هشداری برای مشاور گزیدن
خیلی از ما در گیر و دار تعارضات درونیمان و تصمیم گیری هایمان در امور مختلف به بن بست های فکری میرسیم و اینجاست که به فکر می افتیم مشکلمان را با کسی در میان بگذاریم و کمک می خواهیم و همین نیاز به هم صحبت و کمک فکری است که شاخه ای از علم روانشناسی به نام مشاوره را پدید آورده است و امروزه در بین قشر تحصیلکرده ما جا افتاده است که در امور مختلفی چون امر تحصیل انتخاب شغل و انتخاب همسر به مشاوران متخصص مراجعه میکنند و چاره جویی میکنند این امر بسیار پسندیده است کما اینکه خداوند باری تعالی ما را به این امر سفارش کرده است میفرماید :
« وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکلِینَ » 1؛ در کارها با ایشان مشورت کن و چون قصد کاری کنی بر خدای توکل کن ، که خدا توکل کنندگان را دوست دارد.
مشورت یا جستجوى حقیقت :
انسان به وسیله مشورت ، مى تواند آنچه صلاح و مصلحت اوست ، به دست آورده و تشخیص بدهد2 براى آنکه پروردگار عالم ، عقل بشر و خرد انسان را همانند جسم و جسدشان متفاوت و مختلف خلق نموده است. 3
همچنانکه در خارج مى بینیم ، خداوند قادر، براى مصالح فراوان ، عده اى از مردم را بلند قامت ، سفیدپوست ؛ توانا و نیرومند، زیبا و فربه و .... جمعى را به عکس آنان آفریده است همچنین قواى عقلانى و نیروى فکرى بشر را نیز مختلف و گوناگون قرار داده است :
از این جهت ، بشر نباید در کارهاى این دنیا، صددرصد به افکار خود اتکا نموده و اندیشه هاى خویشتن را صحیح و درست بداند و از افکار خردمندان و هوشمندان این جهان ، بى خبر و بى اطلاع بماند.
زیرا ممکن است امرى را که صلاح خود را در آن تشخیص داده و دانسته است ، خطا و اشتباهى بیش نبوده و عقل و خرد او مثل افراد دیگر جمعیت ، به رموز آن پى نبرده و به مفاسد و زیان هاى گوناگون آن ، متوجه نشده است . گو اینکه از عاقل ترین و داناترین مردم دنیا محسوب مى گردد.
براى آنکه کمال حقیقى به ذات حضرت حق ، مخصوص بوده و غیر از او، همه ناقص و به حد کمال نرسیده اند و فقط پروردگار عالم است که در فطرت کائنات و خلقت زمین و آسمان ، از موجودى یارى نخواسته و از کسى استمداد ننموده است .
لیکن چون انسان کامل نیست ، از این جهت نیاز به مشورت دارد، تا از این رهگذر پى به صلاح خویش برده و رأى محکم و استوار را از غیر خود، روشن و معلوم کند.
چنانچه از حضرت على (علیه السلام ) نقل شده که آن بزرگوار فرموده است : هلاک و نابود نشده ، کسى که کارهایش را با مشورت انجام داده باشد4 و در برخى موارد فرموده : مشورت کردن ، عین هدایت و رستگارى است. 5
با چه کسانی مشورت کنیم :
در فواید و برکات مشورت کردن نکاتی را به عرض شما عزیزان رساندیم اما در مرحله بعد باید در انتخاب کسی که برای مشورت انتخاب میکنیم بسیار دقت کنیم مشورت کردن و مشاور گزیدن با همه خوبی هایش متأسفانه گاه ممکن است خطرناک باشد و ما را به ورطه سقوط بکشاند .
براى آنکه کمال حقیقى به ذات حضرت حق ، مخصوص بوده و غیر از او، همه ناقص و به حد کمال نرسیده اند و فقط پروردگار عالم است که در فطرت کائنات و خلقت زمین و آسمان ، از موجودى یارى نخواسته و از کسى استمداد ننموده است
تعجب نکنید این دقیقا چیزی است که مدتهاست در کشور ما جریان دارد و بسیاری از ما غافل از اثرات مخرب آن عنان اختیار به دست شخص متخصص (مشاور) می سپاریم.
بسیاری از جوانان عزیز ما از مشکلات فکری و عقیدتی عاطفی زیادی رنج میبرند و در تلاش برای رهایی به سمت مشاوران متخصص که بسیار هم شهره اند میروند و در این مسیر وقت و هزینه زیادی صرف میکنند اخیرا متوجه شده ایم که بسیاری از این متخصصان امین مردم تیغی شده اند بر ریشه باورها و عقاید معنوی و مذهبی مراجعین خود ، البته دقت کنید که منظور ما از این نوشتار زیر سؤال بردن مهارت و تخصص این اشخاص نیست فقط میخواهیم هشدار کوچکی به شما عزیزان بدهیم که در مراجعاتتان متوجه این نکته باشید سخنان ایشان وحی منزل نیست و نباید عقل و منطق و باور خود را به یک سو نهاد و به دنبال آنها به راه افتاد بسیاری از مشاورین فعال و مشهور ما تحصیل کرده خارج از کشور می باشند و همانطور که میدانید علم روانشناسی هم یک علم غربی است و در کشور های اسلامی چندان ریشه ای ندارد و به همین خاطر جهت گیری فکری بعضی از آنها به سمتی است که ارزش چندانی برای باورهای دینی و مذهبی قائل نیستند و در راهنمایی کردنشان ممکن است ناخواسته و نه از روی دشمنی و عناد مراجعین را به سمت و سویی خلاف آن چه که از آموزه های دینیمان آموخته ایم سوق دهد . برای مثال به جای تشویق جوانان برای ازدواج آن ها را به سمت دوستی ها ی زودگذر و حتی روابط نامشروع تشویق میکنند در حالی که ما میدانیم رابطه با نامحرم اثرات نامطلوب فردی و اجتماعی دارد . در این هنگام بین ارزش های شما و تجویز این مشاور تضادی در میگیرد که چه باید کرد عده ای خوشحال از اینکه بالاخره راهی برای توجیه خود یافته تا در صدد اشباع غرایزش بر آید به آن سمت کشیده میشود و عده ای هم می اندیشند که اگر چنین کنند پس دینشان چه میشود ؟ دوستان عزیز به هوش باشید که علم بشر تا هر کجا هم پیشرفت کند باز نارسایی هایی دارد مخصوصا در علوم مربوط به روح انسان که هرگز نمیتوان دستاویز محکمی در علوم برای آن یافت در هنگام گیر افتادن بین این قبیل دوگانگی ها یادتان باشد علم مطلق فقط نزد خدا و اولیای او هست و بس بقیه فرضیه هایی بسیار ضعیف و قابل نقد هستند. مواظب باشید سعادت ابدی را در ازای لذتی آنی و مخرب نفروشید.
با این افراد مشورت کنید
شما عزیزان متوجه باشید که با هر کسی مشورت نکنید و در این زمینه بسیار دقت کنید و با افرادى که داراى اوصاف پسندیده و خصال شایسته هستند و شرایط زیر را واجد هستند، مشاوره و مذاکره نمایند:
1 - کسی که با او مشورت مى کنید، عاقل و خردمند باشد.
2 - طرف شور و مشورت ، مرد آزاد و متدین باشد.
3 - دوست صمیمى و واقعى و یار و برادر باشد.
4 - کاملا موضوع مشورت شده را به او شرح و بسط داده و واقع مطلب را از او نپوشانده و در اختیارش بگذارد، به طورى که طرف مشورت ، مثل خود آن شخص ، از مطلب مطلع و آگاه باشد و پس از آن کتمان کرده و مخفى دارد.
بدون تردید؛ مستشار اگر عاقل باشد، از افکار و اندیشه هاى او استفاده برده و بهره مند مى گردى و اگر آزاد و مرد دیندار باشد، در نصیحت و خیرخواهى تو قصور و کوتاهى ننموده و منتهاى کوشش و جدیت خود را انجام خواهد داد و اگر دوست واقعى و صدیق حقیقى و یار و برادر باشد، راز تو را پنهان ساخته ، آشکار و برملا نمى سازد و اگر او را از اسرار و رازهاى خود آگاه نمودى ، مشورت در این موقع تمام شده و نصیحت به منتهى درجه مى رسد. 6
از این جهت پیشوایان اسلامى ، در سخنان دربار خود، تبعیت کردن از این نوع افکار و پذیرفتن این گونه آراء را، از نعمت هاى بزرگ الهى شمرده اند چنانچه از حضرت امام جواد (علیه السلام ) نقل شده که فرمودند:
مرد مؤمن و خداپرست ، همیشه به سه چیز نیازمند است و هیچ وقت از آنها غنى و بى نیاز نمى گردد:
1 - توفیق از خداوند متعال (که به وسیله آن ، بنده به کارهاى خیر و شایسته موفق شده و خوشبخت و کامیاب مى گردد).
2 - واعظ باطنى و پند دهنده درونى (که پیوسته همراه انسان بوده و دائما او را به امور نیک و کارهاى شایسته دعوت مى نماید).
3 - پذیرفتن سخنان کسى که او را نصیحت کرده و اندرز دهد و به راه هاى پسندیده ارشاد و رهبرى نماید. 7
برای مراجعه بعدیتان در نظر داشته باشید ما متخصصان زیادی داریم که علاوه بر تخصص در دین و امور دینی هم صاحب نظر هستند و میتوانند برای شما همفکر و همصحبتی مفید و مصلحت اندیش باشند.
1- آل عمران (3)، آیه 199.
2- من استقبل وجوه الاراء عرف مواقع الخطاء نهج البلاغه فیض الاسلام ، ص 1159 و تتمه منهاج البراعه ، ج 21، ص 250 و شرح عبده ، ج 3، ص 599.
3- براى تفصیل به روایات زیر مراجعه فرمایید:اصول كافى ، ج 1، ص 11 حدیث 7 و ص 12، حدیث 8 و ص 17 و ص 23.
4- ما عطب امرء استشاره بحار، ج 75، ص 100، حدیث 15.
5- الاستشاره عین الهدایه غررالحكم ، ص 34.
6- بحار، ج 75، ص 65، حدیث 3 و تحف العقول ، ص 480، حدیث
