اگر قربانى در منا ممكن نشد، چه باید كرد؟

سوال: اگر قربانى در منا ممكن نشد، چه باید كرد؟

پاسخ: این نكته بستگى دارد بر اطلاق و اطلاق نداشتن دلیل اشتراط قربانى در منا. دلیل اشتراط، اجمال دارد، ولى دلیل واجب بودن قربانى مطلق است. آیا از این راه مى توان گفت: وقتى كه حج گزار نتوانست در منا قربانى كند و توانایى بر فراهم آوردن این شرط نداشت، آیا مى تواند قربانى كه واجب است، در هر جا و هر زمان دیگری که خواست، انجام دهد؟

برخی فتوا داده اند چون شرط را نمى تواند فراهم آورد، اصل قربانى، هر كجا باشد، از جمله وطن، كافى خواهد بود.

این فتوا مشكل است. زیرا وقتى انجام قربانى واجب شد، باید با حج پیوستگى داشته باشد. باید حج گزار در موسم حج، در مكانها و موقف هاى ویژه، مناسك را انجام دهد. فتوا به انتقال مناسك حج از موسم حج و موقف ها و مكان هاى آن، خالى كردن حج است از مناسك كه مشكل به نظر مى رسد.

افزون بر این، بر اساس روایات، اگر ممكن نشد انجام مناسك در منا، باید به زمین هاى اطراف منا انتقال یابد، مانند: وادى محسر:

سماعه مى گوید: به امام صادق علیه السلام عرض كردم:

اذا كثر الناس بمنا و ضاقت علیهم كیف یصنعون؟

فقال: یرتفعون الى وادى محسر.¹

قلت: فاذا كثر والجمع ضاقت علیهم كیف یصنعون.

فقال: یرتفعون الى المازمین. (وسائل الشیعه، ج 10/13)

اگر جمعیت حج گزار، به قدرى زیاد شد كه منا گنجایش آن را نداشت، چه باید بكنند؟ امام علیه السلام مى فرماید: به وادى محسر مى روند.

آیا رفتن به وادى محسر تنها براى بیتوته و وقوف است، یا براى انجام دیگر مناسك منا، غیر از رمى جمرات هم مى توان به آن وادى رفت؟

به طور طبیعى وقتى سرزمین منا گنجایش جمعیت حج گزار را براى بیتوته و وقوف نداشته باشد، براى قربانى كه مشكلات بیش ترى دارد، گنجایش نخواهد داشت. اگر بیتوته به سرزمین محسر انتقال مى یابد، دیگر مناسك منا هم به آن جا انتقال مى یابد، البته غیر از رمى جمرات كه موضوع و تحقق خارجى آن به انجام دادن آن در همان سرزمین منا است.

قربانى در وادى محسر هم موافق مفاد موثقه و هم موافق تعظیم شعائر الهى و مناسك حج در موسم حج است و هم موافق با احتیاط.

1- وادی محسر منطقه ای است بین مشعر و منا به فاصله 500 متر و بنا به روایات تاریخی، اصحاب فیل (سپاهیان ابرهه كه بر فیل سوار بودند) به فرماندهی ابرهه كه از مسیحیان متعصب بود و در یمن حكومت می‌كرد در آن منطقه كلیسایی ساخته و برای توسعه مسیحیت و بازداشتن توجه مردم عرب از كعبه و توجه آنان به كلیسا، برای از بین بردن كعبه به مكه لشكركشی كرده و در این منطقه مستقر شده و آماده حمله بود كه به فرمان الهی توسط پرندگان خاصی بنام ابابیل سنگباران شده و از بین رفتند و به همین مناسبت و عبرت از این واقعه سوره فیل نازل شده است. و آن سال در تاریخ حجاز به «عام الفیل » كه سال تولد پیامبر گرامی اسلام ( صلی الله علیه وآله وسلم ) نیز می باشد معروف است .