بزرگ امام برای هماهنگی بین رویکردهای سه گانه عرفانی و فلسفی و فقهی"، "امام و قرآن کریم" و "نقل و نمونه های تفسیری امام خمینی" قرار گرفته است. نویسنده در مقدمه این کتاب، تألیفات، سخنرانی‌ها، اندیشه‌ها و نامه‌های امام خمینی(ره) به نزدیکان و فرزندان خود را از جمله میراث قرآنی امام خمینی(ره) می‌داند و بر این نکته تأکید می‌کند که بررسی نامه‌های امام راحل، محققان را در شناخت شیوه امام خمینی(ره) در فهم قرآن کریم و تعامل با کلام وحی یاری می‌کند.

بخش اول این کتاب، که مفصل ترین بخش آن نیز محسوب می شود، با نام «علوم قرآن و مبانی تفسیر» در ده فصل تدوین یافته است. نویسنده در این بخش، مقدماتی درباره ضرورت تفسیر را بیان می کند و معنای تفسیر به طور کلی و مقصود از آن از منظر امام خمینی را مطرح و شرایط و ویژگی های مفسر از دیدگاه ایشان را بیان می کند.

سپس به دیدگاه امام درباره تفسیر، ارتباط آن با اهداف قرآن، آثاری که بر آن مترتب می شود و نیز نقد شماری از رویکردهای تفسیری که دانش تفسیر ارائه کرده است می پردازد.

بخش دوم کتاب به نام «طرح آشتی میان عارف، فیلسوف و فقیه» شامل سه مبحث اصلی است. مؤلف در این بخش به مهم‌ترین رویکردهایی که در زمینه‌ی آشتی‌دادن مکاتب اصلی اسلام صورت گرفته می‌پردازد و هم‌چنین به طرح و نظر امام راحل درباره‌ی این موضوع اشاره می‌کند.

نویسنده در این بخش بیان می دارد که طرح آشتی ای که امام ارائه کرد، از شناخت قرآنی آغاز گشته که ریشه اصلی و استوار شناخت دینی به شمار می آید و از مهمترین و بزرگترین عنصرهای مشترک در اندیشه اسلامی با همه تنوع ها، مشرب ها و روش هاست.

مولف بخش سوم کتاب را با عنوان «نمونه‌های تفسیری و اشارات قرآنی» در دو حوزه ارائه کرده است: نخست حوزه کاربردهای تفسیری که در آن نمونه هایی از تفسیر قرآن که از امام بر جا مانده بیان شده است و دوم حوزه اشارات و بریده‌های بحث قرآنی است که در عنوان تفسیر به مفهوم متداول آن جا نمی گیرد.

بخش چهارم کتاب نیز شامل برگ هایی از لابه‌لای گزارش روزانه و خاطراتی از علاقه شخصی امام خمینی به قرآن است که ما را از اندیشه های ویژه قرآنی امام آگاه می سازد و با عنوان «روزنوشت‌ها و خاطرات قرآنی» نامگذاری شده است. در قسمتی از این بخش می خوانیم:

«سرکار فاطمه طباطبایی نقل می کند: نجف که بودیم، آقا چشمشان ناراحت شده بود. دکتر آمد و چشم ایشان را دید و گفت: شما چند روز قرآن نخوانید و استراحت کنید؛ امام یک دفعه خندیدند و گفتند: دکتر من چشمم را برای قرآن خواندن می خواهم، چه فایده ای دارد اگر چشم داشته باشم و قرآن نخوانم. شما یک کاری بکنید که من بتوانم قرآن را بخوانم.»

کتاب «شناخت قرآن پژوهشی در پرتو مکتب عرفانی» در 668 صفحه و به شمارگان 2000 نسخه با قیمت 12000 تومان به چاپ رسیده است.